این بسته که بر سر چگونگی آن میان اعضا بویژه «زوج فرانسوی - آلمانی» (امانوئل مکرون و آنگلا مرکل) اختلاف نظر بود، شامل کمک‌های مالی و وام است که برای بهبود وضعیت اقتصادی و تقویت توان کشورها در پی شیوع کرونا در اختیار ۲۷ عضو اتحادیه اروپا قرار می‌گیرد؛ ۳۹۰ میلیارد یورو از این مبلغ کمک بلاعوض بوده و ۳۶۰ میلیارد یورو نیز به صورت وام خواهد بود.
مجموع بودجه اتحادیه اروپا در طول سال‌های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷میلادی به یک تریلیون و ۷۴ میلیارد دلار خواهد رسید و کشورهای عضو به میزان ۱.۴ درصد از درآمدهای ملی خود را برای تامین این بودجه اختصاص خواهند داد.
مذاکرات بروکسل نخستین دور گفت و گوها میان رهبران کشورهای عضو اتحادیه بود که از ماه مارس (اسفند ۹۸) به منظور توقف گسترش ویروس اقدام به برقراری مقررات قرنطینه کرده اند.
در ۲۰ سال گذشته این طولانی ترین نشست اتحادیه اروپا به شمار می‌رود که چهار روز و حدود ۹۰ ساعت به طول انجامید. پیشتر مذاکرات سال ۲۰۰۰ در شهر «نیس» فرانسه، پنج روز طول کشید.
«شارل میشل» رئیس شورای اتحادیه اروپا که به همراه «اورسولا فون در لاین» رئیس کمیسیون اتحادیه در پایان نشست، در کنفرانس مطبوعاتی شرکت کرده بود با بیان موفقیت اعضا در رسیدن به این توافق گفت: بودجه ۷ ساله بعد ۱ تریلیون و ۷۴ میلیارد یورو بوده و برای برنامه نجات ۷۵۰ میلیارد یورو اختصاص داده خواهد شد.
او این توافق را از نظر انتقال اروپا به آینده حائز اهمیت خواند. از دیدگاه میشل، این برای نخستین بار در تاریخ اروپاست که پیرامون وجود ارتباط واضح بودجه با اهداف اقلیم، قبول برتری حقوق به عنوان یک معیار تععیین کننده و موضوع منابع اصلی گام‌هایی برداشته شده است.
فون درلاین هم در گفت و گو با خبرنگاران، بسته ۱.۸۲ تریلیون یورویی مورد بحث با اولویت‌های اروپا را همگون و بی نظیر خواند و گفت: پس از این مرحله، مذاکرات با پارلمان اروپا در ارتباط با برنامه نجات و بودجه آغاز خواهد شد.
به گفته او، براساس این بسته،کمیسیون اروپا صلاحیت گرفتن قرض از بازارهای سرمایه را به دست خواهد آورد.
تارنمای بی. بی. سی می‌نویسد: با افزودن ۷۵۰ میلیارد یورو به بودجه ۱.۱ تریلیون یورویی اتحادیه اروپا برای سال های ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۷، کمیسیون اروپا ۱.۸۵ تریلیون یورو در اختیار خواهد داشت تا به گفته فون درلاین بتواند اقتصادهای اروپا را به تحرک مجدد در آورد و متضمن آن باشد که اروپا به پیش خواهد تاخت.
به نوشته این رسانه، با افزودن بسته اولیه نجات اقتصادی شامل ۵۴۰ میلیارد یورو، کل بودجه کمیسیون برای این دوره به ۲.۴ تریلیون یورو افزایش خواهد یافت.
کرونا در اروپا همچنان قربانی می‌گیرد؛ تاکنون ۲ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۲۷۲ نفر در کشورهای اروپایی به کرونا مبتلا شده‌اند. تا این لحظه ۱۹۹ هزار و ۵۳۲ نفر جان خود را بر اثر ابتلا به کووید–۱۹ از دست داده‌اند.
حال این سوال مطرح است که این توافق به چه میزان می‌تواند گره از مشکلات اروپایی‌ها بگشاید؟
پیش از پاسخ به این سوال باید دید بسته نجات اقتصادی اروپا چه نکاتی را در برمی‌گیرد؟
نکته مهم در توافق، موضوعی جدید در سیاست‌گذاری اتحادیه اروپا است: کمیسیون اروپا وام را به‌صورت انبوه از بازار می‌گیرد و سپس بیشتر پول نقد را به کشورهایی که نیازمند محرک اقتصادی هستند اعطا می‌کند.
این کمک‌ها اتحادیه اروپا را وادار به ایجاد اعتبار برای بازپرداخت وام تا سال ۲۰۵۸ میلادی می‌کند. بر این اساس رهبران کشورهای اروپایی موافقت کردند که تخفیف‌های فعلی آلمان، سوئد و هلند در موضوع مالیات بر ارزش افزوده‌ای که به اتحادیه اروپا می‌دهند، برداشته شود، همچنین کشورهای اتحادیه اروپا، مالیاتی را برای پلاستیک‌های غیربازیافتی وضع و درآمد آن را به صندوق‌های اتحادیه اروپا منتقل کنند.
