بهبود وضعیت مناطق مرزی و تثبیت جمعیت در مرز از راهبردهای کلان نظام و دولت است که هم از بعد اقتصادی، هم از نظر امنیتی برای کشور بسیار اهمیت دارد و افزایش سهمیه سوخت مرزنشینان نیز با همین رویکرد انجام شد.
با توجه به میزان قیمت سوخت در ایران و وجود تقاضا در کشورهای همسایه همواره شاهد قاچاق سوخت به اشکال مختلف از مناطق شرق کشور بوده‌ایم اما از سال ۹۷ تلاش شد به صورت قانونی از جمله مشارکت مرزنشینان، سوخت مورد نیاز کشور همسایه به طور رسمی تامین شود.
این اقدام دولت و مسوولان استانی، کاهش قاچاق سوخت و جلوگیری از خروج میلیاردها ریال سرمایه کشور را نیز در پی داشت.
مصوبه هیات وزیران در صدور مجوز فروش سوخت توسط اتحادیه تعاونی‌های مرزرنشینان و توزیع سود آن بین خانوارهایی که تا فاصله ۲۰ کیلومتری مرز سکونت دارند، در عین حال که موجب تامین سوخت مورد نیاز کشور همسایه از روش قانونی می‌شود به معیشت و اقتصاد خانوارهای مرزنشین نیز کمک می‌کند.
اولین بار سال ۹۷ اعلام شد که با توجه به پیگیری‌های صورت گرفته، سهمیه سوخت مرزنشینان استان خراسان جنوبی با تخصیص ۱۰ میلیون لیتر در اسفندماه، هفت برابر شد.
با تصویب کارگروه کشوری سوخت سهمیه اسفندماه مرزنشینان در خراسان جنوبی از ۱.۵ میلیون لیتر به ۱۰ میلیون لیتر افزایش یافت که عدد قابل توجه و کم‌نظیر بود.
استاندار خراسان جنوبی که تحقق این برنامه را یکی از اولویت‌های استان قرار داده بود گفت: سود حاصل از فروش سوخت مرزنشینان تا قبل از پایان سال ۹۷ به حساب مرزنشینان واریز می‌شود.
محمدصادق معتمدیان در خبر خوش روزهای پایانی سال ۹۷ اظهار داشت: فروش سهمیه سوخت مرزنشینان به مزایده گذاشته و برنده مزایده اعلام شد، ۲۰ درصد از عواید حاصل از سود فروش ۱۰ میلیون لیتر سوخت به مبلغ ۶۰ میلیارد ریال متعلق به مرزنشینان است که به حساب استانداری واریز شده است.
وی گفت: قبل از پایان سال جاری، ۵۰ درصد از این مبلغ به حساب افرادی که در سامانه مرزنشینان ثبت‌نام کرده‌اند و کارت مرزنشینی دارند، واریز خواهد شد.
استاندار خراسان جنوبی افزود: در گذشته فقط ۱۵ درصد از عواید حاصل از فروش سوخت مرزنشینان به آنان پرداخت می‌شد که در دستورالعمل جدید و با پیگیری‌های صورت گرفته این میزان به ۲۰ درصد افزایش پیدا کرد.
وی اظهار داشت: برای افزایش سهمیه سوخت مرزنشینان پیگیری‌هایی در سطح ملی از طریق وزارت نفت و وزارت کشور انجام دادیم که مسئولیت کارگروه ملی فروش سوخت مرزنشینان را برعهده دارند و این اقدام مهم به ماندگاری جمعیت و بهبود معیشت مرزنشینان کمک فراوانی خواهد کرد و سبب مهاجرت معکوس مرزنشینان ساکن در حاشیه شهرها به روستاهای مرزی خواهد شد.
حدود یک سال بعد رییس وقت مجمع نمایندگان خراسان جنوبی در مجلس شورای اسلامی دی ماه سال گذشته گفت: طرح پرداخت سود حاصل از فروش سوخت به مرزنشینان اقدام خوبی است که باعث شده در برخی روستاهای مرزی استان شاهد مهاجرت معکوس یا کاهش روند مهاجرت باشیم و باید این طرح استمرار داشته باشد.
