برنامه همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در دو هفته اخیر به موضوع اصلی محافل سیاسی و اقتصادی کشور تبدیل شده است موافق و منتقدانی دارد که هر کدام از زاویه و رویکردی خاص آن را تحلیل می کنند. عمق بخشی به رابطه تهران – پکن از سفر سال گذشته رییس جمهوری این کشور به تهران آغاز و اهمیت آن پس از سفر محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و علی لاریجانی رییس وقت مجلس شورای اسلامی اهمیت چند برابر و اکنون مراحل تدوین نهایی و امضا را طی می کند.
یکم؛ حاشیه‌سازی برای یک نقشه راه
طی هفته‌های اخیر حاشیه سازی‌های فراوانی درباره سند نقشه راه ایران و چین مطرح شده است. البته این حاشیه‌ها منشاء خارجی داشته اما در در داخل کشور هم برخی از چهره‌های سیاسی و فعالان شبکه های مجازی مطالب زیادی درباره این سند منتشر کرده‌اند. مطالبی که بخش عمده ای از آنها عاری از حقیقت است.
رییس دفتر رییس جمهوری از فرایندی که بین دو کشور طی شد تا این سند به این مرحله برسد، سخن گفت و افزود که تاریخ این سند به دیدار مقامات عالی دو کشور از سال ۹۴ برمی‌گردد. به گفته واعظی محور سفر و مذاکرات وزرای خارجه ایران و چین از جمله سفر سال گذشته دکتر ظریف و یا سفر دکتر لاریجانی به چین بخش‌هایی از مراحل دستیابی به این سند بوده است.
طبق اظهارات رییس دفتر رییس جمهوری، پیش نویس اولیه این سند سال گذشته به چین فرستاده شد و چینی‌ها روی پیش‌نویس ایران نظراتی اعمال کردند و اکنون قرار است ما نظرات خود را اعلام کنیم. نهایت اینکه چارچوب این سند مشخص شده اما به توافق نهایی نرسیده و تا وقتی این سند نهایی نشده، بدیهی است که بندهای آن اعلام نشود.
واعظی تشبیه این سند همکاری به معاهده ترکمنچای را حربه کاخ سفید و شبکه‌های «بی بی سی» و «من و تو» ارزیابی کرد و گفت که به میان کشیدن واگذاری جزایر کیش و قشم به چین و احداث پایگاه نظامی و یا فروش نفت ۲۰ تا ۳۰ درصدی زیر قیمت جهانی با هدف حساسیت زایی در مردم و فاصله اندازی ملت با نظام کار کسانی است که نمی‌توانند تعامل سازنده ایران به جهان را ببینند و دائم با جنگ روانی توهم و شایعه تولید می‌کنند.
دوم؛ انفعال اروپا در برابر آمریکا / خرید زمان تا انتخابات آمریکا
پایبندی ایران به تعهدات برجام موضوع دیگری بود که واعظی در گفت‌وگوی شب گذشته به آن پرداخت؛ وی به مقطعی اشاره کرد که آمریکا از برجام خارج شد و ایران بر اساس یک حق محفوظ و رفتار متقابل تعهدات برجامی خود را مرحله به مرحله کاهش داد. وی از فرایندی سخن گفت که در نهایت به کاهش تعهدات برجامی ایران طی پنج مرحله منتهی شد. توضیح داد که آلمان، فرانسه و انگلیس، در برجام ضعف بسیار زیادی از خود نشان دادند و به گونه‌ای مجبور شدند در مقابل فشار آمریکا دست بسته رفتار کنند و آنچه را که اعتقاد نداشتند محقق کردند.
به گفته واعظی اگر چه اروپایی‌ها به حفظ برجام علاقه‌مند هستند اما تحت فشار آمریکا نمی‌توانند متعهد بمانند. ارزیابی رییس دفتر رییس جمهوری از تعامل اروپا و آمریکای ترامپ نوعی خریدن زمان همراه با تردید حداقل تا انتخابات نوامبر آمریکا است؛ واعظی معتقد است سه کشور اروپایی عضو برجام تحلیل درستی از رفتار روسیه و چین هم نداشتند و وقتی در شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی بر ضد ایران قطعنامه صادر می کردند تصور می‌کردند که این دو کشور با نظر آنها همراهی می‌کنند که البته چنین نشد و مسکو و پکن با تهران همراهی کردند. واعظی این را هم گفت که محبوبیت ترامپ کاهش یافته و بسیاری از کشورهای دنیا و اروپایی‌ها به پایان آمریکای ترامپ امیدوارند و ترجیح می‌دهند شرایط در آمریکا تغییر کند.
سوم؛ بایدن و ترامپ فرقی ندارند
واعظی در ادامه درباره رابطه ایران و آمریکا گفت و با اشاره به تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه مردم ایران گفت: تغییر رییس جمهوری در آمریکا برای ایران تفاوتی ندارد؛ چه ترامپ باقی بماند و چه بایدن دموکرات جایگزین او شود تهران بنای رابطه با واشینگتن ندارد، زیرا منافع ایران به آمدن افراد در کاخ سفید گره نخورده است.
چهارم؛ برجام به معنای اعتماد نیست
در میانه گفت و گو واعظی به نامه سال گذشته رییس جمهوری به اعضای برجام اشاره کرد، نامه‌ای که در آن روحانی به صراحت بیان کرد که «اگر برجام برای ما دیگر منافعی نداشته باشد، به درد نمی‌خورد، ما باید بتوانیم از مزایای برجام استفاده کنیم.»
