اوتیسم یا درخودماندگی، نوعی اختلال رشدی (از نوع روابط اجتماعی) است که با رفتارهای ارتباطی و کلامی غیرطبیعی مشخص می‌شود.
علائم این اختلال تا پیش از سه سالگی بروز می‌کند و علت اصلی آن هنوز ناشناخته است. به کسانی که این اختلال را دارند «اوتیستیک» یا درخودمانده گفته می‌شود.
این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران است. وضعیت اقتصادی، اجتماعی، سبک زندگی و سطح تحصیلات والدین نقشی در بروز اوتیسم ندارد.
این اختلال بر رشد طبیعی مغز در حیطه تعاملات اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی تأثیر می‌گذارد. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی، مشکل دارند. این اختلال، ارتباط با دیگران و دنیای خارج را برای آن‌ها دشوار می‌سازد.
در بعضی موارد، رفتارهای خود آزاردهنده و پرخاشگری نیز دیده می‌شود. در این افراد، حرکات تکراری (دست زدن، پریدن) و پاسخ‌های غیرمعمول به افراد، دل‌بستگی به اشیاء یا مقاومت در مقابل تغییر نیز دیده می‌شود. ممکن است در حواس پنجگانه (بینایی، شنوایی، بساوایی، بویایی و چشایی) نیز حساسیت‌های غیرمعمول دیده شود. هستهٔ مرکزی اختلال در اوتیسم، اختلال در ارتباط است.
کارشناسان، زندگی ماشینی و عوامل ناشی از آن مانند استرس را در سیر صعودی ابتلا به این بیماری دخیل می‌دانند. اوتیسم در واقع یک اختلال وسیع عصبی و رفتاری در تعاملات اجتماعی، رشد کلامی و مهارت‌های مختلف ارتباطی همراه با رفتارهای تکراری و سخت است که به دلیل گستردگی علائم بیماری آن را اختلال طیف اوتیسم ASD می‌نامند.
علائم این بیماری معمولا در سه سال اول زندگی بروز می‌کند و برخی کودکان از بدو تولد بطور ژنتیکی این علائم را دارا هستند در برخی دیگر ابتدا نرمال به نظر می‌رسد، اما از ۱۸ تا ۳۶ ماهگی به یکباره علائم این بیماری خود را نشان می‌دهد.
اوتیسم معمولا در پسران چهار برابر بیش از دختران مشاهده می‌شود. این اختلال هیچ محدودیت نژادی، قومی یا اجتماعی ندارد، میزان درآمد خانواده، سبک زندگی یا تحصیلات نیز بر کودکان مبتلا به اوتیسم هیچ تأثیری ندارد. این بیماری روند رو به رشدی دارد و هنوز کاملا مشخص نشده، رشد بیماری مرتبط با تشخیص آن است یا به دلیل بروز بیماری‌های دیگری رخ می‌دهد.
براساس تحقیقات به عمل آمده توسط محققان علم روانشناسی تشخیص اختلال بیماری اوتیسم در زنان سخت تر از مردان است و این قشر بیشتر به دنبال پنهان کردن علائم این بیماری هستند. برهمین اساس استتار اجتماعی سبب شده تا تشخیص اوتیسم در زنان برای روانپزشکان به سختی انجام پذیرد به نحوی که پژوهشگران دریافتند در رفتار بین افراد مبتلا به اوتیسم و افراد غیر اوتیسمی تفاوتی وجود ندارد و از این رو در بین زنان مبتلا به این اختلال علائم خاصی را نمی توان مشاهده کرد.
اما در مورد ابتلا زنان به اوتیسم باید گفت، پنهانکاری ابتلا به اوتیسم در بین زنان سبب شده تا تشخیص این بیماری برای روانپزشکان به سختی انجام شود به نحوی که پژوهشگران دریافتند در رفتار زنان و مردان مبتلا به اوتیسم یا غیراوتیسم هیچ تفاوتی وجود ندارد و در زنان دارای این اختلال علائم خاصی را نمی توان، مشاهده کرد.
برای نمونه برقراری تماس بهتر چشمی و جلوگیری از انجام حرکاتی مانند لرزش دست‌ها یا تقلید ژست و رفتارهای افراد عادی که مبتلا به اوتیسم هستند از علائم و روش های استتار زنان دارای اختلال طیف اوتیسم می توان بر شمرد.
آسیه شعبانی متخصص گفتار درمانی در گفت وگو با ایرنا اظهار داشت: زنان دارای اختلال طیف اوتیسم برای قرار گرفتن در دنیای ناشناخته بسیار سخت تلاش می کنند اما احتمال دارد این تلاش مداوم منجر به افسردگی و اضطراب آن‌ها شود.
وی اضافه کرد: اوتیسم یا درخودماندگی، یک اختلال رشدی به شمار می رود که پیش از سه سالگی و به وسیله آسیب در مداخلات خانوادگی یا ارتباطات مغز با بروز رفتارهای تکراری و ویژه در فرد خودنمایی می کند.
شعبانی افزود: تشخیص اوتیسم بر پایه رفتار فرد یا افراد و نه براساس یک مکانیسم خاص خواهد بود. این اختلال بسیاری از بخش‌های مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد و اینکه چطور این اتفاق رخ می‌دهد، هنوز بطور دقیق مشخص نیست.
این متخصص گفتار درمانی با بیان اینکه یکی از معیارهایی که برای تعیین اختلال طیف اوتیسم مورد استفاده قرار می گیرد، تمرکز جدی فرد بر چیزهای خاص است، گفت: این نوع تمرکز در بین قشر زنان بیشتر بر روی یک شخص یا گروه یا شیئ خاص به عنوان نشانه‌های ظریف اختلال طیف اوتیسم خود را نشان می دهد.
شعبانی تصریح کرد: برای نمونه برخی زنان به قدری روی شریک زندگی خود تمرکز می کنند که هیچ کاری مربوط به خود را انجام نمی‌دهند. از طرفی با داشتن اختلال طیف اوتیسم تلاش برای قرار گرفتن در دنیایی ناشناخته بسیار سخت است چراکه ممکن است منجر به افسردگی و اضطراب این قشر از زنان شود.
وی از دیگر علائم اختلال طیف اوتیسم در بین زنان را اینگونه بیان کرد: زنان بالغ مبتلا به اختلال طیف اوتیسم در بیشتر مواقع نسبت به پوشیدن لباس‌های تنگ و ناراحت، حساس بوده و دیگر اینکه شدت علائم تماس چشمی در بین این قشر نسبت به مردان مبتلا به اوتیسم کمتر است.
شعبانی تصریح کرد: زنان دارای اختلال طیف اوتیسم در بسیاری از مواقع انگیزه‌های دیگران و اینکه پشت اقدامات فرد یا افراد چه هدفی وجود دارد را متوجه نمی‌شوند به عبارتی در حالت گیج بسر می برند.