طرح مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی از اواخر سال ۹۷ به پیشنهاد استاندار خراسان رضوی مطرح شد که مهم‌ترین هدف آن توسعه کسب‌وکارهای روستایی و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی در کنار حوزه‌های دولتی برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی بود.
کارگزاران حکومتی، سرمایه‌گذاران و کارآفرینان و نمایندگان مجلس شورای اسلامی سه ضلع این مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی بوده و ائمه جمعه نیز به‌عنوان ناظران عالی درون آن جای دارند که تعامل، هماهنگی و همگرایی تمام این ارکان می‌تواند علاوه بر توسعه و رشد منطقه‌ای موجب کاهش نرخ بیکاری در شهرستان‌ها و استان خراسان رضوی شود.
در اجرای این طرح طی سفر ۱۵ فروردین ۹۸ استاندار خراسان رضوی به شهرستان قوچان ۵۵ تفاهم‌نامه اقتصادی با مبلغ ۱۰ هزار و ۴۸۰ میلیارد ریال و ۱۷ میلیون یورو با سه معین اقتصادی شامل بانک صنعت و معدن به عنوان معین اقتصادی قوچان، موسسه مالی و اعتباری ملل به عنوان معین اقتصادی بخش مرکزی و خانه صنعت و معدن استان به عنوان معین بخش باجگیران این شهرستان به امضا رسید.
واحد تولیدی یکدانه شرق به عنوان معین اقتصادی دهستان قوچان عتیق، شرکت سیمرغ به عنوان معین اقتصادی دهستان دوغایی، شرکت چهار خورشید سپهر نیلگون به‌عنوان معین اقتصادی چهار روستا در شهرستان به همراه سه معین دیگر وارد گردونه این مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی شدند.
شاید در گذشته موانعی برای سرمایه‌گذاران همچون بوروکراسی اداری و تعامل کمرنگ میان متولیان بخش خصوصی و دولتی وجود داشت و سرمایه‌گذاری در شهرستان را با چالش روبرو می‌کرد اما طرح مثلث توسعه اقتصادی و فرهنگی با مشارکت ارکان تأثیرگذار و مهم شهرستان در کنار یکدیگر توانسته است علاوه بر ایجاد اعتماد میان سرمایه‌گذاران بخش اقتصادی، حرکت مناسبی برای اشتغال خرد و ایجاد روحیه امید در میان مردم ایجاد کند.
معین‌های اقتصادی نقش محرک در ایجاد اشغال و توسعه دارند
فرماندار قوچان یکی از مهم‌ترین اهداف راه‌اندازی معین‌های اقتصادی را ایجاد تحرک در میان مردم برای شناسایی ظرفیت‌ها دانست و گفت: در گذشته برای ایجاد اشتغال حمایت وجود داشت اما محرک کمتری دیده می‌شد که معین‌های اقتصادی توانستند این محرک را به وجود آورند چون عمده آن‌ها دولتی نبوده و از جنس مردم هستند لذا درک مشترک بیشتری دارند.
هادی رجایی نیا افزود: یک معین اقتصادی با شناسایی سرمایه‌های موجود در مناطق مختلف و روستاها توسعه و مهارت افزایی را افزایش داده و موجب رونق تولید می‌شود.
وی با اشاره به فعالیت هشت معین اقتصادی در قوچان تا پایان سال ۹۸ و ورود یک معین دیگر در سال جاری و امضای تفاهم‌نامه با این معین‌ها، ادامه داد: ویژگی معین‌های اقتصادی این است که علاوه بر ایجاد صندوق‌های خرد و اشتغال‌زایی، در حوزه‌های تخصصی خود فعالیت‌های بسیار برای توسعه و اشتغال انجام می‌دهند.
فرماندار قوچان گفت: علاوه بر فعالیت عام که همه معین‌های اقتصادی در حال انجام آن هستند، معین‌های دیگر به‌صورت تخصصی ورود پیداکرده‌اند به عنوان مثال بانک صنعت و معدن به عنوان یکی از معین‌های اقتصادی قوچان در بحث تخصصی پرداخت وام نسبت به ارائه تسهیلات برای طرح‌های شناسایی شده و مشاوره‌های فنی و مالی در حال فعالیت است.
وی بابیان اینکه شرکت سیمرغ نیز به‌عنوان یکی دیگر از معین‌های اقتصادی در کمک به تکمیل زنجیره دام سبک در دهستان دوغایی فعالیت داشته است، افزود: شرکت اقتصادی کوثر هم در چند روستا همچون یوسفخان و یزدان‌آباد فعالیت چشمگیر نظیر آموزش و مشاوره درزمینه عرضه مرغ‌های بومی و بوقلمون و دام سبک داشته است.
