نصرالله پورجوادی فرزند ماشاالله در ۲۷ تیر۱۳۲۲ خورشیدی در تهران در محله قنات‌آباد خیابان مولوی به دنیا آمد. او که سال ها بعد به عنوان یکی از شخصیت های دانشگاهی مطرح شد به ایران عشق می ورزید. چنانکه که می گوید: اگر جایی تبعید شوم و مجبور باشم یک کتاب با خود ببرم شاهنامه و حافظ را خواهم برد، اگر باز به دنیا بیایم شاهنامه می‌خوانم و اگر بخواهم تحقیقاتم را از نو شروع کنم، با شاهنامه شروع می‌کنم، چون همه چیز ما در شاهنامه است ولی کاش به ایران بیشتر توجه می‌کردم، یعنی به فرهنگ و تفکر ایران و شاهنامه که اوج این مطالب است.
تحصیلات
پورجوادی مراحل مقدماتی تحصیل را در ایران گذراند و همانگونه که خودش می گوید: دبستان را در مدرسه شریعت واقع در کوچه سیدمصطفی قنات‌آبادی ـ که ایشان یکی از علمای تهران بود و این کوچه به نام ایشان نام‌گذاری شده بود، بعد از انقلاب اسم این کوچه تغییر کرده است ـ گذراندم. دوره چهار ساله دبیرستان را در مدرسه جعفری واقع در بازارچه شاپور، دو سال هم در دبیرستان ساسان - نزدیک چهار راه امیراکرم - بودم. بعد از دبیرستان در کنکور دانشگاه شیراز شرکت کردم و قبول شدم، چند ماهی در آن دانشگاه درس خواندم و بعد رها کردم.
پورجوادی به علوم انسانی علاقمند بود به همین دلیل هم تحصیل را رها کرد و چنانکه می گوید: آن زمان در دانشگاه باید یکی از ۲ رشته مهندسی یا پزشکی می‌خواندیم، درس‌های ما هم در همین رابطه بود، رشته شیمی و ریاضی که من علاقه‌ای به آن رشته نداشتم ـ با وجود اینکه در دبیرستان ریاضی می‌خواندم و ریاضی من هم خوب بود ـ علاقه‌ای نداشتم و رها کردم، به علوم انسانی علاقه‌مند بودم و دوست داشتم علوم انسانی، مثلا رشته روان‌شناسی، جامعه‌شناسی یا ادبیات و این رشته‌ها را بخوانم. بعد به آمریکا رفتم.
در آمریکا زبان انگلیسی را تقویت کرد و بعد وارد دانشگاه شد، یک سال و اَندی در دانشگاه نورث‌تگزاس بود و بعد از آنجا به سانفرانسیسکو رفت در کالیفرنیا، لیسانس را در رشته فلسفه غرب گرفت، مدتی در اروپا و کشور فرانسه بود تا اینکه در ۱۳۴۶ خورشیدی به ایران بازگشت. وی پس از بازگشت به ایران، تحصیلات خود را ادامه داد و مدرک کارشناسی ارشد فلسفه را در ۱۳۵۱خورشیدی و سپس دکتری فلسفه را در ۱۳۵۷ خورشیدی اخذ کرد.
پورجوادی به همراه همکلاسی های خود در کلاس های درس دانشگاه تجربه استفاده از مقام های علمی برجسته کشور در حوزه فلسفه داشته اند و چنانکه خود وی اشاره می کند: آن زمان در دانشگاه تهران و گروه فلسفه دانشکده ادبیات و علوم انسانی استادان ما دکتر فردید، ابوالحسن جلیلی، آقای بزرگمهر، آقای دکتر جواد مصلح و دکتر نصر بودند. در زمان دکتری هم همین‌طور بود درس‌های ما بیشتر با دکتر یحیی مهدوی تشکیل می‌شد، سمینار ما بیشتر با ایشان بود.
سربازی و ازدواج
پورجوادی یک سال بعد از اینکه به ایران بازگشت ازدواج کرد و در ۱۳۴۸ خورشیدی به خدمت سربازی رفت که در آنجا با چهره های سرشناس فرهنگ و ادب ایران همراه بود. خود وی در این خصوص می گوید: دوره سربازی، در پادگان، دوستان زیادی با هم بودیم، از جمله؛ سعید حمیدیان، اصغر دادبه، حسن انوشه، کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی، مرحوم شاپور شهبازی -که بعداً ما با هم کتابی چاپ کردیم-، سعید آذرلوش مظفر بختیار که به رحمت خدا رفتند.
فعالیت‌های علمی
پورجوادی فعالیت علمی خود را به عنوان مربی مرکز تعلیمات عمومی دانشگاه صنعتی شریف در ۱۳۵۲خورشیدی آغاز کرد و تا ۱۳۶۶خورشیدی، با سمت استادیار در این مرکز مشغول به خدمت بود تا اینکه در همین سال در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران مشغول به خدمت شد و با پشت سر گذاردن مدارج دانشگاهی، به اخذ رتبه استادی این دانشگاه نایل آمد.
این استاد دانشگاه در ۱۳۸۱خورشیدی به دعوت Colgate University در نیویورک، به‌عنوان استاد مدعو در این دانشگاه، حضور داشت.
