«نادر انتصار» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره مذاکرات ایران و چین برای دستیابی به یک توافق راهبردی ۲۵ ساله اظهار داشت: ایران سال‌ها است که در شرایط سخت تحریم به سر می‌برد و تجارت و داد وستد کشور با دنیای خارج با دشواری روبروست.
وی ادامه داد: کاملا طبیعی است که ایران از همکاری با کشوری مانند چین که دومین قدرت اقتصادی دنیا محسوب می‌شود و در آینده، این احتمال هست که به اولین قدرت اقتصادی دنیا تبدیل شود، استقبال کند.
ایران برای شکستن تحریم‌های آمریکا باید با هر کشوری همکاری کند
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با تاکید بر ضرورت انجام اقدامی برای از بین بردن اثر تحریم‌ها اظهار داشت: ایران باید با هر کشوری که می‌تواند و مایل است که در عمل به شکست تحریم‌های آمریکا کمک کند، همکاری نماید.
انتصار در پاسخ به این سوال که تا چه اندازه روابط تنش‌آمیز با غرب در نزدیکی تهران و پکن و امضای احتمالی این توافق موثر بوده است؟ تصریح کرد: من با این نظر موافق هستم ولی این گفته فقط در سطح یک نظریه است چون بیش از ۴۰ سال است که تهران و واشنگتن روابط خصمانه‌ای با یکدیگر دارند.
اروپا تحت تاثیر سیاست‌های خصمانه آمریکا است
وی یادآور شد: روابط ایران و اروپا در ۴۰ سال اخیر شاهد نوساناتی بوده است ولی اروپا در عمل در اکثر موارد راهبردی، خواسته و یا ناخواسته دنباله‌رو و تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا در مورد ایران بوده است.
استاد دانشگاه آلابامای جنوبی با اشاره به عملکرد اروپایی‌ها بعد از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای ابراز داشت: اروپا بخصوص در دوران پسابرجام نتوانسته یا جرات این را نداشته که سیاست مستقلی از آمریکا در مورد ایران اتخاذ کند.
هدف ایران جذب سرمایه‌های چین است
انتصار با تاکید بر اینکه تا زمانی که روابط تهران و واشنگتن خصمانه باقی بماند، اروپا نیز خود را از بازار ایران دور نگه خواهد داشت، عنوان کرد: ما در دنیای ایده‌آل زندگی نمی‌کنیم و کشوری مانند ایران باید تصمیمات خود را در چارچوب دنیایی که در حقیقت با آن روبه‌رو است، اتخاذ کند.
وی درباره اهداف اصلی ایران از امضای توافق راهبردی با چین یادآور شد: هدف اصلی ایران جذب سرمایه‌های چین در اقتصاد و ساختارهای زیربنای استراتژیکی ایران است. اگر این توافق بعد از تصویب از هر دو طرف به طور کامل اجرا شود، به گسترش روابط ایران و چین کمک شایانی خواهد کرد.
چین در مسائل نظامی و امنیتی منطقه محتاط است
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل در پاسخ به این سوال که آیا توافق احتمالی همکاری راهبردی ایران و چین می‌تواند جنبه نظامی و امنیتی پیدا کند، بیان کرد: اهمیت این توافق جنبه‌های اقتصادی آن است ولی اگر همکاری‌های اقتصادی ایران و چین به شکوفایی برسد، احتمال گسترش همکاری این دو کشور به مسائل نظامی و امنیتی نیز وجود دارد.
انتصار افزود: البته باید در نظر داشته باشیم که چین در مورد مسائل نظامی و امنیتی در منطقه محتاط خواهد بود و برخلاف آمریکا به قلدربازی و جنگ‌طلبی متوسل نخواهد شد. ضمنا چین با کشورهای عربی خلیج فارس روابط گسترده اقتصادی دارد و مایل به ادامه و گسترش روابط خود با آنهاست.
نقش ایران در طرح «یک جاده، یک کمربند» برای چین مهم است
وی در پاسخ به این سوال که چین در اجرای این طرح چقدر به ایران نیاز دارد؟ گفت: نقشی که ایران در اجرای موفقیت‌آمیز پروژه راهبردی یک جاده یک کمربند بازی خواهد کرد، برای چین مهم است ولی این را هم باید در نظر داشته باشیم که این یک پروژه بسیار بزرگی است که احتیاج به همکاری کشورهای مختلفی با چین دارد که ایران نیز یکی از آن کشورها است.