رجایی نیا ادامه داد: از سال گذشته مجوز راه‌اندازی ۱۰ مجموعه بومگردی و گردشگری نیز صادرشده که بالغ بر ۶ واحد طی یک ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید و مابقی تا پایان سال جاری آماده بهره‌برداری و استفاده می‌شود.
وی با بیان اینکه همه معین‌های اقتصادی در روستاهای زیرپوشش خود در حوزه صندوق‌های خرد روستایی سهیم بوده‌اند، گفت: ۴۴ صندوق با حمایت‌های جهاد کشاورزی، اداره کار و صندوق کارآفرینی امید در حوزه‌های صنایع‌دستی، فرش، نمدمالی، پخت نان سنتی، گیاهان دارویی، پرورش گوسفند و بوقلمون ایجاد شده و یک هزار و ۱۰۰ نفر را زیرپوشش قرار داده است.
فرماندار قوچان بابیان اینکه معین‌های اقتصادی این شهرستان نمره‌های مختلف بر اساس فعالیت‌های خود می‌گیرند، افزود: عملکرد همه یکی نبوده، برخی مستمر در مناطق روستایی هستند و جنب‌وجوش در مناطق ایجاد کرده‌اند اما برخی فعالیت کندتری دارند.
وی با تأکید بر این که بنا نیست دولت به معین‌های اقتصادی تسهیلات بدهد، ادامه داد: اگر بنا به در اختیار گذاشتن تسهیلات به معین‌های اقتصادی بود خود معین اقتصادی سرمایه‌گذار تلقی می‌شد اما سازوکار مثلث توسعه اقتصادی توانمندسازی جوامع محلی و در اختیار گذاشتن تسهیلات برای آن‌هاست.
توسعه قوچان در گرو توانمندی معین‌های اقتصادی
دبیر نهاد مردمی اقتصاد مقاومتی خراسان رضوی نیز با اشاره به یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد قوچان در زمینه آب و هوای خنک تابستانی گفت: این شهرستان بستر بسیار خوبی در زمینه کشاورزی، دامداری، صنعت و گردشگری دارد که می‌تواند زمینه مناسبی را برای بهره‌برداری از ظرفیت مازاد مشهد فراهم کند.
علی‌اکبر لبافی افزود: کنار هم قرار گرفتن اضلاع مثلث توسعه اقتصادی می‌تواند توسعه قوچان را به همراه داشته و این مسئله می‌تواند توانمندی بیشتر معین‌های اقتصادی را بر اساس نیازهای منطقه‌ای نشان دهد.
وی ادامه داد: اختصاص هزار میلیارد ریال توسط بانک صنعت و معدن به شهرستان قوچان، راه‌اندازی کارگاه بتنی با اعتبار پنج میلیارد ریال، اختراع و ثبت دستگاه زلزله سنج، تکمیل نیروگاه ۵۰۰ کیلوواتی خورشیدی، اشتغال‌زایی از طریق تولید فرش دستباف در پنج روستا، اجرای طرح مجتمع گلخانه‌ای در مساحت ۴۰ هکتار و احداث مجتمع بین‌راهی ۱۶ هکتاری گوشه‌ای از طرح‌های آغازشده توسط معین‌های اقتصادی این شهرستان می‌باشد.
به رسمیت شناخته شدن بخش خصوصی
رییس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی با اشاره به برخی اقدامات انجام‌شده در منطقه باجگیران به‌عنوان معین اقتصادی گفت: تشکیل ۶ صندوق خرد روستایی، ۴ صندوق خودیاری، کارگاه خیاطی، نیروگاه خورشیدی، ایجاد مرکز خریدوفروش محصولات کشاورزی از جمله فعالیت‌های این معین اقتصادی در روستاهای بخش مرزی باجگیران بوده است.
حسن حسینی یکی از مهم‌ترین پتانسیل‌های این منطقه مرزی را گیاهان دارویی دانست و افزود: برای استفاده درست از این ظرفیت، کشت زعفران و بهره‌برداری از گیاهانی نظیر زرشک کوهی در منطقه قرچغه و آسلمه به‌منظور کمک به بومیان منطقه در دستور کار قرار دارد.
