نزدیک به دو ماه از آغاز به کار مجلس یازدهم می گذرد. طی این مدت ترکیب هیات رییسه مجلس، کمیسیون‌های تخصصی و ناظران مجلس در نهادها و دستگاه‌های مختلف مشخص شده است. گذشته از این ساختارهای رسمی،موضوع فراکسیون‌های مجلس بعنوان تشکل‌های غیررسمی متشکل از نمایندگان همفکر که عمدتا جنبه مشورتی دارد، هم از مسائلی است که سمت و سوی مجلس در دوره یازدهم را نشان خواهد داد.
آیین‌نامه داخلی مجلس به نمایندگان اجازه می‌دهد که در قالب تیم‌های حداقل ۹ نفره تشکیل فراکسیون بدهند. اخبار منتشر شده از مجلس حاکی از تشکیل حدود ۱۸ فراکسیون در بهارستان است. در مجالس گذشته فراکسیون های عمده و اصلی مشخصا سیاسی بودند. برای مثال مجلس دهم در اختیار سه فراکسیون نمایندگان ولایی، مستقلین ولایی و فراکسیون امید بود. اما مجلس یازدهم از این بابت استثناست چرا که ترکیب یکدست آن باعث شده است که اساسا تفکیک و تمایزی بین نمایندگان در خصوص خط و خطوط سیاسی نمایندگان وجود نداشته باشد.
هرچند در روزهای منتهی به آغاز به کار مجلس درباره تشکیل فراکسیون مستقلین و اصلاح طلبان اظهار نظرهایی مطرح شد اما ظاهرا تعداد کم نمایندگان مستقل و اصلاح طلب باعث شده هنوز این گروه از نمایندگان فراکسیونی تشکیل نداده باشند. در هر صورت تاکنون که حدود ۵۰ روز از تشکیل مجلس یازدهم می گذرد، حدود ۱۸ فراکسیون ایجاد شده است.
فراکسیون‌های سیاسی؛ انقلاب و گام دوم انقلاب
فراکسیون انقلاب اولین فراکسیون راه یافتگان به بهارستان بود که قبل از آغاز فعالیت رسمی مجلس یازدهم اعلام موجودیت کرد و توانست محمدباقر قالیباف منتخب مردم تهران را به عنوان نامزد خود با ۱۶۶ رای از تعداد کل آرا ۲۴۰ رای بر کرسی ریاست مجلس بنشاند.
دومین فراکسیون مهم مجلس فراکسیون گام دوم انقلاب که در راستای فرمایشات رهبر معظم انقلاب و بر اساس بیانیه گام دوم انقلاب شکل گرفته است. این فراکسیون موضوعاتی چون جوان‌سازی کشور و سپردن کار به نسل جوان، جهش در حوزه‌های مختلف و محورهای بیانیه گام دوم اعم از پیشرفت علم و فناوری را در اولویت خود قرار داده است. «محسن زنگنه» نماینده تربت حیدریه رئیس فراکسیون و «حسن شجاعی علی آبادی» نماینده ابهر نایب رئیس این فراکسیون هستند. «فاطمه محمد بیگی» نماینده قزوین و «مجتبی رضاخواه» نماینده تهران هم در نقش دبیران فراکسیون ایفای نقش خواهند کرد.
گذشته از این دو فراکسیون با ماهیت سیاسی، بقیه فراکسیون‌های مجلس ماهیت اقتصادی،صنفی،اجتماعی و فرهنگی دارند.
فراکسیون حمایت از صنعت و صنعتگران
در شرایطی که فروش نفت به عنوان اصلی ترین محل درآمدهای ارزی دچار تحریم شده، می توان با حمایت از صنعت و صنعتگران بخشی از کمبودها و کاستی‌ها در این زمینه را جبران کرد. این امر مستلزم حمایت از صنعتگران در نهادهای تصمیم ساز و تصمیم گیر کشور است و فراکسیون حمایت از صنعت را می توان حائز اهمیت دانست.
ریاست این فراکسیون بر عهده "سیدجواد حسینی کیا" نماینده سنقر و کلیایی است. «مجتبی یوسفی» نماینده اهواز به عنوان نایب رئیس و محمدرضا دشتی اردکانی نماینده اردکان به عنوان سخنگوی این فراکسیون فعالیت خواهند کرد. «یوسف داودی» نماینده سراب و «عبدالناصر درخشان» نماینده ایرانشهر هم دبیران اول و دوم این فراکسیون هستند.
فراکسیون اصناف
دومین فراکسیون با سمت و سوی اقتصادی فراکسیون اصناف مجلس اسن «شهباز حسن پور بیگلری» نماینده سیرجان ریاست آن را بر عهده دارد. «الله وردی دهقانی» نماینده ورزقان نایب رئیس و «احد آزادی خواه» همسخنگوی این فراکسیون هستند. همچنین"سمیه محمودی" و "مسلم صالحی" بعنوان دبیران اول و دوم این فراکسیون فعاایت خواهند کرد.
