طی هفته‌های اخیر انتشار تصویب پیش نویس سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین حاشیه های گسترده‌ای هم در محافل رسمی رسانه ای و هم در فضای مجازی به همراه داشته است. گذشته از مباحثی که درباره این سند همکاری منتشر شده است نکته قابل تامل این است که سرآغاز حاشیه‌سازی برای این سند از رسانه‌های غربی و مقامات آمریکا بوده است.
محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری در حاشیه جلسه هیات وزیران در روز چهارشنبه گذشته با اشاره به این مطلب که خط تخریبی علیه این توافق از رسانه‌های خارجی شروع شده است و این را هم گفت که متاسفانه در داخل کشور هم برخی از افراد که دنبال فرصت برای مطرح کردن خود هستند، با توسل به مسائل مختلف و در فضای مجازی یک شبهه‌ای برای مردم به وجود آورده‌اند.
پس از اعلام خبر تهیه پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله همکاری ایران و چین، در شرایطی که هنوز هیچ جزئیاتی از این سند منتشر نشده بود، رسانه رسمی دولت آمریکا و غرب به فضاسازی علیه این تفاهم‌نامه پرداختند.
حساب توئیتری فارسی وزارت امور خارجه آمریکا به‌عنوان رسانه رسمی‌دولت آمریکا تقریبا اولین رسانه‌ای بود که فضاسازی علیه سند همکاری ایران و چین را کلید زد. این حساب توئیتری در مطلبی نوشت: «ظریف اصرار می‌ورزد که هیچ موضوع مخفی در مورد قرارداد با چین وجود ندارد. هیچ موضوع مخفی در مورد عهدنامه ترکمنچای نیز وجود نداشت، به جز اینکه هزینه آن را مردم ایران پرداختند. قرارداد ایران و چین، یا همان ترکمنچای دوم، به همان قیمت تمام می‌شود».
این اظهارات در حالی بیان شد که آمریکایی‌ها در چهار دهه حیات جمهوری اسلامی بویژه در سه چهار سال از هیچ ظلم و ستمی علیه ملت ایران فروگذار نکرده‌اند. هرچند نباید نقش آمریکا در کودتا علیه دولت مردمی مصدق و حدود ۲۵ سال حمایت از یک رژیم دیکتاتور را فراموش کرد. ایران در چهار دهه اخیر تلاش کرده مشی مستقلی در سیاست خارجی و روابط با کشورهای جهان داشته باشد که این رویکرد در شعار نه شرقی و نه غربی تبلور یافته است. همین امر باعث شده که ایران در روابط و مناسبات خود چندان از ظرفیت‌های قدرت خود در تعاملات بین المللی استفاده نکند. این رویکرد باعث شکل گیری ذهنیت غلط در بین سیاستمداران و دولتمردان غربی و آمریکایی در تعاملاتشان با ایران و نادیده گرفتن قدرت بازیگری ایران شده است.
طی سال‌های اخیر با وجود مذاکرات پیچیده و طولانی که منتج به برجام شد، ترامپ به هر دلیل حاضر نشد به تعهدات کشور خود عمل کند و از این توافق خارج شد و در قالب سیاست فشار حداکثری کارزار گسترده‌ای علیه ملت ایران به راه انداخته است. این اقدامات در حالی علیه ملت ایران اعمال شد که شرکای اروپایی برجام هم رویکرد منفعلانه‌ای در قبال کارشکنی‌های آمریکا داشتند. در چنین شرایطی طبیعی است که ایران همانطور که رییس دفتر رییس جمهوری گفت، بخواهد با هر کشوری تعامل و رابطه داشته و توافقنامه‌های بلندمدت و راهبردی منعقد کند
همکاری با چین راه گذاری برای عبور جمهوری اسلامی از شرایط تحریمی موجود است که به دلیل اقدامات آمریکا و اروپا دچار آن شده است و همین موضوع غربی‌ها را ناخرسند کرده است غرب از یک سو نمی‌خواهد در این شرایط تحریمی با ایران وارد معاملات اقتصادی شود و حتی فشارها بر مردم ایران را افزایش می دهد و از سوی دیگر خود را در رقابت با چین بازنده می بیند.
البته آمریکا دو سال پیش با خروج از برجام موضع خود را در قبال جمهوری اسلامی روشن کرد. اکنون نیز تبلیغات گسترده آمریکا علیه قرارداد همکاری با چین بیشتر به دلیل نگرانی از خارج شدن ایران از شرایط تحریمی است.
اما اروپا با ماندن در توافق هسته‌ای تلاش کرد زمان بخرد تا ایران به خواسته‌های آمریکا تن بدهد و وارد مذاکره ای از پیش تعیین شده شود. تا اینگونه بتواند بدون پرداخت هزینه با ایران تجارت کند.
اکنون اروپا فرصت خود برای همکاری های اقتصادی با ایران را از دست رفته می بیند. فرصتی که می‌توانست دو سر برد باشد، اما تبعیت اروپا از آمریکا باعث شد تا جمهوری اسلامی ایران بیش از این، شکیبایی به خرج ندهد. منطقی است که ایران پس از بدعهدی و بی‌اعتمادی غرب، برای آینده خود تصمیم گیری کند و به این نتیجه رسید که یک همکاری مشترک ۲۵ ساله، با چین داشته باشد.
علی ربیعی، سخنگوی دولت سوم تیرماه در نشست خبری، به تصویب پیش‌نویس برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های ایران و چین در هیات وزیران اشاره کرد و گفت: «این طرح اثبات‌کننده شکست‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران و قطع ارتباط کشورمان با جامعه بین‌المللی و عزم جمهوری اسلامی بر توسعه روابط با دیگر کشورهاست.»
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور ایران روز سه‌شنبه ۱۷ تیر در نشست ستاد هماهنگی روابط اقتصادی خارجی گفت: «باید با شهامت از توسعه روابط راهبردی کشورمان با پکن دفاع کنیم و وزارت خارجه می‌تواند در حوزه‌های مختلف از انرژی تا فناوری روی این تفاهم نامه کار کند.»
چین در عرصه بین الملل یکی از کشورهای قدرتمند است که روابط مستحکمی با ایران دارد چین اصولی را در حوزه سیاست خارجی دنبال می کند که ایران نیز به آن اعتقاد دارد. اصولی مانند احترام به تمامیت ارضی کشورها و عدم دخالت در امور داخلی آنها همچنین اعتقاد به اصول همزیستی مسالمت‌آمیز در جامعه جهانی و بسیاری اصول دیگر که همگی اینها عاملی شده تا دو کشور در ۴۰ سال گذشته روابط پایداری داشته باشند.
این کشور بدون توجه به تحریم‌های آمریکا همچنان یکی از اصلی‌ترین خریداران نفت ایران است زیرا پکن بیشتر به منافعش توجه می‌کند تا مواضع آمریکا.
بسیاری از تحلیلگران معتقدند که قدرت اقتصادی از آمریکا به سمت چین در حال حرکت و انتقال است. بنابر این در چنین شرایطی، کشورها به دنبال تامین منافع آتی خود هستند و با تقویت روابط با قدرت آتی، جای پای خود را محکمتر می کنند. ایران هم در این قاعده مستثنی نیست.