استاد دانشگاه آلابامای جنوبی درباره رقابت چین و هند و تاثیر امضای توافق همکاری‌های راهبردی در توسعه بندر چابهار اظهار داشت: برداشت من این است که هند در توسعه بندر چابهار آن گونه که ایران انتظار آن را داشت، عمل نکرده است. طبق گزارشی که در روزنامه مطرح هندوستان «هندو» منتشر شد، ایران به هندوستان اطلاع داده به علت اجرا نکردن قراردادی که برای ساخت خط قطار راه‌آهن بین چابهار و زاهدان که آن را چهار سال قبل امضا کرده بود، از دور خارج کرده و خود ایران به تنهایی این کار را خواهد کرد.
آینده نشان می‌دهد هند شریک خوبی بوده است یا خیر
انتصار اضافه کرد: البته این خبر روزنامه «هندو» توسط معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی ایران تکذیب شد. طبق گفته این مقام، ایران هیچ‌گاه قراردادی با هندی‌ها برای هیچ پروژه ریلی نداشته است که حالا قصد داشته باشد آنها را از پروژه خط آهن چابهار کنار بگذارد.
وی با اشاره به رویکرد هندی‌ها تصریح کرد: تا آنجایی که من اطلاع دارم، طرف هندی در بسیاری از موارد دیگر نیز به بهانه‌های مختلفی متوسل شده است و کارکرد چابهار را دائما به تأخیر انداخته است. آینده نشان خواهد داد که آیا هند شریک خوبی در پروژه چابهار برای ایران بوده یا نبوده است اگرچه آینده‌نگری در مورد نقش سازنده هند کار مشکلی است.
احتمال مکمل شدن چابهار و گوادر وجود دارد
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی با اشاره به حضور چین در توسعه بندر گوادر پاکستان و توسعه این بندر خاطرنشان کرد: بعید نخواهد بود که اگر همکاری‌های راهبردی بین ایران و چین در عمل، بیش از آن که انتظار می‌رود، موفق باشد، بندر چابهار و بندر گوادر در پاکستان مکمل و نه رقیب یکدیگر بشوند.
انتصار در پاسخ به این سوال که امضای احتمالی توافق ایران و چین چه تاثیری بر سیاست‌های منطقه‌ای و بین‌المللی ایران دارد، ابراز داشت: ایران تصمیمات سیاست خارجی خود را در چارچوب امنیت ملی و منافع راهبردی خود اتخاذ می‌کند. البته شکی نیست که همکاری‌های راهبردی بین دو یا چند کشور روی سیاست خارجی کشورها تاثیر خواهند داشت و این اصل در مورد همکاری‌های راهبردی میان ایران و چین نیز صادق خواهد بود.
دلیلی ندارد توافق ایران و چین را قراردادی یکجانبه بدانیم
وی درباره انتقادات مطرح شده نسبت به مذاکرات ایران و چین برای دستیابی به توافق راهبردی ۲۵ ساله بیان کرد: مفاد این توافق باید روند قانونی خود را در هر دو کشور طی کنند. در عین حال دلیلی وجود ندارد که این قرارداد را به عنوان قراردادی یکجانبه عنوان کنیم. هر دو طرف می‌توانند یک طرفه قرارداد را فسخ کنند. همانطور که قبلا گفتم در شرایط کنونی ایران باید با کشورهایی که مایل به کمک به آن برای شکست تحریم‌ها بشوند، همکاری کند.
