من تصویری به آن صورت از پدر نداشتم که حالا در ذهنم باقی مانده باشد و در تمام این سال‌ها با خاطراتی که دیگران برایم تعریف می‌کردند، پدری به نام عباس دوران را در ذهنم جان می‌بخشیدم. آن شجاعت‌ها و قهرمان بودنش و اینکه چون پدر یک قهرمان ملی هستند من هم با شخصیت یک قهرمان ملی زندگی کردم. همیشه به وجود پدرم افتخار کرده‌ام و خوشحالم که فرزند یک قهرمان هستم؛(۱) اینها بخشی از گفته‌های تنها فرزند عباس دوران است؛ خلبانی تیز پرواز که جان خود را فدای کشورش کرد.
تولد و تحصیلات
عباس دوران در ۲۰ مهر ۱۳۲۹ خورشیدی در محله سردزک در شیراز دیده به جهان گشود. پدرش محمد ابراهیم و مادرش ایران افراسیابی بودند. او دومین فرزند خانواده ای بود که هفت فرزند پسر و یک دختر داشت. عباس تحصیلات ابتدایی را در دبستان صدرا و در ادامه در دبیرستان سلطانی پشت سر گذاشت تا اینکه در ۱۳۴۸ خورشیدی مدرک دیپلم طبیعی خود را اخذ کرد.
آغاز فعالیت در نیروی هوایی
عباس دوران در همان زمان یعنی ۱۳۴۸ خورشیدی در مرکز فرماندهی آموزش هوایی شیراز استخدام شد و پس از یک سال به دانشکده خلبانی نیروی هوایی رفت و با پشت سرنهادن دوره مقدماتی پرواز در ایران در ۱۳۵۱ خورشیدی برای تکمیل دوره خلبانی خود عازم آمریکا شد.
آموزش خلبانی در آمریکا
وی به محض ورود به آمریکا در پایگاه لکلند دوره تکمیلی زبان انگلیسی خود را گذراند. بعد از آن برای آموختن خلبانی به پایگاه کلمبوس در ایالت می سی سی رفت و در آنجا توانست این دوره را با موفقیت سپری کند و پرواز با هواپیماهای بونانزا، تی. سی ۴۱ و تی. سی ۳۷ انجام دهد. البته در همین زمان هنگام تمرین های ورزشی از ناحیه پای چپ مصدوم شد و به مدت ۲ ماه از برنامه پروازی باز ماند اما این مصدومیت آنچنان وقفه ای در کار او ایجاد نکرد و به محض بهبودی آموزش خلبانی خود را ادامه داد و توانست مدرک خلبانی به دست آورد.
بازگشت به ایران و خدمت در پایگاه هوایی
عباس دوران پس از اینکه مراحل خلبانی را پشت سر گذاشت و نشان خلبانی به دست آورد در ۱۳۵۲ خورشیدی به ایران بازگشت و نخست به عنوان خلبان هواپیمای اف ۴ و با درجه ستوان دومی در پایگاه شکاری تهران انجام وظیفه کرد تا اینکه پس از مدتی به پایگاه سوم شکاری(شهید نوژه همدان) اعزام و در آنجا خدمت کرد.
هنگامی که در ۱۳۵۸ خورشیدی تحرکاتی در مرزهای ایران از ناحیه دشمن به خصوص رژیم بعثی به وجود آمد، عباس دوران به عنوان یک خلبان کار آزموده و تیز پرواز از شغل خود دور بود اما خودش را به پایگاه شکاری رساند و در این ارتباط اظهار داشته بود: من با پول این ملت به خارج رفته ام... من آمده ام تا در صورت نیاز از این کشور در مقابل بیگانه دفاع کنم. به همین دلیل هم با تقاضای بازگشت او به خدمت و دفاع از کشور موافقت می شود.(۲)
آغاز جنگ و پرواز دوران
هنگامی که در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ خورشیدی، هواپیماهای نظامی نیروهای بعثی به تعدادی از پایگاه های هوایی و تأسیسات حمله کردند، عباس دوران به عنوان افسر خلبان شکاری و معاونت عملیات ستاد فرماندهی پایگاه سوم شکاری شهید نوژه همدان مشغول به خدمت بود. به همین دلیل هم او در نخستین عملیات نیروی هوایی که ۲ ساعت پس از حمله سراسری عراق به ایران صورت گرفت، شرکت کرد و در آسمان غرب کشور از هواپیماهای خودی پشتیبانی و مراقبت به عمل آورد. او پس از مدتی برای ادامه پروازهای جنگی به پایگاه ششم شکاری بوشهر منتقل شد.
