«بهزاد اکبری» روز دوشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ضمن تأکید بر این مساله افزود: تمام دنیا در حال برنامه‌ریزی برای گذر از عصر شبکه‌های 4G به 5G هستند و به همین واسطه تنوع خدمات دیجیتال افزایش پیدا می‌کند. با اضافه شدن انواع خدمات دیجیتال نوین به ویژه خدماتی که نیاز به پهنای باند زیاد و تاخیر کم دارند، موضوع نزدیک کردن منابع پردازشی و ذخیره‌سازی داده‌ها به کاربران نهایی به یک ضرورت تبدیل شده است. این به معنی توسعه مراکز داده ابری توزیع شده در داخل کشورها است.
اکبری اضافه کرد: مراکز داده در گذشته در نقاط خاصی از دنیا مانند آمریکا و اروپا که مراکز تبادل ترافیک و ذخیره‌سازی اطلاعات اینترنت بودند، توسعه پیدا می‌کرد؛ اما زمانی که حجم داده‌ها و تنوع خدمات زیاد شد احداث مراکز داده در نقاط دیگر نیز مورد توجه قرار گرفته و به‌سرعت رشد پیدا کرد.
وی افزود: مراکز داده در گام نخست در داخل کشورها احداث شدند و مدتی بعد سرویس دهنده‌های بزرگ دنیا تصمیم گرفتند مراکز داده خود را در گستره جهانی محلی سازی کنند. مجموعه‌هایی مانند گوگل، فیس‌بوک، مایکروسافت و آمازون در کشورهای دیگر حتی همسایگان ایران مراکز داده خود را توزیع کردند تا سرعت دسترسی و کیفیت ارائه خدمات خود را بهبود بخشند.
اکبری تشریح کرد: اکنون محلی شدن مراکز داده با ذائقه و ویژگی محلی از گام‌های مهم برای توسعه زیرساخت‌های فناوری کشورها است. البته این کار از بعد فنی نیز اهمیت دارد چون نزدیکی فاصله مصرف‌کننده و ارایه کننده خدمات از ضروریات توسعه بسیاری از خدمات نوین است. برای دسته‌ای از خدمات، نمی‌توان محل ذخیره‌سازی در مراکز داده امریکا باشد و خدمت گیرنده در ایران به‌راحتی و سهولت به آن خدمت دسترسی پیدا کند.
عضو هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت با تأکید بر اهمیت مراکز داده ملی برای کشورها، تصریح کرد: ظرف پنج سال آینده باید در هر مرکز استان با احداث حداقل یک مرکز بستر مناسب برای توسعه خدمات نسل آتی در کشور فراهم شود. البته در آینده بحث توزیع شدگی مراکز داده از این نیز فراتر خواهد رفت و این مراکز داده در ابعاد کوچک‌تر، راه خود را به داخل شهرها و حتی کنار BTSهای شبکه های موبایل بازخواهند کرد.
وی با تأکید بر اینکه با روند فناوری این اتفاق در داخل کشور ما نیز رخ خواهد داد، خاطرنشان کرد: احداث مراکز داده پرهزینه است چون در آنها تجهیزات پردازشی و ذخیره‌سازی گران قیمت مورداستفاده قرار می‌گیرند، بنابراین استفاده از مدل‌های اقتصادی مناسب و اشتراک زیرساخت برای توسعه مراکز داده در کشور ضروری است.
«اما چقدر از این تجهیزات در اختیار دانش بومی است؟» اکبری در پاسخ به این سووال گفت: زیرساخت‌های فیزیکی و محیطی که بخش غیرفعال مراکز داده هستند در داخل کشور تولید می‌شوند. دستگاه‌های خنک‌کننده و برق و غیره از این دست تجهیزات بومی هستند؛ اما مهم‌ترین بخش مراکز داده بخش فعال آنها که شامل تجهیزات پردازشی، ذخیره‌سازی، سیستم عامل‌ها و أنواع نرم‌افزارها به ویژه نرم افزارهای مدیریتی است، اکنون بیشتر از خارج تامین می‌شوند.
وی در توضیح اهمیت مراکز داده گفت: داده‌های کاربرانی که از شبکه‌های اجتماعی یا خدماتی نظیرVOD ها (پلتفرم‌های پخش ویدیو مانند آپارات) استفاده می‌کنند در مراکز داده ذخیره و پردازش شده و سپس به‌صورت خدمت به مصرف‌کننده نهایی تحویل داده می‌شوند. «مراکز داده زیرساخت‌های اطلاعاتی هر کشوری هستند، به همین دلیل است که تأثیر مستقیم بر توسعه شبکه ملی اطلاعات دارند.» اکبری دراین‌باره گفت: شبکه ملی اطلاعات در سطح کلان دو زیرساخت کلیدی ارتباطی و اطلاعاتی دارد. زیرساخت‌های ارتباطی شامل دسترسی پهن باند موبایل، دسترسی پهن باند ثابت خانگی، ارتباطات درون‌شهری، بین‌شهری و بین‌الملل بوده، و مراکز داده و خدمات ابری هم مهم‌ترین زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات را تشکیل می‌دهند.
