قلم انسولین از یک کارتریج (یکپارچه یا قابل تعویض) و یک درجه تنظیم دوز دارو تشکیل شده‌است که نخستین بار در سال ۱۹۸۵ توسط کمپانی نوو نوردیسک تولید شد استفاده از قلم نیازمند سرسوزن یکبار مصرف است و قلم‌ها بدون سوزن تولید می‌شود.
در زمان حاضر بیشتر بیماران دیابتی به دلیل سهولت در نگهداری و حمل و نقل نسبت به ویال انسولین و سرنگ، دقت بالاتر در تنظیم دوز به هنگام تزریق، استفاده آسان‌تر برای افراد دچار لرزش دست و درد کمتر به هنگام تزریق (بسته به سرسوزن مورد استفاده) بیشتر استفاده از انسولین‌های قلمی خارجی که از آن برای تزریق و مدیریت دیابت استفاده می‌شود تمایل دارند.
اما کمبود قلم انسولین خارجی باعث شده تا با وجود وفور انسولین داخلی در بازار بیماران دیابتی برای یافتن این داروی وارداتی سرگردان داروخانه‌ها شوند که این امر با توجه به شرایط شیوع بیماری کرونا ضمن اینکه برای این افراد که به عنوان بیمار زمینه‌ای تلقی می‌شوند، خطرناک است آنان را با زحمت و مشکل روبرو کرده‌است.
تقویت تولید داخلی انسولین و تشویق بیماران به استفاده از آنها افزون براینکه مانع خروج ارز از کشور می‌شود نگرانی همیشگی آن دسته از بیماران دیابتی که باید از انسولین استفاده کنند بخاطر اضطراب ناشی از کمبود انسولین وارداتی برطرف می‌شود.
تغییر و بهبود کیفیت تولید داخلی انسولین باعث تشویق بیماران دیابتی به مصرف تولید داخلی می‌شود و این امر میزان وابستگی به واردات را در شرایطی که کشور با تحریم‌های ظالمانه روبرو است، کاهش می‌دهد.
شمار بیماران دیابتی در استان بوشهر که در هشت کلینیک دیابت در شهرستان‌های این استان مورد مراقبت قرار می‌گیرند و مشخصات آنها در سامانه وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی ثبت شده‌است پنج هزار و ۴۸۰ نفر است.
در چند ماه اخیر قلم انسولین خارجی در داروخانه‌های کشور از جمله استان بوشهر کمیاب و به صورت سهمیه‌ای و محدود ارائه می‌شد تا اینکه در چند هفته گذشته این کمبود شدت بیشتری پیدا کرده است، هرچند مسئولان اعلام کردند که از هفته گذشته توزیع بهتر شده‌است.
با توجه به مشکلات پیش آمده در صورت ادامه این روند تنها گزینه باقی مانده تا حل مشکل استفاده از انسولین رگولار و ان پی اچ تولید داخل کشور است که میزان آن باید با مشورت و تجویز متخصص داخلی و غدد تعیین شود.
ارتقای کیفیت انسولین داخلی مطابق نیاز بیماران
یکی از بیماران دیابتی در بوشهر گفت: مردم شرایط را درک می‌کنند و متوجه تحریم‌های ظالمانه علیه کشور هستند اما شرکت‌های دارویی داخلی باید این توان را داشته باشند که تولید خود را متناسب با سلیقه مردم تغییر دهند.
مریم قاسمی افزود: آن دسته از بیماران دیابتی که باید انسولین مصرف کنند رغبتی به استفاده از انسولین‌های قدیمی تولید داخل به دلیل سختی که در مصرف آنها است ندارند و به دلیل سهولت در مصرف استفاده از انسولین‌های قلمی خارجی را ترجیح می‌دهند.
وی بیان کرد: زمان آن رسیده که شرکت‌های دارویی داخلی با تغییر رویکرد نسبت به تامین نیاز بیماران بپردازند تا این افراد هر روز و با هر تغییر شرایطی در اضطراب و نگرانی در زمینه تهیه داروی مورد نیاز نباشند.
ضرورت نظارت بر توزیع انسولین قلمی در داروخانه‌ها
این بیمار دیابتی گفت: برخی از داروخانه‌ها قلم‌های انسولین را برای دوستان خود نگهداری می‌کنند و بیشتر به سمت فروش آزاد می‌روند.
وی اضافه کرد: البته این آزاد فروشی هم برای کسانی انجام می‌شود که می‌دانند این افراد به دنبال شکایت و پی‌گیری مطالبه حق خود نیستند.
بیمار دیابتی شهرستان گناوه گفت: بیماران دیابتی مدتی است که با مشکل کمبود انسولین قلمی روبرو هستند و انتظار می‌رود مسئولان نسبت به برطرف کردن این مشکل اقدام کنند.