عملیات مروارید
عباس دوران در جریان جنگ تحمیلی رشادت های زیادی از خود نشان داد که یکی از مهمترین آنها در هفتم آذر ۱۳۵۹ خورشیدی در عملیات مروارید اتفاق افتاد؛ عملیاتی که از طرف نیروی هوایی و نیروی دریایی طراحی شده بود، آنها از پایگاه هوایی بوشهر بلند شدند و در همان دقایق اولیه پنج فروند ناوچه عراقی را که از اسکله های نفتی العمیه و البکر در شمال خلیج فارس محافظت می کردند، با موشک هدف قرار دادند. خود او در یادداشت هایش در خصوص این عملیات می نویسد: بعد از نشستن در مینی بوس حامل بچه های خلبان و در مسیر گردان پرواز، بحث سر زدن ناوچه ها و انهدام آن ها بود. من گفتم همین الآن تا آن ها دور نشده اند، حاضرم پرواز کنم و خلعتبری هم حاضر شد. بدون این که به فرمانده عملیات یا پست فرماندهی اطلاع دهیم، هواپیمای رزرو پرواز قبلی را برداشته و بلند شدیم. زیرا انجام هماهنگی ها وقت گیر بود و امکان داشت، ناوچه ها تغییر موقعیت دهند. سه فروند ناوچه عراقی از هم جدا شده بودند. یکی زیر اسکله البکر پناه گرفته بود و یکی دیگر در حال فرار بود. مسیر رفتن را از ارتفاع پست رفتیم. بلافاصله یکی از آنها را که در حال فرار بود با دو موشک منهدم کردم و بعد منطقه را گشتم. از سومی هیچ خبری نبود. بنابراین رفتم سراغ آن یکی که زیر اسکله بود و یک موشک رها کردم که درست به عقب آن اصابت کرد. بعد دوباره رفتم دیدم که کاملا منهدم نشده و موشک باقی مانده را به آن زدم و ایستادم و نتیجه کار را دیدم. از ۶ ناوچه عراقی پنج ناوچه منهدم شد.
شهادت قهرمانانه
هنگامی که در تیر ۱۳۶۱ خورشیدی صدام حسین رییس رژیم بعث عراق برای میزبانی از اجلاس سران عدم تعهد آماده می شد و گفته بود که هیچ خلبان ایرانی جرات نزدیک شدن به آسمان بغداد برای برهم زدن اجلاس را ندارد، عباس دوران ماموریت یافت تا عملیاتی را برای جلوگیری از تشکیل کنفرانس سران غیرمتعهدها در عراق انجام دهد.
این عملیات با هدف بمباران پالایشگاه «الدوره» بغداد، نیروگاه اتمی بغداد و پایگاه الرشید یا ساختمان هتل اجلاس عدم تعهد بود که این عملیات با موفقیت انجام شد. در این عملیات موفق هواپیمای ایرانی مورد اصابت چند گلوله ضدهوایی قرار گرفت. خلبان کابین عقب دستگیره خروج اضطراری را کشید و از جنگنده خارج شد اما عباس دوران با صرف نظر کردن از خروج اضطراری، هواپیمای (اف ۴) صدمه دیده خود را که در آتش می‌سوخت، با هدف ناامن جلوه دادن شهر بغداد، به هتل محل برگزاری هفتمین دوره اجلاس سران جنبش غیرمتعهدها کوبید و مانع از برگزاری این اجلاس در عراق شد و خودش به دیدار معبود شتافت.
آرام گرفتن پیکر در خاک وطن
پس از سال ها انتظار در تیر ۱۳۸۱ خورشیدی بقایای پیکر شهید عباس دوران توسط کمیته جستجوی مفقودین به میهن منتقل شد و در پنجم مرداد همان سال در جریان مراسمی رسمی با حضور مسوولان کشوری و لشکری، خانواده شهید و بستگان در میدان صبحگاه ستاد نیروی هوایی بر دوش همرزمان خلبانش تشییع شد. پیکر مطهر آن شهید تیزپرواز سپس برای خاکسپاری با یک فروند هواپیمای سی ۱۳۰ به شیراز منتقل و در ۱۰ مرداد در خاک زادگاهش آرام گرفت.
منابع:
۱- روزنامه جوان ۲۲ مرداد ۱۳۹۲(گفت وگو با فرزند شهید عباس دوران)
۲- پایگاه اطلاع رسانی بنیاد شهید و امور ایثارگران، ماجرای شهادت شهید عباس دوران، ۳۰ تیر ۱۳۹۷