وی ادامه داد: به‌عنوان معین اقتصادی در باجگیران ۳۳ طرح در این منطقه مرزی اجراشده که تاکنون اشتغال مستقیم ۶۳ نفر را به همراه داشته و ۲۱۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری شده است.
رییس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: در مدت شیوع کرونا نیز هفته‌ای دو بار اماکن عمومی روستاها به‌صورت رایگان ضدعفونی و ۱۵ هزار ژل و ماده ضدعفونی، ۱۲ هزار ماسک و ۱۲ هزار جفت دستکش به ارزش ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال در بین روستاییان به‌صورت رایگان توزیع شده است.
وی با اشاره به عملکرد استاندار خراسان رضوی در زمینه راه‌اندازی معین‌های اقتصادی در این استان به‌منظور همگرایی میان مردم و دولت، افزود: شاید استاندار خراسان رضوی تنها مسوولی باشد که بخش خصوصی را به رسمیت شناخته است چون اگر بخش خصوصی توانمند نباشد بحث اشتغال و مسائل اقتصادی کشور لاینحل باقی می‌ماند.
حسینی با بیان این که در حال حاضر بالغ‌بر ۱۹۰ معین اقتصادی در استان شکل‌گرفته است، ادامه داد: سهم اشتغال خالص سالانه استان حدود یک تا یک و نیم درصد بوده که پس از شکل‌گیری معین‌های اقتصادی، به رغم وجود تحریم‌ها و مسائل و مشکلات داخلی طی سال گذشته برای اولین بار به ۱۳.۵ درصد رسید.
ورود معین اقتصادی بخش مرکزی قوچان به بخش فرش دستباف
نماینده موسسه ملل در قوچان به‌عنوان معین اقتصادی بخش مرکزی این شهرستان نیز بابیان اینکه این موسسه در دو حوزه شهری و روستا و به‌صورت تخصصی در زمینه فرش دستباف ورود پیداکرده است گفت: ۱۵ دار قالی در روستاهای نوروزی، دوغایی، یوسفخان، هی هی و شهر کهنه بااعتبار سه میلیارد ریال توسط این موسسه برپاشده و توانسته است برای ۳۰ نفر به‌صورت مستقیم اشتغال‌زایی نماید.
محسن میثاقی با اشاره به اینکه تمامی مواد اولیه بافت فرش توسط موسسه در اختیار بافندگان قرارگرفته و فرش بافته‌شده نیز از بافندگان خریداری می‌شود، افزود: شناسایی یک سوله در این زمینه در دستور کار قرارگرفته تا بتوانیم تعداد بیشتری از بافندگان شهرستان را در مکانی مشخص به‌صورت متمرکز گرد هم آوریم.
وی در خصوص فعالیت این معین اقتصادی در بخش شهری با اشاره به مسکوت ماندن ۱۱ ساله ایجاد پتروشیمی در شهرستان و اراده طرح این پروژه به کمیسیون سرمایه‌گذاری موسسه ملل ادامه داد: برای ایجاد پروژه گردشگری بین‌راهی در ۱۶ هکتار، در تأمین زمین مشکلاتی به وجود آمده و اجرای آن نیازمند استفاده از منابع و اراضی ملی است.
میثاقی گفت: حداقل اعتبار برای پروژه گردشگری بین‌راهی سه هزار میلیارد است زیرا تمامی امکانات رفاهی همچون سالن ورزشی، استخر آمفی‌تئاتر و جایگاه سوخت در آن تعبیه شده که اگر برای تأمین زمین نیز به سرمایه‌گذار فشار آوریم رغبتی به اجرای این پروژه نخواهد داشت.
وی افزود: پروژه‌ای نیز با عنوان مجتمع گلخانه‌ای در روستای قیطاقی در دست اقدام است که نقشه‌برداری انجام و منتظر نتیجه کمیسیون سرمایه‌گذاری موسسه هستیم.
معین‌های اقتصادی تأثیرگذارتر از بخش دولتی در سرمایه‌گذاری هستند
مدیرعامل شرکت یکدانه شرق نیز به‌عنوان یکی دیگر از معین‌های اقتصادی این شهرستان بابیان اینکه در مثلث توسعه اقتصادی سرمایه‌گذار و معین اقتصادی به دلیل تخصص کارشناسی در بازار و سرمایه می‌توانند اثرگذارتر از بخش دولتی عمل کنند، گفت: بخش خصوصی حساب‌شده قدم برداشته و سنجیده هزینه می‌کند زیرا نیازهای جامعه را شناسایی کرده و هدف را نشانه‌گیری می‌کندو نتیجه می‌گیرد.
