نشریه اشتاندارد تریش روز گذشته در گزارشی به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد جنایت سربرنیتسا، از سرنوشت نامعلوم بسیاری از قربانیان این جنایت و تلاش گروه های سیاسی با نفوذ برای به فراموشی سپردن این واقعه خبر داد.
در این گزارش آمده است: امسال به دلیل شیوع کرونا، فقط تعداد معدودی می توانند در مراسم یادبود و ادای احترام به قربانیان نسل کشی سربرنیتسا شرکت کنند. این در حالی است که زمزمه های انکار این جنایت در سالهای اخیر بلندتر شده است.
ناتوانی سازمان ملل در جلوگیری از جنایت سربرنیتسا
در جریان جنگ بوسنی بین سال های ۱۹۹۲ تا ۱۹۹۵ بزرگترین قتل عام تاریخ اروپا پس از جنگ جهانی دوم به وقوع پیوست و طی آن هزاران بوسنیایی به جرم مسلمان بودن و داشتن نام های اسلامی در شهر سربرنیتسا و مناطق اطراف آن کشته شدند.
این جنایت در حالی رخ داد که در ۱۶ آوریل ۱۹۹۳، شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامهٔ ۸۱۹، سربرنیتسا را منطقه امن اعلام کرده بود. با این حال دو سال بعد اندکی پیش از پایان جنگ بوسنی صربها سربرنیتسا را محاصره کردند و از ۱۱ جولای ۱۹۹۵، طی کمتر از یک هفته حدود ۸ هزار نفر را قتل‌عام کردند.
این کشتار در شهر سربرنیتسا که از سوی سازمان ملل به عنوان منطقه امن اعلام شده بود انتقاداتی جدی را علیه این سازمان و دبیرکل وقت آن و نیز نیروهای هلندی حافظ صلح در این منطقه مطرح کرد.
در جولای ۲۰۱۴ دادگاهی در هلند حکم داد که مسئولیت حقوقی قتل بیش از ۳۰۰ مرد و کودک مسلمان بوسنیایی در شهر سربرنینسا به دست صربها در سال ۱۹۹۵ بر عهده دولت هلند است. این افراد بخشی از ۵۰۰۰ نفر مسلمان بوسنیایی بودند که در جولای همان سال به سربازان حافظ صلح هلندی پناه آورده بودند. دادگاه هلندی در لاهه، گفت که نیروی حافظ صلح هلندی برای حمایت و حفاظت از مسلمانان بوسنیایی اقدام نکرد، در حالی که باید می‌دانست که خطر نسل‌کشی مسلمانان وجود دارد. سربازان هلندی این افراد را به صربها تحویل دادند.
به گفته دادگاه، ارتش باید می‌دانست که آنها در صورت تحویل داده شدن به صربها کشته خواهند شد. دولت هلند به پرداخت خسارت به خانواده‌های این قربانیان محکوم شد.
اکنون با گذشت بیش از دو دهه از این واقعه دردناک، بسیاری از بستگان قربانیان امیدوار هستند که گورهای دسته جمعی جدیدی کشف شده و بقایای عزیزانشان را برای برگزاری مراسم تشییع، تحویل بگیرند. امسال همچنین به دلیل شیوع کرونا، بازماندگان این جنایت و بستگان قربانیانی که در گورستان «پوتوچاری» مدفون شده اند، اجازه حضور بر سر مزار آنها را نخواهند داشت.
انتشار ۳۰۰۰ پیام ویدیویی در بیست و پنجمین سالگرد
هر ساله در ۱۱ جولای، یاد هزاران قربانی سربرنیتسا در بوسنی و هرزگوین گرامی داشته می شود. با این حال امسال فقط ۱۵۰ نفر از جمله مفتی اعظم مسلمانان و بالاترین نماینده جامعه یهودیان و مسیحیان این کشور به این مراسم دعوت شده اند. در این رویداد که به صورت مجازی برگزار خواهد شد، ۳۰۰۰ نماینده دولت ها و سازمان های بین المللی پیام های ویدیویی در این خصوص ارسال می کنند. با این حال برخورد برخی اعضای جامعه جهانی همچنان مواضع روشنی در قبال این جنایت ضدبشری اتخاذ نکرده اند.