فراکسیون مدیریت شهری
یکی از مهمترین و جدی ترین فراکسیون‌های مجلس یازدهم فراکسیون مدیریت شهری است. تقاضای تشکیل این فراکسیون با امضای ۱۹۳ نماینده تقدیم هیات رییسه مجلس شد.
«محسن پیرهادی»، نماینده تهران به عنوان رئیس فراکسیون، «جعفر قادری» و «علی اکبر کریمی» نمایندگان شیراز و اراک نایب رئیس اول و دوم و «مجتبی یوسفی» نماینده اهواز سخنگویی این فراکسیون هستند. «محمد رضا دشتی اردکانی» و «کیومرث سرمدی» هم به عنوان دبیر اول و دوم فراکسیون انتخاب شده اند.
فراکسیون محیط زیست
فراکسیون محیط زیست یکی از فراکسیون‌های مهم مجلس در ادوار مختلف بوده است. در این دوره هم این فراکسیون تشکیل شده و انتظار می رود مسائل مختلف محیط زیست را پیگیری کند.
«سمیه رفیعی»، نماینده تهران رییس، «معصومه پاشایی» نماینده مرند و جلفا نایب رئیس، «شیوا قاسمی‌پور» و «محمد صفری» نمایندگان مریوان و رودسر هم دبیران اول و دوم این فراکسیون هستند. «فاطمه محمدبیگی» نماینده قزوین هم به عنوان سخنگوی این فراکسیون انتخاب شده است.
فراکسیون کارگری
فراکسیون مهم دیگر مجلس یازدهم فراکسیون کارگری است که قرار است در شرایط دشوار معیشتی به نوعی صدای کارگران در بهارستان باشد. «علی بابایی کارنامی» نماینده ساری و میاندرود رئیس و «حمت‌الله نوروزی» نماینده علی‌آباد کتول نایب رئیس این فراکسیون هستند. همچنین «رضا آریان‌پور» و «صدیف بدری» نمایندگان مینودشت و اردبیل دبیران اول و دوم و «جبار کوچکی‌نژاد» نماینده رشت در جایگاه سخنگوی این فراکسیون فعالیت خواهند کرد.
فراکسیون زنان مجلس
«فاطمه قاسم‌پور»، نماینده تهران رییس فراکسیون زنان مجلس یازدهم است. «فاطمه رحمانی» نماینده مشهد و کلات نایب رئیس، «فاطمه مقصودی» نماینده بروجرد دبیر و «سارا فلاحی» نماینده ایلام به عنوان سخنگوی این فراکسیون فعالیت خواهند کرد.
فراکسیون اقتصاد دانش بنیان
اقتصاد دانش بنیان از حوزه‌هایی است که در سال‌های اخیر رشد بسیاری در کشور داشته است. این بخش انتظار می‌رود و می‌تواند گره گشای مشکلات اقتصادی کشور هم از بابت فشارهای ناشی از تحریم و هم تغییر ساختارهای و پوست اندازی بخش تولید کشور باشد. تشکیل فراکسیونی به همین نتم در مجلس یازدهم هم نشان دهنده درک این اهمیت و ضرورتهای توجه به آن از سوی نمایندگان است.
سید محسن دهنوی رییس، و «مجتبی رضاخواه» نماینده شیراز نایب رئیس و «محمد رشیدی» نماینده کرمانشاه سخنگوی این فراکسیون هستند. همچنین مهدی شریفیان و اقبال شاکری نمایندگان تهران به عنوان دبیران اول و دوم این فراکسیون فعالیت خواهند کرد.
فراکسیون روحانیت
حجت‌الاسلام و المسلمین سید رضا تقوی با اجماع آراء رئیس فراکسیون روحانیت مجلس یازدهم است. محمدرضا میرتاج‌الدینی و حسن نوروزی به ترتیب به عنوان نایب رئیس اول و دوم، حجت‌الاسلام و المسلمین نصرالله پژمانفر و حجت‌الاسلام و المسلمین شجاعی علی آبادی به عنوان دبیر اول و دوم فراکسیون انتخاب شده اند.
فراکسیون قرآن و عترت و نماز
حجت الاسلام و المسلمین نصرالله پژمان فر نماینده مشهد و کلات رئیس فراکسیون قرآن و عترت و نماز است. همچنین حجت الاسلام و المسلمین حسین میرزایی و جلال رشیدی کوچی نمایندگان اصفهان و مرودشت به عنوان نایب رئیس اول و دوم و محمد رضا احمدی نماینده رشت سخنگو ی این فراکسیون هستند.