علی بهروزی افزود: این چه کمبودی است که اگر فردی دوستی آشنایی داشته باشد می‌تواند چند قلم انسولین برای او تهیه کند اما سایر افرادی که آشنا ندارند باید سرگردان داروخانه‌ها شوند.
یکی دیگر از شهروندانی که فرزند دیابتی دارد گفت: به عنوان همنشین بیمار دیابتی که به طور مرتب و روزانه انسولین تزریق می‌کند، همیشه باید دغدغه در اختیار داشتن انسولین را داشته باشم.
فاطمه حاجیان اضافه کرد: انسولین جزو داروهایی است که تاخیر در تزریق آن آسیب‌هایی برای بیمار به دنبال دارد، برهمین اساس تامین و تزریق مداوم و مرتب آن بسیار حائز اهمیت است.
وی گفت: در شرایطی که انسولین‌های خارجی در بازار وجود ندارد می‌توان از انسولین‌های قدیمی با تبدیل دوز آن زیر نظر پزشک استفاده کرد.
انسولین قدیمی تولید داخل جایگزین مناسب نوع وارداتی
پزشک فوق تخصص غدد در بوشهر گفت: در شرایطی که انسولین‌های قلمی خارجی کمیاب هستند انسولین‌های قدیمی تولید داخل کشور می‌تواند به صورت موقت جایگزین مناسبی برای آنها به شمار رود و بیماران نگرانی در این زمینه نداشته باشند.
سارا قربان پور اضافه کرد: در شرایطی مانند امروز که دسترسی به انسولین‌های قلمی وارداتی سخت شده اگر با دوز و زمان مناسب زیر نظر پزشک از انسولین‌های قدیمی استفاده شود مشکلی به وجود نمی‌آید و امکان جایگزینی برای بیمار وجود دارد.
وی در باره انسولین‌های قدیمی تولید داخل گفت: این انسولین شامل انسولین متوسط اثر به نام ان پی اچ است که به عنوان انسولین پایه استفاده می‌شود.
قربان پور افزود: همچنین نوع دیگری از انسولین نوع قدیمی به نام رگولار وجود دارد که قبل از غذا و با هدف تنظیم قند دریافتی مواد غذایی یعنی صبحانه و شام استفاده می‌شود.
این فوق تخصص غدد بیان کرد: خیلی وقت‌ها با تعیین میزان دوز از سوی پزشک این دو انسولین در ترکیب باهم با سرنگ انسولین استفاده می‌شود.
وی ادامه داد: در شرایطی که قرار است انسولین قدیمی جایگزین نوع خارجی آن شود باید به جای تزریق یک وعده انسولین پایه در شبانه روز گاهی ممکن است صبح و شب انسولین متوسط اثر قدیمی تجویز شود و برای وعده‌های غذایی نیز در کنار انسولین پایه بنا به نیاز انسولین رگولار تجویز شود.
قربان پور گفت: اگر در استفاده از انسولین وارداتی بیمار پنج دقیقه قبل از غذا از انسولین کوتاه اثر استفاه می‌کرد درشرایطی که بنا است از انسولین قدیمی استفاده شود باید ۲۰ دقیقه یا نیم ساعت قبل ازغذا از انسولین مربوط به وعده غذایی یعنی انسولین رگولار استفاده کند.
این فوق تخصص غدد افزود: با رعایت رژیم غذایی و تنظیم زمان و دوز میزان انسولین به طور معمول مشکل و عارضه خارج از این محدوده در مورد استفاده از انسولین‌های قدیمی برای بیمار ایجاد نمی‌شود.
وی یادآور شد: ممکن است در برخی افراد دوز معادل آنها در اوایل تنظیم نشود و افزایش و یا کاهش قند داشته باشند اما با چک کردن قند می‌توان متوجه شد که دوز مورد نیاز چقدر است و آن را تنظیم کرد.
ویژگی‌های انسولین وارداتی
قربان پور اضافه کرد: انسولین‌های قلمی خارجی که درسال‌های اخیر مورد استقبال بیماران دیابتی است دارای مزایای سهولت مصرف، فرم ترشح شبیه انسولین طبیعی بدن و کنترل قند نزدیک به ترشح انسولین داخل بدن است به همین دلیل بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
وی ادامه داد: این انسولین‌ها به صورت آماده در قلم‌های انسولین وجود دارد و بیمار فقط باید سر سوزن آن را وصل و مورد استفاده قرار دهد.
این فوق تخصص غدد اظهار داشت: یکی دیگر از مزایای انسولین‌های وارداتی سرسوزن آن نسبت به سوزن‌های قدیمی ظریف‌ترو راحت‌تر و در قلم آماده است و نیازی به کشیدن ندارد.