تحریم‌ها با شعار از بین نمی‌روند
انتصار با طرح سوالاتی از منتقدان توافق احتمالی ایران و چین یادآور شد: آیا منتقدان می‌گویند در شرایط تحریمی، قراردادهای ایران با کشورهای دیگر به سود ایران نخواهد بود یا اینکه این گفته فقط در مورد چین صادق است؟ آیا ایران باید دست بسته کنار گود بنشیند تا اینکه آمریکا و هم‌پیمانانش کشور را کاملا فلج کنند یا حتی نابود کنند تا بعد بتوانند قراردادی که به سود ایران است با آن امضا کنند؟
وی با تاکید بر اینکه اگر منتقدان منتظر برداشتن تحریم‌ها هستند که بعد ایران بتواند با کشورهای دیگر قراداد ببندند، باید مدت زیادی منتظر بمانند، عنوان کرد: تحریم‌ها با دست روی دست گذاشتن و شعار دادن از بین نمی‌روند. در آن زمان، ایران در موقعیت ضعیف‌تری خواهد بود و قرارداد با کشوری دیگر کاملا یکجانبه خواهد بود.
ایران باید بر نادیده گرفتن تحریم‌ها توسط چین پافشاری کند
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل درباره باز شدن قفل روابط اقتصادی ایران و چین بعد از امضای احتمالی توافق همکاری‌های راهبردی گفت: اگرچه چین روابط خود با ایران را آنجا که به منافعش صدمه نزند، ادامه داده ولی شرکت‌های چینی برای حفظ رابطه تجاری خود با آمریکا تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران را رعایت کرده‌اند.
انتصار با بیان اینکه من نمی‌توانم پیش‌بینی کنم آیا امضای توافق راهبردی ایران و چین می‌تواند به نادیده گرفتن تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف چینی بشود یا نه، اظهار داشت: ایران باید در امضای قرارداد با چین روی این موضوع پافشاری کند و امتیاز ساده ندهد. بدون چالش کشیدن تحریم‌های یکجانبه آمریکا توسط چین، توافق راهبردی وجود نخواهد داشت.
وی درباره بی‌اعتمادی افکارعمومی به چین تصریح کرد: یکی از دلایل اصلی بی‌اعتمادی به دولت‌های کنونی چین و روسیه آن است که این دو کشور به عنوان دوستان نیمه‌راه با ایران برخورد کرده‌اند. به طور مثال، زمانی که در شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه‌ای بر ضد ایران تصویب مطرح بود، چین و روسیه از وتوی خود استفاده نکردند و ایران را تنها میانه راه رها کردند.
این استاد دانشگاه آلابامای جنوبی با بیان اینکه برخی معتقدند که شرایط اکنون تغییر کرده است، خاطرنشان کرد: آنها می‌گویند اگر دوباره مسئله ایران به شورای امنیت منتهی شود، این بار چین و روسیه، ایران از حق وتوی خود استفاده خواهند کرد.
انتصار افزود: ما نمی‌توانیم نحوه رفتار چین یا روسیه را پیش‌بینی کنیم ولی اگر چین در مقابل آمریکا کوتاه آمد و از وتوی خود استفاده نکرد، دیگر باید قرارداد بین ایران و چین را قراردادی بی‌معنی حساب کرد.
وی در پاسخ به این سوال که بازگشت به لیست سیاه FATF و احتمال ارجاع پرونده ایران به شورای امنیت تا چه اندازه می‌تواند بر همکاری‌های راهبردی ایران و چین سایه بیندازد؟ ابراز داشت: این موضوعات می‌توانند همکاری‌های راهبردی ایران و چین را مشکل‌تر کنند ولی اینها موانعی نیستند که نشود از آنها عبور کرد به‌خصوص اگر چین قطعنامه‌های احتمالی ضد ایران را در شورای امنیت وتو کند.
سیاست چین متمرکز بر همکاری‌های کشورهای منطقه با یکدیگر است
این تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی درباره گرایش کشورهای منطقه به چین بیان کرد: چین مایل است که همکاری‌ها و روابط اقتصادی خود را با کشورهای عربی خلیج فارس ادامه داده و گسترش دهد. چین قراداد راهبردی خود با ایران را مانعی در این راه نمی‌بیند بلکه این قرارداد را وسیله‌ای برای بهبود روابط بین ایران و کشورهای عربی منطقه می‌بیند.
انتصار اضافه کرد: برخلاف آمریکا که منافع خود را در ایجاد تشنج بین ایران و کشورهای عربی خلیج فارس نگاه می‌کند سیاست چین روی همکاری بین کشورهای منطقه تمرکز دارد چون در این صورت می‌تواند از منافع اقتصادی خود حفاظت کند.