فراکسیون مناطق آزاد صنعتی- تجاری
معصومه پاشایی بهرام نماینده مرند و جلفا به عنوان رئیس فراکسیون، معین الدین سعیدی نماینده چابهار و عادل نجف زاده نماینده خوی به ترتیب نواب رئیس اول و دوم و یعقوب رضازاده نماینده سلماس و حسین حاتمی نماینده کلیبر دبیران اول و دوم این فراکسیون هستند. محمدعلی محسنی بند پی نماینده نوشهر و چالوس هم به عنوان سخنگوی فراکسیون انتخاب شده است.
فراکسیون دیپلماسی بین المللی و منافع ملی
مجلس نقش بی بدیلی در توسعه همکاری‌ها و روابط خارجی دارد. دیپلماسی پارلمانی می تواند نقش موثری به دیپلماسی رسمی کشور داشته باشد. چرا که این بخش به نوعی محدودیتهای دیپلماسی رسمی را ندارد. تحقق اهداف منافع ملی البته نیازمند همپوشانی دیپلماسی پارلمانی با دیپلماسی رسمی است و این امر هم نیازمند وجود تشکلی تحت عنوان فراکسیون دیپلماسی و منافع ملی در مجلس است.
در ابن راستا فراکسیون دیپلماسی و منافع مای به ریاست حسین نوش آبادی نماینده ورامین، قرچک و پیشوا در مجلس تشکیل شده است.
غلامرضا نوری قزلجه نماینده بستان آباد و سید مهدی فرشادان نماینده سنندج نواب رئیس اول و دوم و حجت اله فیروزی نماینده فسا و غلامرضا شریعتی اندراتی نماینده بهشهر هم دبیران اول و دوم این فراکسیون هستند.
عفت شریعتی کوهبنانی نماینده زرند و کوهبنان نیز به عنوان سخنگوی این فراکسیون انتخاب شده است.
فراکسیون دفاع و اقتدار ملی
فراکسیون مهم دیگر با سمت و سوی سیاسی و دفاعی فراکسیون دفاع و اقتدار ملی است.
مجتبی ذوالنوری نماینده قم و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی رئیس این فراکسیون است.
محمدصالح جوکار و مهدی سعادتی نمایندگان یزد و بابل نواب اول و دوم هستند.همچنین سمیه محمودی، ابوالفضل عمویی و حسین نوش آبادی نمایندگان مردم شهرضا، تهران و ورامین در جایگاه دبیران این فراکسیون فعالیت خواهند کرد.
فراکسیون های ورزش و حمل و نقل
فراکسیون ورزش از جمله فراکسیون های پرطرفدار مجلس است که نمایندگان زیادی تمایل به عضویت در این فراکسیون را دارند. مسعود پزشکیان نماینده تبریز، کاظم‌دلخوش نماینده صومعه سرا، احمد امیرآبادی نماینده قم، احمد دنیامالی نماینده بندانزلی و علی نیکزاد نماینده اردبیل و رحیم زارع نماینده آباده و فاطمه مقصودلو نماینده بروجرد از اعضای موسس فراکسیون هستند و اساسنامه و هدف گیری های جامعی برای این فراکسیون در دست تدوین است.
همچنین به گفته نماینده اصفهان جمع آوری امضا برای تشکیل فراکسیون حمایت از فعالان بخش حمل و نقل کشور هم در دست اقدام است.
فراکسیون مقابله با آسیبهای اجتماعی
احمد نادری نماینده تهران، رئیس، مهدی روشنفکر نماینده بویراحمد و دنا نایب رئیس، علی اصغر عنابستانی نماینده مردم سبزوار سخنگوی فراکسیون مقابله با آسیبهای اجتماعی هستند، مهدی شریفیان وحسین حق وردی نمایندگان تهران و شهریار هم در جایگاه دبیر اول و دوم این فراکسیون فعلیت خواهند کرد.
فراکسیون فرهنگیان
حمیدرضا حاجی بابایی نماینده همدان رئیس فراکسیون فرهنگیان مجلس یازدهم است. رحمت‌الله نوروزی و عباس گودرزی نمایندگان علی آباد کتول و بروجرد نایب رئیس اول و دوم، جبارکوچکی‌نژاد نماینده رشت سخنگو، حسین حق‌وردی و احد آزادی‌خواه نمایندگان شهریار و ملایر هم دبیران اول دوم این فراکسیون هستند.
اینکه این فراکسیون‌ها چقدر بتوانند در فرایند تصمیم گیری‌های مجلس در راستای تشکیل اهداف خود گام بردارند سوالی است که در سال‌های آینده مشخص می شود.ولی برخی فراکسیون‌ها در دوره های گذشته فعالیت و تحرک بیشتری داشته اند.
با این حال به نظر می رسد پرونده تشکیل فراکسیون‌های مجلس یازدهم بسته نشده و به فراخور می توانند فراکسیون‌های دیگری هم در بهارستان تشکیل داد. فراکسیون‌هایی که بتوانند به نوعی انعکاس دهنده منافع مشکلات و چالش‌های بخش‌ها و اقشاری از جامعه باشند.