وی با بیان اینکه انسولین‌های جدید در نوع‌های مختلفی وجود دارد گفت: از این نوع انسولین از نوع پایه آن اغلب یک بار در شبانه روز استفاده می‌شود و در کنار آن برای وعده‌های غذایی انسولین‌های کوتاه اثر نیز استفاده می‌شود.
قربان پور ادامه داد: با توجه به اینکه در انسولین کوتاه اثر خارجی اثر آن زودتر خود را نشان می‌دهد باید نزدیک به وعده غذایی بیمار تزریق شود ولی در نوع قدیمی‌تر رگولار که تولید داخل است باید با یک فاصله حدود ۲۰ دقیقه‌ای استفاده شود.
ورزش و تحرک بدنی لازمه تاثیرگذاری داروها در بیماران دیابتی
ین فوق تخصص غدد گفت: هرچه میزان کنترل غذایی بهتر باشد و مصرف شیرینی جات ومواد نشاسته‌ای از جمله برنج از نظر حجمی مناسب و فعالیت بیمار متناسب باشد به طور طبیعی کنترل قند بهتری خواهیم داشت.
قربان پور ادامه داد: بدون رعایت غذایی و تحرک مناسب هر دارویی برای بیمار دیابتی تجویز شود کم فایده است پس بیمار در کنار دریافت دارو باید روزانه نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه پیاده روی موثر داشته باشد و در این شرایطی که به خصوص بیماران زمینه‌ای از جمله افراد دیابتی بیشتر در معرض خطر بیماری کرونا قرار دارند و بیشتر در منزل به سر می‌برند باید فعالیت معادلی داشته باشند.
چرا دیابتی‌ها انسولین قلمی خارجی را ترجیح می‌دهند؟
مسئول بیماری‌های خاص دانشگاه علوم پزشکی بوشهر گفت: در زمان حاضر بیشتر بیماران دیابتی به دلیل سهولت در نگهداری و حمل و نقل، سرنگ مناسب، دقت بالاتر در تنظیم دوز به هنگام تزریق، استفاده آسان‌تر برای افراد دچار لرزش دست و درد کمتر به هنگام تزریق (بسته به سرسوزن مورد استفاده) بیماران دیابتی بیشتر استفاده از انسولین‌های قلمی که از آن برای تزریق و مدیریت دیابت استفاده می‌شود، را نسبت به تولیدات داخلی آن ترجیح می دهند.
سید شریف حسینی افزود: شمار بیماران دیابتی در استان بوشهر که در هشت کلینیک دیابت در شهرستان‌های این استان مورد مراقبت قرار می‌گیرند و مشخصات آنها در سامانه وزارت بهداشت، درمان وآموزش پزشکی ثبت شده‌است پنج هزار و ۴۸۰ نفر است.
وی یادآور شد: پیش از این بیماران دیابتی تایپ I و برخی از بیماران تایپ II بنا به تجویز پزشک برای کنترل قند خون از ۲ نوع انسولین تزریقی رگولار (شفاف) و ان پی اچ (شیری) تولید داخل کشور استفاده می‌کردند اما در چند سال اخیر با توجه به کیفیت بالا و سهولت کار با قلم انسولین وارداتی از جمله محصولات لانتوس و نوراپید و ۱۰۰۰ پیدرا استفاده می‌شود.
ضرورت تغییر رویکرد بیماران دیابتی به مصرف انسولین داخلی
معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی بوشهر با تایید کمبود قلم انسولین خارجی در این استان گفت: این مشکل در سایر نقاط کشور نیز مطرح است و ناشی از تحریم‌ها و مشکلات جابه جایی ارز است که در ماه‌های گذشته به دلیل شیوع کرونا در جهان، بیشتر کشورها صادرات خود را محدود کرده که در این زمینه کمبودهای دارویی پیش آمده‌است.
دکتر یحیی رضایی افزود: نیاز استان بوشهر به قلم انسولین به طور معمول ماهانه هشت هزار و ۵۰۰ قلم است اما با پیگیری‌های انجام شده از هفته گذشته وضعیت بهتر شده و قرار است این سهمیه تا ۱۰ هزار قلم انسولین افزایش یابد.
وی بیان کرد: هرچند استفاده از قلم انسولین وارداتی برای بیماران دیابتی راحت‌تر است، ولی نمونه داخلی این دارو در کشور به اندازه کافی وجود دارد و در این زمینه مشکلی وجود ندارد.
رضایی اضافه کرد: بیماران دیابتی در ۴ تا ۵ سال گذشته از نمونه ایرانی این دارو استفاده می‌کردند و مشکلی هم نداشتند.
وی تاکید کرد: با توجه به شرایط حساس کشور باید به سمت استفاده از تولید داخلی روی آورد.