مسوولیت های اجرایی
پورجوادی در ۱۳۵۸خورشیدی سرپرستی مرکز تعلیمات عمومی و مدیریت عامل انتشارات دانشگاه صنعتی شریف را بر عهده گرفت و در ۱۳۵۹خورشیدی به‌عنوان سرپرست کمیته ترجمه و تألیف ستاد انقلاب فرهنگی انتخاب شد. همچنین از ۱۳۵۹ تا ۱۳۸۳خورشیدی ریاست مرکز نشر دانشگاهی وابسته به شورای عالی انقلاب فرهنگی را بر عهده داشت. در مدت فعالیت وی حدود ۱۵۰۰ کتاب تحقیقی در این مرکز به چاپ رسید و چندین مجله پژوهشی از جمله نشر دانش، معارف، زبان شناسی، باستان شناسی و تاریخ (به زبان فارسی) و لقمان (به زبان فرانسه) انتشار یافت.
وی در طول خدمت خود، مسوولیت‌های اجرایی و فعالیت‌های اجتماعی متعدد بر عهده داشته است که از اهم آن‌ها، می‌توان به ریاست مرکز نشر دانشگاهی، عضویت فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تأسیس و سردبیری مجله نشر دانش، تأسیس و مدیریت مجله معارف، عضویت هیات‌امنای بنیاد دایره المعارف اسلامی، عضویت هیات علمی دایره المعارف بزرگ اسلامی، عضویت در شورای مسوولیت اجرایی ستاد انقلاب فرهنگی و عضویت در شورای عالی انقلاب فرهنگی اشاره کرد.
تالیفات
پورجوادی در سال های گرانبهای عمر خود در حوزه نویسندگی و تالیف کتاب و مقاله بسیار پرکار بوده است به گونه ای که کتاب ها و مقالات زیادی به رشته تحریر در آورده است. از جمله مهمترین این تالیفات می توان به این موارد اشاره کرد:
- داستان مرغان، رسالـه الطیر احمد غزّالی، انجمن حکمت و فلسفه ایران، ۱۳۵۵(تصحیح و مقدمه های فارسی و انگلیسی)
- مکاتبات احمد غزّالی با عین القضات همدانی، خانقاه نعمت الهی ۱۳۵۶.(تصحیح)
- حر الحقیقـه، احمد غزّالی، انجمن حکمت و فلسفه ایران ۱۳۵۶.(تصحیح و مقدمه)
- سلطان طریقت، سوانح زندگی و شرح آثار احمد غزّالی، آگاه ۱۳۵۸.(تالیف)
- سوانح، احمد غزّالی، بنیاد فرهنگ ایران ۱۳۵۹(تصحیح)
- عارفی از الجزایز [ترجمه]، تألیف مارتین لینگز، مؤسسه مطالعه فرهنگ ها ۱۳۶۰؛ چاپ دوم، انتشارات هرمس ۱۳۷۸
- تاریخ فلسفه در اسلام، به کوشش میان محمّد شریف، گروه مترجمان، ۴ جلد، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۲/۱۳۷۰. [نظارت بر ترجمه فارسی]
- زندگی و آثار شیخ ابوالحسن بُستی، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی ۱۳۶۴
- نهج الخاص، (تصحیح و مقدمه)، ابومنصور اصفهانی، در تحقیقات اسلامی، ۱۳۶۷
- مجموعه آثار ابوعبدالرحمن سلمی، ۲ جلد، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۶۹/۱۳۷۲
- بوی جان، مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۷۲
- شعر و شرع (بحثی درباره فلسفه شعر از نظر عطّار)، اساطیر ۱۳۷۴
- عین القضاه و استادان او، اساطیر ۱۳۷۴
- رؤیت ماه در آسمان، مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۷۵
- اشراق و عرفان (مقاله ها و نقدها)، مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۸۰
- مثنوی رحیق التحقیق (به انضمام رباعیّات و اشعار دیگر)، تصنیف مبارکشاه مرورودی، مقدمه و تصحیح، مرکز نشر دانشگاهی. ۲۰۰۲
- دو مجدّد (پژوهش هایی درباره محمّد غزّالی و فخر رازی)، مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۸۱. (کتاب برگزیدة ۱۳۸۲)
- ریاض الافکار در توصیف خزان و بهار، تألیف یارعلی تبریزی، مقدمه و تصحیح، مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۸۲
- بلبل نامه علی گیلانی (تصحیح)، فرهنگستان ۱۳۸۳
- ایران مظلوم، مجموعه سرمقاله های نشر دانش، مرکز نشر دانشگاهی ۱۳۸۳
نشان و تقدیرنامه
این استاد دانشگاه به‌واسطه خدمات علمی و اجتماعی درخشان، مفتخر به دریافت نشان و تقدیرنامه‌های متعدد شده که از آن میان، می‌توان به دریافت تقدیرنامه دومین هفته کتاب به‌عنوان نویسنده و منتقد شایسته، تقدیر از طرف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تشویق به‌واسطه تألیف کتاب رؤیت ماه در آسمان، برنده جایزه کتاب سال به خاطر تألیف کتاب ۲ مسجد، لوح تقدیر پنج عنوان کتاب برگزیده شورای انتشارات دانشگاه تهران اشاره کرد.
فعالیت‌های امروزی
پورجوادی هم‌اکنون عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی است. او پژوهشگر و نویسنده پُرکاری محسوب می شود و نوشته‌های وی را ناشران معتبر منتشر می‌کنند. مقاله‌های او در مجله‌های معتبر به چاپ می‌رسد و در سال‌های گذشته یادداشت‌هایی می‌نویسد و در رسانه‌های مجازی فعال است.