در مرحله آذرماه سال گذشته براساس آمار معاونت هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی، افراد منتفع از سود سوخت مرزنشینی نسبت به مرحله قبل ۶ درصد و در مرحله اسفند ۹۸ افراد منتفع از سود سوخت نسبت به مرحله قبل چهار درصد افزایش یافت که نشانگر حضور دائمی مرزنشینان و همچنین مهاجرت معکوس و بازگشت برخی از آنان به مناطق مرزی است.
جامعه هدف سهمیه سوخت مرزنشینان براساس قانون تا شعاع ۲۰ کیلومتر در نظر گرفته شده اما یکی از درخواست‌های مرزنشینان افزایش شعاع تا مرز ۵۰ کیلومتر است که این موضوع از سوی استاندار خراسان جنوبی در سطح کلان کشور در حال پیگیری است.
براساس آمارها در آخرین مرحله واریز عواید حاصل از فروش سوخت در خرداد امسال چهار هزار و ۷۶۹ نفر در ۶۹ روستای شهرستان‌های نهبندان، سربیشه، درمیان و زیرکوه مشمول دریافت سود سوخت مرزنشینی شدند و در این مرحله نیز ۷۱۴ هزار تومان به حساب سرپرستان هر خانوار مرزنشین واریز شد.
سود سوخت در جیب پنج هزار خانوار مرزنشین
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی گفت: هیات وزیران در سال ۱۳۹۰ مصوب کرد که وزارت نفت موظف است با ایجاد جایگاه‌های عرضه سوخت در مرزها و بازارچه‌های مرزی رسمی نسبت به فروش فرآورده‌های نفتی به ساکنان روستاهای مرزی در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز با قیمت تعادلی اقدام کند.
مشیرالحق عابدی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در این راستا دستورالعمل رویه اجرای سوخت مرزنشینی با رویکرد فروش سوخت به شرکت‌های تعاونی مرزنشینان به منظور صادرات از طریق بازارچه‌های مرزی در مهرماه ۹۳ توسط ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز ابلاغ شد.
وی بیان کرد: اولین مرحله در سال ۱۳۹۴ تعداد هفت هزار و ۶۵۶ خانوار مرزشین ساکن در شعاع ۲۵ کیلومتر و دارای کارت الکترونیکی مرزنشینان به عنوان آمار خانواده مرزنشین استان خراسان جنوبی برای پرداخت سود حاصل از سوخت مرزنشینی معرفی شدند و در کارگروه استانی مورد تصویب قرار گرفت.
معاون استاندار خراسان جنوبی گفت: پس از آن در تیرماه ۱۳۹۶ با محوریت معاونت سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری خراسان جنوبی آمار مرزنشینان استان به صورت میدانی مورد بررسی قرار گرفت و تعداد چهار هزار و ۱۸۰ خانوار مرزنشینان ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز به علاوه حریم امنیتی به کارگروه استانی معرفی و تصویب شد.
وی افزود: قبل از پرداخت هر مرحله به منظور راستی‌آزمایی و شناسایی دقیق خانوارها مشمول طرح، کمیته بخشی در شهرستان‌های مرزی صورت می‌گیرد و پس از بررسی‌های انجام شده در آخرین مرحله واریز در خردادماه سال جاری سود حاصله به حساب چهار هزار و ۷۶۹ نفر مرزنشین ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتر مرز در چهار شهرستان مرزی نهبندان، درمیان، سربیشه و زیرکوه پرداخت شد.
عابدی گفت: از سال ۱۳۹۴ تاکنون طی ۱۳ مرحله سود حاصل از فروش سوخت مرزنشینان برابر میزان سهمیه سوخت تخصیص یافته و میزان فروش صورت گرفته به حساب مرزنشینان واریز شده است که در آخرین مرحله در خرداد امسال ۷۱۴ هزار تومان به حساب مرزنشینان استان واریز شد.