محمد اسماعیل برتری در خصوص اقدامات انجام‌شده خود در دهستان قوچان عتیق این شهرستان افزود: از سال گذشته ۲۸ قرارداد با استانداری خراسان رضوی برای قوچان منعقد شد که به صورت تخصصی در زمینه لبنیات ورود پیدا کردیم.
وی ادامه داد: یکی از برنامه‌های ما برای این شهرستان حذف واسطه و خرید شیر از دامدار بود که در این راستا به دامداران با تولید بیش از ۱۵۰ کیلو شیر، شیر سردکن داده شد تا بتوانند هر دو روز یک‌بار شیر خود را به کارخانه تحویل و خوراک دام را نیز مستقیم از خود کارخانه دریافت نمایند.
وی بابیان اینکه تاکنون ۲۰ دستگاه شیر سردکن با چهار میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال تسهیلات قرض‌الحسنه در اختیار دامداران قرارگرفته و منجر به اشتغال‌زایی ۴۵ نفر به‌صورت مستقیم شده است، گفت: در این خصوص ۵۰ نفر نیز به کمیته امداد معرفی‌شده تا بتوانند از طریق تسهیلات این دستگاه را خریداری نمایند.
برتری نیاز روزانه شیر این شهرستان را با توجه به وجود هشت کارخانه لبنی و ۶۰۰ تن خواند و افزود: در حال حاضر روزانه ۱۵۰ تن شیر در شهرستان تولید و ۴۵۰ تن از شهرستان‌های اطراف تهیه می‌شود که با توجه به پتانسیل خوب قوچان در این زمینه می‌تواند میزان تولید روزانه شیر را به ۳۰۰ تن رساند.
وی ادامه داد: این معین اقتصادی در زمینه‌های دیگر همچون بهسازی روستایی در دهستان قوچان عتیق بااعتبار سه میلیارد ریال، مشاوره در اصلاح نژاد دام سبک، مشاوره و آموزش در زراعت و باغبانی و توزیع ۳۰ هزار ماسک، توزیع ۳۰ تن شیر رایگان بین بیمارستان‌های قوچان و مشهد با ۲ میلیارد ریال کمک بلاعوض فعالیت داشته است.
ایجاد طرح‌های چند کاربری توسط معین‌های اقتصادی در روستاها
نماینده شرکت چهار خورشید سپهر نیلگون به‌عنوان معین‌های اقتصادی چهار روستای دوغایی، یزدان‌آباد سفلی، یوسفخان و شهرکهنه این شهرستان گفت: ارزیابی و تحقیقات اولیه از سطح این روستاها صورت گرفته و برخی افراد مستعد شناسایی شدند.
محمود رضا دهقانیان افزود: در روستای یزدان‌آباد سفلی فردی اقدام به ساخت دستگاه زلزله‌سنج به‌صورت آزمایشگاهی کرده که با چالش تولید روبرو شده بود، با مشاوره و راهنمایی‌های صورت گرفته به وزارت کشور تقاضا داده شد که این دستگاه برای روستاهای در معرض زلزله استفاده شود، پس از تأیید استانداری خراسان رضوی این دستگاه به‌صورت آزمایشی در ۲۰ روستای این شهرستان استفاده خواهد شد.
وی ادامه داد: راه‌اندازی یک کارگاه فراورده‌های بتنی نیز در دستور کار قرار دارد تا از همین محل و اشتغال‌زایی برای ۱۵ نفر بتوان جدول‌های موردنیاز روستاهای مختلف را با هزینه‌ای کمتر تأمین کرد.
این معین اقتصادی با اشاره به برنامه‌ریزی برای ایجاد نیروگاه خورشیدی ۲۰ کیلوواتی با درآمد ماهانه ۴ میلیون تومان دریکی از روستاهای هدف، گفت: برای روستای دوغایی نیز احداث نیروگاه خورشیدی ۵ کیلوواتی، بومگردی، بازسازی حمام قدیمی برای جذب گردشگر در نظر گرفته شده است.
وی افزود: مهم‌ترین هدف در این روستاها اجرای طرح‌های چندکاربردی است یعنی در کنار کسب درآمد از دامداری، از طرح‌های دیگر مثل گلخانه، نیروگاه خورشیدی و امثال آن نیز استفاده می‌شود تا ماندگاری در روستا افزایش یابد.
شهرستان قوچان با ۱۸۰ هزار نفر جمعیت در ۱۳۷ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد.