نوع نگرش قوه مجریه به سختی ها و مشکلات کشور به عنوان نهادی که بیشترین بار مسوولیت را بر دوش دارد، در مسیر کاستن از آن ها اهمیتی حیاتی دارد. این نگرش می تواند افکار عمومی و صاحب نظران را هم تحت تاثیر قرار دهد و هم موجب پیشرفت شده و هم عقب ماندگی هایی را سبب شود. اگر دولت دشواری های پیش رو را غیرقابل رفع و حل بداند یا اگر حل و رفع آن ها را بسیار ساده و آسان تلقی کند، در مسیر انجام مسوولیت و حل مشکلات به یک میزان دچار چالش شده و جامعه را دچار سردرگمی و خسران خواهد کرد. دولت تدبیر و امید با درک این دوگانه خطر آفرین تلاش می کند در مسیری گام بردارد که راهنمای آن واقع بینی است و مقصد آن کاستن از رنج های اقتصادی مردم. حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری روز یکشنبه ۲۹ تیرماه در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت در سخنان خود به این درک بار دیگر اشاره و تاکید کرد: «دولت مطمئنا با نگرشی واقع‌بینانه به شرایط سخت کنونی و در عین حال با اتکا به توانمندی‌های داخلی و راه‌حل‌های عملیاتی و عینی به دور از شعارهای تخیلی، برای حل مشکلات کشور تلاش می‌کند. تعیین راه‌حل‌ها نباید برگرفته از نگاه رویایی و فارغ از حقایق اقتصادی کشور و یا نگرش‌های ناامید کننده و بدبینانه نسبت به توانایی‌ها و ظرفیت‌های کشور باشد.»
دولت نگاه رویایی ندارد
عملکرد دولت های اول و دوم تدبیر و امید در نگاهی منصفانه را می توان به دو بخش پیش از خروج آمریکا از برجام و پس از آن تقسیم کرد. این نقطه عطف در منحنی سیاسی و اقتصادی ایران از آن جهت حائز اهمیت است که سختی های اداره کشور و مشکلات اقتصادی ایران از ۱۸ اردیبهشت ۹۸ و همزمان با خروج «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا از قرارداد هسته ای با جمهوری اسلامی و بازگرداندن شدیدترین تحریم ها علیه مردم ایران آغاز شد. دولت ماه هاست که تحریم سخن گفتن از تحریم را شکسته و سختی هایی که این مقوله بر اداره کشور تحمیل کرده است را با مردم در میان می گذارد. از نظر دولت شرایط نه تنها رویایی نیست بلکه مردم ایران در حال تجربه یکی از سخت ترین مقاطع تاریخی خود هستند. رییس جمهوری سی ام بهمن ماه سال گذشته در جلسه هیات دولت گفته بود: «کسی که می‌گوید تحریم اثر ندارد حامی آمریکا است، این حرف دروغ و خلاف واقعیت و نیز حمایت از آمریکا است؛ ما تا درد را نشناسیم درمان را نیز نمی‌توانیم بشناسیم و باید بدانیم که درد کجاست و به سراغ همان نقطه برویم و آن را درمان کنیم.»
«علی ربیعی» سخنگوی دولت هم در آذرماه ۹۸ در یادداشتی تاکید کرده بود: «سیاست کتمان وانکارگرایی واقعیت تحریم بزرگترین تجلی «خود تحریمی» است و باعث می‌شود تحریم‌ها نه به جانب تحریمگران که به جانب حاکمیت فرافکنی شود.» بسیاری دیگر از دولتمردان و وزرا هم طی ماه های گذشته به ویژه با افزون شدن ویروس کرونا به ویروس تحریم درباره شرایط سخت حیطه مسوولیت خود اشاره کرده بودند.
دولت شرایط کشور را رویایی نمی بیند، برخلاف سلف خود در صدد انکار تحریم ها نبوده و مدعی نیست که «تحریم نَمَنَدی!؟»، برخلاف اظهارات شعارگونه که ایران را بی نیاز از خارج مرزهای خود می داند، معتقد است کشور باید با تمام جهان بر اساس عزت، مصلحت و حکمت ارتباط متناسب داشته باشد، برخلاف فرافکنی های مرسوم در شرایط سخت، بارها از مردم به دلیل دشواری های معیشتی عذرخواهی کرده است. برخلاف برخی بدعت‌ها، قهر و خانه نشینی را انتخاب نکرده است، دولت با گشایش راهی برای درآمدزایی بدون منابع نفتی در عمل صفر شدن صادرات آن را اعلام کرده است، در سخنرانی های مختلف فهرست بلندبالای تحریم ها علیه ایران از غذا و دارو گرفته تا پتروشیمی و فولاد را یادآور شده و در نهایت واقعیت آن است که دولت هم در مرحله تعیین صورت مسئله و هم ارائه راه حل کوشیده است از عادی‌سازی، نسخه‌های عوامانه و عوام فریبانه، وعده‌های معجزه محور، بسته‌های اقتصادی غیرقابل اجرا و در نهایت هرگونه وعده حل مشکلات بدون ارائه برنامه ملموس بپرهیزد.
مخالفان کابوس نسازند
دولت با عینک رویایی و عادی بودن به امور کشور نمی‌نگرد اما همانگونه که اشاره شد این دیدگاه زمانی می‌تواند در مسیر اداره کشور به موفقیت منجر شود که از شدت نگاه‌های بدبینانه و خالی از انصاف و عقل علیه دولت هم کاسته شود. برخی از مخالفان سیاسی دولت در داخل ناآگاهانه به همان سمت و سویی حرکت می‌کنند که دشمنان خارجی ایران طراحی کرده‌اند. کابوس سازی از شرایط کشور، نادیده انگاری دستاوردها، طرح مباحث تشویش زا، شایعه‌سازی علیه اقدامات، نسبت دادن اقدامات خلاف قانون به دولتمردان، سیاه نمایی مطلق از کشور به بهانه ناکارآمد جلوه دادن دولت، همه در زمره همان دیدگاه آفت‌زای بدبینانه قرار می‌گیرند که در نهایت نه دولت تدبیر و امید بلکه کلیت کشور را با خط کاهش اعتماد مردمی روبرو می‌کند.
از اسفند ۹۸ دولت علاوه بر مقابله با تبعات تحریم و زیاده خواهی‌های متنوع آمریکا، با ویروس کرونا هم روبرو شد، ویروسی که به تنهایی جهان را دچار پاندمی کابوس واری کرد. به اذعان برخی از نهادهای ببین المللی و نیز جریان‌ها و گروه‌های داخلی و حتی مردم آزرده، دولت در آزمون کرونا-تحریم اگر نگوییم با نمره عالی اما قابل قبول تا به امروز سر کرده است. حال اگر این نمره با دیدگاه بدبینانه‌ای ارزیابی شده و از کرونا کابوس تازه‌ای علیه دولت ساخته شود؛ شرایط بهتر و آرام‌تر دنبال می‌شود؟ قطعا پاسخ منفی است و در صورت تداوم چنین رویکردی بخشی از انرژی و زمان دولتمردان باید صرف کاستن از آثار این کابوس نمایی‌ها شود.
همراهی مردم و صاحب‌نظران ضرورت عبور از شرایط
رییس جمهوری در بخشی از سخنان روز یکشنبه به ضرورت این روزهای کشور در بهره‌گیری از همراهی مردم و کمک متخصصان اشاره کرد و گفت: «با بهره‌گیری از تجربه‌های گران‌سنگ سال‌ها مقابله با تحمیل شرایط سخت اقتصادی، با همراهی مردم، فعالان و کارشناسان اقتصادی و همکاری سایر قوای کشور، از این شرایط با سرافرازی عبور خواهیم کرد.»
جمهوری اسلامی ایران در چهار دهه گذشته با انواع مختلف فشارها از جنگ تحمیلی تا حمله‌های تروریستی و تحریم‌های اقتصادی و سیاسی روبرو بوده است؛ با عبور از هر مرحله این سختی‌ها نحوه عبور و سازوکارها و روشهای آن همان تجربه‌های گران سنگی است که رییس جمهوری از آن سخن می‌گوید. با تجمیع این تجربه‌ها از سوی همه نهادها و مسوولان بی‌آنکه انگشت اتهام به سوی قوه یا سازمان گرفته شود می‌توان به عبور از شرایط موجود امیدوار بود. در این میان بهره گیری از نظرات، صاحب نظران عرصه‌های گوناگون هم می تواند راه‌ها و راهکارهای تازه و البته قابل اجرایی پیش پای دولت بگذارد. ظرفیت‌های دانشگاهی کشور به عنوان صاحبان دانش در کنار مدیران اجرایی کشور به عنوان دارندگان تجریه ترکیب مورد نیاز برای گذار از بحران‌های موجود است. وقتی چنین قطبی ساخته شد همراه ساختن مردم هم آسان‌تر خواهد بود و از رهگذر این همراهی مردم کشور دستکم از هیاهوهای تنش زای سیاسی در امان خواهد ماند و آرامش روانی جامعه و تمرکز دولت برای اجرای برنامه‌ها بیشتر خواهد شد.