این مقام مسوول درباره سرعت پیدا کردن احداث مراکز داده در یک سال گذشته گفت: ازآنجایی‌که رشد فناوری سرعت روزافزون دارد، ما نیز باید مراکز داده و خدمات ابری را توسعه بدهیم تا هم خدمت‌رسانی به عموم مردم و هم‌کسب‌وکارها تسهیل شود. از یک سال قبل به واسطه تحریم‌ها و همچنین تحولات ارزی کشور، احداث مراکز داده داخلی بیش از گذشته توجیه اقتصادی پیدا کرده و مورد توجه فعالان این حوزه قرار گرفته است.
وی در توضیح این صرفه اقتصادی گفت: با توجه به رشد روز افزون تعداد کسب‌وکارهای دیجیتال کشور و هزینه نسبتا پایین نیروی انسانی و انرژی در داخل کشور، احداث مراکز داده ابری داخلی برای خدمت رسانی به کسب‌وکارهای داخلی و حتی خارجی دارای توجیه اقتصادی است و با این کار کسب وکارهای دیجیتال کشور از خدمات زیرساختی بهره برده و به توسعه کسب و کار خود متمرکز شده و دغدغه زیرساختی نخواهند داشت.
اکنون توسعه نسل سوم و چهارم دسترسی پهن‌باند در کشور به نقطه مطلوبی رسیده است و أنواع خدمات جدیدی در حال شکل‌گیری هستند. به همین واسطه نیز کسب‌وکارهای دیجیتال رشد خوبی خواهند داشت که همین مسئله تأکید دوباره‌ای به لزوم توسعه مراکز داده داخلی دارد.
اکبری درباره انواع مراکز داده گفت: به طور کلی سه نوع مراکز داده داریم: مراکز داده دولتی که سازمان‌های دولتی برای ذخیره سازی و ارایه خدمات دولتی احداث می کنند، مراکز داده خصوصی که سازمان‌ها و شرکت‌های غیر دولتی نظیر بانک‌ها، بیمه‌ها و یا ارایه کنندگان خدمات بزرگ صرفا برای نیازهای خودشان ایجاد می‌کنند، و مراکز داده عمومی که توسط بخش خصوصی و با هدف ارایه خدمات به سازمان‌ها و کسب‌وکارها احداث می شوند.
تا چند سال قبل کسب‌وکارها و برخی از سازمان‌ها از سرویس‌دهنده‌های خارجی استفاده می‌کردند اما احداث مراکز داده داخلی و همچنین تحریم‌ها، مهاجرت کسب‌وکارها به بخش داخلی برای میزبانی خدمات خود در داخل کشور را سرعت بخشیده و در حال حاضر ما جزو کشورهای دارای رتبه بالا در میزبانی داده در داخل کشور خود هستیم. اکنون بیش از 90 درصد دامنه‌های ایرانی، داخل کشور میزبانی می‌شوند.
اکبری با تاکید بر این نکته که الزام و فشاری برای استفاده از مراکز داده داخلی روی کسب‌وکارها از طرف دولت نبوده، ادامه داد: استفاده از خدمات داخلی برای کسب‌وکارها راضی‌کننده است چراکه مشتریان آنها هم کیفیت سرویس بهتری را به دلیل نزدیکی تجربه می‌کنند و هم خدمات پشتیبانی مناسب‌تر و مطمئن‌تری نسبت به فراهم کنندگان خارجی دریافت می کنند. البته در مقایسه با خدمات ابری شرکت‌های بزرگ بین المللی هنوز راه درازی در پیش داریم اما در مجموع باید گفت کیفیت ارایه خدمات داخلی خوب و قابل قبول است. ضمن اینکه تعداد بازیگران سرویس‌دهنده خدمات ابری عمومی در حال افزایش است که این چشم‌اندازی روشنی را برای این صنعت در داخل کشو ترسیم می‌کند.
اکبری در زمینه نقش شرکت ارتباطات زیرساخت در راه‌اندازی مراکز داده گفت: شرکت زیرساخت یک شرکت دولتی است و قصد ندارد وارد توسعه خدمات مراکز داده، میزبانی و رقابت با بخش خصوصی شود؛ چرا که اعتقاد داریم بخش خصوصی بهتر از بخش‌های دولتی می‌تواند این‌کار را انجام دهد.
وی افزود: اما برای تسهیل شکل‌گیری مراکز داده بزرگ و مطمئن در کشور و حضور آنها در بازارهای جهانی و منطقه‌ای، برنامه‌های تسهیلگری در دستور کار خود داریم، ضمن این که اگر مجموعه‌ای قصد احداث و توسعه مرکز داده بزرگ در کشور داشته باشد، ما تضمین می‌کنیم که زیرساخت‌های ارتباطی مطمئن را برای شان مهیا کنیم.
به گفته اکبری، مرکز داده ملی که مردادماه توسط شرکت ارتباطات زیرساخت برای رفع نیازهای خدمات پایه‌ای شبکه ملی اطلاعات افتتاح می‌شود به عنوان یک وظیفه حاکمیتی برای این شرکت تعریف شده است.