وی گفت: اوایل اجرای این طرح در سال ۱۳۹۴ مرحله‌ای ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان به حساب سرپرست خانواده‌های مرزنشینان استان پرداخت می‌شد که با پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی از بهمن سال ۹۷ تاکنون ۹ مرحله و هر مرحله ۷۱۴ هزار تومان به حساب سرپرستان خانوارهای مرزنشین استان پرداخت شده که افزایش چشمگیری داشته است.
وی بیان کرد: میزان پرداختی‌های دولت در قالب عواید حاصل از فروش سوخت مرزنشینان طی سال‌های ۹۴، ۹۵، ۹۶ و ۱۰ ماه اول سال ۹۷ (۴۶ ماه) به میزان یک سوم مبلغی است که از بهمن ۹۷ تا اسفند ۹۸ (۱۴ ماه) بوده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار خراسان جنوبی افزود: طی سال‌های ۹۴، ۹۵، ۹۶ و ۱۰ ماه اول سال ۹۷ چهار مرحله و از بهمن ۹۷ تا خردادماه امسال ۹ مرحله واریزی هر مرحله به مبلغ ۷۱۴ هزار تومان به حساب مرزنشینان صورت گرفته است.
وی پیشگیری از قاچاق محموله‌های فرآورده‌های نفتی در مرزهای کشور، تامین بخشی از سوخت مورد تقاضای کشورهای همسایه با مدنظر قراردادن اولویت تامین نیاز شبکه داخلی کشور، بهبود معیشت و زمینه‌سازی مهاجرت معکوس روستاییان، افزایش ضریب امنیت در مرزها و توسعه صادرات نفتی را از اهداف پرداخت طرح سود سوخت مرزنشینان بیان کرد.
عابدی همچنین گفت: هر گونه افزایش شعاع مرز در راستای برخورداری تعداد بیشتری از مرزنشینان استان از عواید حاصل از فروش سوخت باید به تصویب هیات دولت برسد که در این خصوص تاکنون مکاتبات زیادی برای افزایش شعاع مرز به ۵۰ کیلومتر صورت گرفته و هنوز موافقت نشده است.
مهاجرت معکوس در نوار مرزی
دهیار روستای چاه حسن چاری از روستاهای مرزی بخش مرکزی شهرستان نهبندان به خبرنگار ایرنا گفت: پرداخت و افزایش سود سوخت مرزنشینی باعث خوشحالی مردم شده چرا که با توجه به شیوع ویروس کرونا کمک معیشت خوبی برای اهالی روستا است.
امیر چاری افزود: از سال گذشته با پیگیری‌های استاندار خراسان جنوبی سود سوخت مرزنشینان به صورت چشمگیری افزایش یافت که این اقدام شایسته جای تقدیر دارد.
وی اظهار داشت: با افزایش سود سوخت مرزنشینی از سال گذشته تعداد خانوار این روستای مرزی از ۳۰ خانوار به ۴۲ خانوار افزایش یافت.
وی گفت: در هر مرحله آمار واقعی جمعیت روستا توسط بخشداری از دهیاران گرفته می‌شود و این مبلغ به افرادی که مهاجرت معکوس به روستا داشته‌اند هم پرداخت می‌شود.
دهیار روستای چاه حسن چاری پیشنهاد هم دارد که پرداخت سود سوخت مرزنشینی در راستای اجرای عدالت براساس تعداد اعضای خانوار انجام شود زیرا در حال حاضر مبلغ مشخص ۷۱۴ هزار تومان به حساب همه سرپرستان مرزنشین به صورت یکسان پرداخت می‌شود.
وی گفت: اگر زمان پرداخت سود سوخت مرزنشینی مشخص باشد برای مرزنشینان بهتر است چرا که در حال حاضر گاهی بعد از هر ۴۵ روز و گاهی بعد از سه ماه پرداخت می‌شود به طور مثال از ابتدای امسال اولین مرحله در خردادماه پرداخت شد.
دهیار روستای چاه حسن سموری از دیگر روستاهای مرزی نهبندان هم گفت: پرداخت سود سوخت مرزنشینی کمک معیشت خوبی برای مرزنشینان این روستا است که بر اثر خشکسالی‌های چندین ساله درآمد قبلی خود را از دست داده‌اند.
فرزانه معمر بامری افزود: درخواست مردم روستا این است که با توجه به تورم، مبلغ پرداخت سود سوخت مرزنشینی نیز افزایش یابد البته افزایش پرداختی از سال گذشته باعث خوشحالی و رفاه اهالی روستا شده است و تشکر می‌کنیم.
وی عنوان کرد: پرداخت سود سوخت باعث مهاجرت معکوس تعداد ۱۲ خانوار از اهالی این روستا در سال گذشته شده است.
افزایش ۳۲۴ درصدی فروش سوخت مرزنشینان خراسان جنوبی
مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان جنوبی هم گفت: از سال ۹۷ تاکنون میزان فروش سوخت مرزنشینان ۳۲۴ درصد افزایش یافت اما در سه ماه نخست امسال با کاهش فروش مواجه شده‌ایم.
قربانعلی مردانی با اشاره به پرداخت سهمیه سوخت مرزنشینان تصریح کرد: با پرداخت سهمیه سوخت مرزنشینان که کمک بزرگی به امنیت مرز و شغل پایدار داشت، سال قبل شاهد مهاجرت معکوس نیز بودیم.
وی با بیان اینکه با پرداخت سهمیه سوخت مرزنشینان گام مهمی در استان برداشته شد افزود: هیات وزیران در نشست هشتم تیر ماه جاری، با هدف ارتقای توان اقتصادی ساکنان روستاهای مرزی شعاع ۲۰ کیلومتری مرز و تخصیص سهمی از درآمدهای حاصل از صادرات زمینی فرآورده‌های نفتی، تعیین سهمیه فروش سوخت به مرزنشینان را تصویب کرد.
وی اظهار داشت: شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به نمایندگی از خانوارهای مشمول، اقدام به صادرات سهمیه نفت گاز آنها از مرزهای زمینی می‌کند.
مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه خراسان جنوبی ادامه داد: ۲۰ درصد از ارزش ریالی صادرات در سقف مقرر ماهانه به حساب تعیین شده به عنوان سهمیه مرزنشینان واریز می‌شود که ۸۰ درصد این ۲۰ درصد مربوط به مرزنشینان است.
وی گفت: براساس مصوبه هیات وزیران، سهمیه کل سوخت نفت گاز تخصیصی به ساکنان روستاهای مرزی مشمول ماهانه ۳۷.۵ میلیون لیتر در کشور خواهد بود.
کاهش ۸۵ درصدی قاچاق سوخت در نهبندان
نهبندان یکی از چهار شهرستان مرزی خراسان جنوبی در مجاورت کشور افغانستان است که به گفته فرماندار این شهرستان در سه ماه نخست امسال ۳۷ هزار لیتر سوخت قاچاق در نهبندان کشف و ضبط شد و نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۸۵ درصد کاهش داشته است.
مجید بیکی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: شهرستان مرزی نهبندان چون در مسیر عبور و مرور و ترانزیت برخی استان‌های مرزی قرار دارد شاهد قاچاق سوخت توسط افراد غیربومی هستیم.
وی بیان کرد: حتی از استان‌های غربی کشور افرادی در زمینه قاچاق سوخت در ایست و بازرسی شهرستان دستگیر شدند و عمده قاچاقچیان سوخت در این منطقه بومی نیستند.
فرماندار نهبندان گفت: یکی از اقدامات موثر در کاهش قاچاق سوخت در استان خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان، اختصاص و افزایش سهمیه سوخت مرزنشینان از سال گذشته تاکنون بوده است.
وی اظهار داشت: افزایش سهمیه سوخت کمک زیادی به مرزنشینان ساکن در این منطقه کرده و سبب افزایش بنیه اقتصادی و کمک معیشت برخی ساکنان مرز شده است.
خراسان جنوبی در چهار شهرستان نهبندان، سربیشه، درمیان و زیرکوه به طول ۳۳۱ کیلومتر با افغانستان مرز مشترک دارد و با ۶ استان کشور همجوار است.