کرونا، با حضورش همه چیز را در جهان به هم ریخت و به تاخیر انداخت، بخش‌های مختلفی در حوزه فرهنگ نیز با این مساله رو به رو شدند. یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که به خاطر کرونا با تاخیر و مشکلات و گوناگون مواجه شدند، جوایز ادبی و جشنواره‌های مربوط به کتاب بودند.
سی و هفتمین دوره جایزه کتاب سال
جایزه کتاب سال، به خاطر بخش‌های متنوع و گوناگونی که دارد، بزرگترین رویداد کتاب‌محور کشور شناخته شده است و حتی با آمد و رفت دولت‌ها به کار خود ادامه داده، این جایزه که طی سی‌و شش دوره برگزاری، ۳۰۰هزار و ۱۵۷ عنوان کتاب را مورد داوری قرار داده بود که هزار و ۶۴۲ عنوان طی این مدت به‌عنوان آثار برگزیده و شایسته تقدیر معرفی شدند.
سی و هفتمین دوره جایزه کتاب سال، به رسم هر سال، زمستان ماه ۱۳۹۸ برگزار شد اما بخش جهانی این جایزه بدون مهمانان خارجی برگزار و تقدیر از برگزیدگان و اهدای جوایز آن به برگزاری بخش منطقه‌ای آن در کشور چین موکول شده و مهمانان این بخش که از کشورهای چین، فنلاند، روسیه و آلمان بودند، امکان حضور در اختتامیه را به دست نیاوردند.
سومین دوره جایزه احمد محمود
جایزه احمد محمود که نخستین بار در سال ۱۳۹۶، توسط محمد کامرانی و محمدحسن شهسواری نویسنده و مهدی یزدانی‌خرم نویسنده و منتقد ادبی، پایه‌گذاری شد، اختتامیه سومین دوره خود را برگزار نکرد و اهدای جوایز را به دوره چهارم و زمستان ۱۳۹۹ موکول کرد.
جایزه احمد محمود، با اعلام این که به خاطر وقایع متعدد در سال گذشته و شیوع ویروس کرونا بدون مراسم اختتامیه به پایان راه رسیده است، برگزیدگان خود را به صورت آنلاین معرفی کرد.
نهمین دوره جایزه ادبی هفت اقلیم
جایزه ادبی هفت اقلیم، در سال ۱۳۸۸ توسط گروهی از نویسندگان مستقل ایران با دبیری آیت دولتشاه آغاز به کار کرد. آیین اختتامیه نهمین دوره جایزه ادبی هفت اقلیم، برای معرفی آثار برگزیده سال ۱۳۹۷ در دو بخش رمان و مجموعه داستان که قرار بود چهارشنبه ۷ اسفند برگزار شود، برای جلوگیری از شیوع بیشتر ویروس کرونا به تعویق افتاد و مراسم پایانی این جایزه، اردیبهشت‌ماه سال ۱۳۹۹ به صورت برخط و مجازی برگزار و برگزیدگان آن معرفی شدند.
دومین دوره جایزه گمانه زن نوفه
جایزه نوفه از سال ۱۳۹۷ به منظور اعتلای نشر ادبیات گمانه‌زن و تشویق هرچه بیشتر ناشران و نویسندگان برای تألیف آثار گمانه‌زن، پایه‌گذاری شده و با حمایت انتشارات پیدایش، مجله سفید و اپلیکیشن فیدیبو برگزار می‌شود.
مراسم اختتامیه و آیین تقدیر از برندگان و آثار برگزیده نوفه قرار بود، طی روزهای آغازین اسفند ماه ۱۳۹۸ برگزار شود که در نهایت تصمیم دبیرخانه این جایزه بر آن شد تا برگزیدگان به‌صورت مجازی و دیجیتالی معرفی شوند و ۲۳ اسفند ماه در یک برنامه ویدیویی، دومین دوره جایزه نوفه به پایان رسید.
هجدهمین دوره جایزه قلم زرین
جشنواره قلم زرین که نخستین برگزیدگان خود را در ۱۴ تیر ۱۳۸۱، معرفی کرده است، در آغاز به صورت دوسالانه برگزار شد اما از سال ۱۳۸۷ هر سال زیر نظر انجمن قلم ایران برگزار می‌شود.
هجدهمین دوره این جایزه به دلیل کرونا با مشکلات زیادی روبه‌رو شد با این که مهلت ارسال آثار به دبیرخانه تا پایان اسفندماه تعیین شده بود، به دلیل شیوع بیماری کرونا و تأثیر آن بر فعالیت‌های مختلف، مهلت ارسال آثار تا آخر فروردین‌ماه تمدید شد. از سوی دیگر تهیه کتاب برای داوری که در در نمایشگاه کتاب انجام می‌شد، با برگزار نشدن این نمایشگاه با مشکل مواجه شد و کار را طولانی کرد.