واعظی در ادامه از پایان دوره تحریم تسلیحاتی در مهرماه ۹۹ گفت و افزود: پس از لغو تحریم‌ها، ایران می‌تواند معاملات تسلیحاتی انجام دهد، که اگر این مهم اتفاق نیفتد و منفعتی برای ما نداشته باشد منافع ایران از برجام محقق نخواهد شد که رییس جمهوی در همان نامه به اقدامات ایران در این زمینه اشاره کرده است.
اصل تامین منافع صرفا زمینه‌ساز هر رابطه و هر مذاکره‌ای است، اما چگونگی پیشبرد مذاکره می‌تواند بر اساس «عدم اعتماد» پایه‌ریزی شود؛ راهبرد آغاز مذاکره ایران در برجام بر اساس عدم اعتماد، باز هم حقانیت ایران را در جامعه جهانی ثابت کرد، مسیر برجام و مذاکرات آن نشان داد که آمریکایی ها از این آزمون هم سرشکسته بیرون آمدند، از طرفی اروپایی‌ها هم تا همین جا ثابت کردندبرای وعده هایی که می دهند قابل اعتماد نیستند. واعظی از همین منظر به نکته‌ای کلیدی اشاره دارد؛ او تصریح می‌کند ایران هرگز به آمریکایی‌ها اعتماد نکرده است و البته به اروپا هم اعتماد ندارد و تفاهمی که صورت می‌گیرد بر اساس تامین منافع است و تا هر زمان و هر که منافع ایران حفظ شود، پایبند خواهد بود.
رییس دفتر رییس جمهوری به دوره سه ساله مذاکرات برجام اشاره کرد و گفت: «برجام به معنای اعتماد نیست؛ اگر اعتماد داشتیم که این گونه مذاکره نمی‌کردیم. موافقان و مخالفان برجام هریک به نحوی حرف می زنند اما ما بر اساس بی اعتمادی مذاکره کردیم. اگر اعتماد بود که سه سال مذاکره نمی کردیم و اگر در آینده نیز مسائلی با کشورهای غربی باشد بر اساس بی‌اعتمادی با آنها رفتار می کنیم.»
پنجم؛ فشار هیجانی و کرونایی ارز را جبران می‌کنیم
پنج ماه از شیوع کرونا در ایران و چهار ماه از آغاز سال می‌گذرد، کرونا و توام شدن با تحریم، زندگی مردم و شرایط اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار داده است. محدودیت‌هایی در گمرکات همسایگان اعمال شده و به تبع صادرات و درآمد ارزی نسبت به ماه‌های قبل و زمان مشابه در سال گذشته به شدت کاهش یافته است، اما مقاومت چند ماهه اخیر نشان داد که جامعه ایرانی در مقابل فشارها تاب آوری لازم را داشته است.
رییس دفتر رییس جمهور در عین حال گفت که از ابتدای خرداد روند صادرات بهتر شده و چرخ اقتصاد در انتظار بازگشت ارز صادراتی است که صادرکنندگان باید به نظام بانکی برگردانند و پیش‌بینی می کنیم بانک مرکزی، فشار ارزی ناشی از هیجان و محدودیت صادرات و شرایط کرونا را جبران کند.
وی بر ضرورت کنترل روانی بازار ارز، کاهش نرخ ارز، تامین ارز مورد نیاز کالاهای اساسی را از مهمترین و محوری‌ترین برنامه‌های کنترل بازار مالی کشورعنوان کرد و گفت که تمام تلاش دولت این است که ارز ۴۲۰۰ تومانی را حفظ و با رفع وضعیت هیجانی ارز شرایط را ساماندهی کند.
ششم؛ مردم مجلس و دولت همدل و همصدا می‌خواهند
اتفاقات هفته گذشته در مجلس همزمان با حضور«محمد جواد ظریف» وزیر امورخارجه و سخنان و رفتارهایی که برخی نمایندگان مجلس نشان دادند، با انتقادهایی از سوی افراد شاخص در تمام جریان‌های سیاسی و حتی در سطح جامعه و افکارعمومی روبه‌رو شد.
واعظی در چهارچوب تبیین رابطه دولت و مجلس، حق نظارت و انتقاد از دولت را از حقوق مصرح مجلس عنوان کرد و افزود: اینکه مجلس یازدهم، منتقد دولت است موضوع پنهان و قابل انکاری نیست وسخنان و شعارهای نمایندگان این امر را بخوبی نشان می‌دهد اما باید توجه داشت که رییس قوه مجریه و اعضای قوه مقننه منتخبان مردم هستند و مردم انتظار دارند منتخبان‌شان اگر چه اختلاف سلیقه هم دارند، اما برای حل مشکلات کشور متمرکز شوند.
هفتم؛ برخی مشکلات اقتصادی نیازمند شوک هستند
شرایط بازار مسکن فضای پرسش و پاسخ با واعظی را به موضوع مسکن کشاند. بازار پیچیده و حساسی که برای برون رفت از مشکلات کنونی آن، شخص رییس جمهوری ورود کرده و با تشکیل کارگروهی با مسئولیت معاون اول رییس جمهوری به دنبال رفع و رجوع مشکلات مسکن مردم بویژه در دوران نقل و انتقالات است.
به گفته واعظی شرایط وقتی عادی است، می‌توان تصمیماتی به صورت عادی اتخاد کرد، اما وقتی اقتصاد با مشکلاتی روبه رو می شود، باید تصمیمات شوک برانگیز با نگاه اثرگذاری بر اقتصاد اعمال شود.