اشتاندارد در ادامه می نویسد: موضوع نگران کننده این است که امروز همچنان تفکراتی که باعث وقوع این جنایت شد، زنده است. «میلوراد دودیک» مرد قدرتمند صربسکا، از سربرنیتسا به عنوان «اسطوره ساختگی» و «بزرگترین فریب قرن بیستم» یاد می کند و «ملادن گروجیچیچ»شهردار سربرنیتسا نیز این نسل کشی را انکار می کند .
سربرنیتسا؛ سکوت در داخل و بی تفاوتی در خارج
مردم سربرنیستا با یک واقعیت دوگانه مواجه هستند؛ آنها هر روز هزاران سنگ قبر را می بینند که گواهی بر یک نسل کشی بزرگ دارند ، اما گروه های ملی گرا و مقامات وجود این مکان را انکار می کنند. در بوسنی و هرزگوین هنوز این نگرانی وجود دارد که انکار این کشتار راه را برای وقوع مجدد جنایتی از این دست هموار کند.
انکار کشتار سربرنیتسا در حالی است که سال ها پس از وقوع این کشتار، «رادووان کاراجیچ» رئیس‌جمهوری اسبق جمهوری صرب بوسنی و «راتکو ملادیچ» فرمانده اسبق ارتش صربسکا، عاملین اصلی این جنایت شناخته‌شدند. کاراجیچ و ملادیچ به ترتیب در ۲۱ جولای ۲۰۰۸ در بلگراد و ۲۶ مه ۲۰۱۱ در لازاروو دستگیر و سپس محاکمه شدند. همچنین در سال ۲۰۱۰ پارلمان صربستان بابت قتل‌عام سربرنیتسا عذر خواهی کرد.
با این حال هنوز هیچ قانونی علیه منکران این جنایات جنگی وجود ندارد و به دلیل مقاومت ناسیونالیست ها در پارلمان، هیچ شانسی برای حمایت از قربانیان بوسنیایی وجود ندارد. از سوی دیگر پشتیبانی خارجی در این خصوص وجود ندارد و حتی به مناسبت بیست و پنجمین سالگرد ، اتحادیه اروپا از چنین قانونی حمایت نمی کند.
امروز (شنبه) مراسم خاکسپاری ۸ نفر دیگر از قربانیان نسل‌کشی سربرنیتسا که ۲۵ سال پیش به قتل رسیده بودند، در قبرستان پوتوچاری بوسنی وهرزگوین برگزار خواهد شد. هم اکنون تلاش ها برای یافتن اجساد باقی قربانیان این جنایت ادامه دارد. هر سال برخی اجساد، پس از کشف از گورهای دسته‌جمعی خارج و با انجام آزمایش ژنتیک و تشخیص هویت، در قبرهای جداگانه دفن می‌شوند.
جنگ داخلی دولت یوگسلاوی با بوسنی و هرزگوین در سال ۱۹۹۲ و همزمان با اعلام استقلال جمهوری بوسنی و هرزگوین آغاز شد. دولت یوگسلاوی نیروهای تحت امر «علی عزت بگوویچ» رئیس جمهوری وقت بوسنی و هرزگوین را به نفرت پراکنی و تلاش برای کشتار صرب‌های ساکن بوسنی و هرزگوین متهم می‌کرد.
حمله نیروهای نظامی و شبه نظامی جمهوری صرب‌های بوسنی به مسلمانان یکی از بزرگترین بحران‌های انسانی در دهه پایانی قرن بیستم را رقم زد. جنگ در بوسنی در دسامبر سال ۱۹۹۵ با امضای توافق دیتون پایان یافت.