در آخر تیر ماه امسال، مراسم اختتامیه این جشنواره با مهمانان برگزیده و بر خلاف هر سال به شکل کوچکی برگزار شد.
شانزدهمین دوره جایزه ادبی واو
جایزه ادبی واو از سال ۱۳۸۲، هر سال به متفاوت‌ترین آثار ادبیات فارسی در فرم ساختاری، روایت و قصه‌پردازی، تعلق می‌گیرد، به خاطر شیوع کرونا با تاخیر در اعلام نامزدها و برگزیدگان مواجه شد.
فائزه سیدشاکری، دبیر این جایزه، دلیل تاخیر اعلام نامزدها را، رعایت اصول و قواعد بهداشتی مبارزه با کرونا دانست و گفت: در نهایت جلسه انتخاب نامزدها، در فضای باز و با حفظ فاصله اجتماعی برگزار شد.
شانزدهمین دوره جایزه ادبی واو، به رسم هر سال اعلام نفرات برگزیده را در یک بیانیه معرفی کرد و به کار خود پایان داد.
بیستمین دوره جایزه مهرگان
جایزه مهرگان که سابقه برگزاری آن به سال ۱۳۷۸ بازمی گردد، تنها جایزه غیردولتی است که علاوه بر بخش‌های داستان و رمان، در حوزه محیط زیست و علم نیز جایزه اهدا می‌کند. اهدای جوایز بیستمین دوره جایزه مهرگان علم و ادب، قرار بود پس از پایان کار داوری‌ها که دو سال به طول انجامیده بود، در مراسمی عمومی، دی ۱۳۹۸ برگزار شود، اما برگزاری آن به سال ۱۳۹۹ موکول شد.
برگزیدگان جایزه مهرگان ادب و جایزه مهرگان علم، بدون برپایی مراسم عمومی اهدای جایزه و از طریق نشست ویدیویی معرفی شدند و مراسم معرفی جایزه مهرگان طلایی -رمان برگزیده بیست دوره جایزه مهرگان ادب- هنوز برگزار نشده است. پیش از این قرار بود در صورت بهبود شرایط خاص ناشی از شیوع ویروس کرونا، این بخش از جایزه مهرگان در تابستان امسال و در مراسمی عمومی به برگزیده اهدا شود.
نخستین دوره کتاب سال استان بوشهر و جایزه ملی شعر جم
نخستین دوره انتخاب کتاب سال استان با هدف شناسایی آثار و نویسندگان استانی، حمایت و تجلیل از نویسندگان مولفان و ایجاد انگیزه بین نویسندگان جوان، در سال ۱۳۹۸ برگزار شد اما آیین اختتامیه این جایزه که قرار بود اسفند ماه ۹۸ برگزار شود به دلیل شیوع کرونا، به تعویق افتاد و در نهایت برگزیدگان این رویداد ۳۰ اردیبهشت ماه در آیینی مختصر معرفی و تقدیر شدند.
جایزه ملی شعر جم نیز از سال ۱۳۹۷ در بخش‌هایی شامل شعر، شعر آزاد، نقد شعر و بخش ویژه جم (شعر و پژوهش منتشر شده) برگزار می‌شود. اختتامیه دومین دوره جایزه ملی شعر جم نیز که قرار بود بهار امسال با معرفی برترین‌ها در شهر جم بوشهر برگزار شود با تاخیر مواجه شده است، مجید اجرایی، دبیر جایزه اعلام کرده است: در خصوص برگزاری حضوری یا آنلاین مراسم پایانی به جمع بندی نرسیده‌ایم.
سومین دوره جایزه بیژن نجدی در گیلان
خانه داستان بیژن نجدی با همکاری اداره فرهنگ وارشاد اسلامی لاهیجان، از سال ۱۳۹۶، جایزه ادبی بیژن نجدی را در لاهیجان برگزار می‌کند، البته تنها داستان‌نویسان مقیم یا متولد استان گیلان مجاز به شرکت در این مسابقه هستند. سومین دوره جایزه ادبی بیژن نجدی به دلیل شیوع ویروس کرونا در اسفند برگزار نشد و ۱۵ تیر در یک اختتامیه کوچک برگزیدگان آن معرفی شدند.
کرونا، حریف کتاب و ادبیات نشد!
برگزاری اختتامیه نزدیک به ۱۰ جایزه ادبی با وجود تاخیر کرونایی، نشان می‌دهد که این روزگار تلخ را می‌توان به امید کتاب به سر برد. نویسندگان و برگزار کنندگان جوایز و جشنواره‌های کتاب، با معرفی برگزیدگان خود در این روزها، توانستند امیدواری به ادامه راه را با وجود همه سختی‌ها، به اهالی فرهنگ نشان بدهند. شاید درست می‌گویند ادیبان جهان که از کتاب رهایی نداریم!