طبق این توافق، مقرر شد از سال ۲۰۲۳ میلادی مالیات بر کالاهای وارداتی به اتحادیه اروپا از کشورهایی که استانداردهای پایین‌تری در تولید گازهای گلخانه‌ای نسبت به اتحادیه اروپا دارند وضع شود.
مالیات بر معاملات مالی گزینه دیگری برای ایجاد درآمد است که از بخش‌های حمل و نقل دریایی و حمل و نقل هوایی کسب خواهد شد.
این مالیات‌های جدید برای بازپرداخت وام و کمک هزینه ۷۵۰ میلیارد یورو اختصاص پیدا می‌کند اما این‌ها تنها بخشی از واقعیت اتحادیه اروپا برای ۳۸ سال آینده خواهد بود.
به نوشته یورو نیوز، این کمک هزینه‌ها به کشورهایی اعطا می‌شود که برنامه‌هایی ارائه کنند که در آن پتانسیل رشد خود، ایجاد اشتغال و تاب آوری اجتماعی اقتصادشان تقویت شود. این برنامه‌ها باید دو ویژگی دیگر نیز داشته باشند یعنی اقتصادها را سبزتر و دیجیتالی‌تر کند و مطابق توصیه‌های سالانه کمیسیون باشد.
درنهایت برای پرداخت کمک‌ها کسب تایید اکثریت دولت‌های اتحادیه اروپا لازم است. اگر هر دولت اتحادیه اروپا بر این باور باشد که چنین اهدافی برآورده نشده است، می‌تواند از رهبران اتحادیه اروپا بخواهد تا ظرف سه ماه در مورد آن بحث کنند.
طبق توافق مزبور، برای تامین حمایت از برنامه احیای اقتصادی، کشورهایی مانند هلند، سوئد، اتریش، دانمارک و آلمان که در بودجه اتحادیه اروپا سهم بالایی دارند تخفیف‌های بیشتری نسبت به گذشته خواهند داشت.
کارگشا یا تسکین؟
«شارل میشل» رئیس شورای اروپا معتقد است این توافق حاوی این پیام محکم است که اروپا قدرت لازم را برای عمل دارد. این توافق نه تنها درباره پول که کارگران و خانواده‌های آنان، مشاغل، رفاه و سلامتی آنهاست. او باور دارد که چنین توافقی اروپا را به سمت آینده سوق خواهد داد.
«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه هم روز توافق رهبران اروپا را در یک پیام چند کلمه ای توئیتری به عنوان «روزی تاریخی» برای اروپا خواند.
با توافق رهبران ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا طرح مصوب به پارلمان اروپا خواهد رفت تا با کسب رای موافق نمایندگان گام‌های لازم برای اجرایی شدن آن برداشته شود. انتظارمی‌رود پارلمان اروپا برای بررسی این مصوبه به زودی تشکیل جلسه دهد.
یورونیوز می‌نویسد: اتحادیه اروپا که در ابتدا برای هماهنگ کردن پاسخ کشورهای عضو به شیوع ویروس کرونا عملکردی کند داشت و همچنین خروج انگلیس از اتحادیه اروپا تضعیف این اتحادیه را به دنبال داشت، لازم است از مسیر کمک‌های اقتصادی به اعضا جبهه واحدی تشکل دهند تا بتواند اتحاد آن‌ها را همچنان حفظ کند.
همچنین به نوشته دویچه وله، قرار بر این است که کشورهای عضو اتحادیه اروپا در راستای ایجاد اقتصادی همساز با نیازهای زیست‌محیطی و همچنین اقتصاد دیجیتالی گام بردارند.
تصویب در مجموع ۱۸۰۰ میلیارد یورو بسته مالی در اجلاس عالی رهبران و سران کشورهای عضو این اتحادیه، از حیث حجم در طول تاریخ این اتحادیه امری بی سابقه بوده است.
تصویب این بسته مالی کلان تنها از طریق توافق جمعی اعضای اتحادیه بر سر استقراض دسته‌جمعی ممکن شده است. کشورهای دریافت کننده وام تا سال ۲۰۵۸ فرصت دارند، وام دریافتی را پرداخت کنند.
توافق بی نظیر اروپایی‌ها؛ شناسنامه تولد اروپای جدید
وزیر اقتصاد فرانسه از توافق رهبران اروپایی بر اثر برنامه نجات اقتصادی اروپا به عنوان تولد یک اروپای جدید نام می‌برد. «برونو لو مر» روز سه شنبه در گفت و گو با رادیو «فرانس انفو» گفت: این توافق، «شناسنامه تولد یک اروپای جدید» است.
او می‌گوید، این اروپای جدید، متحدتر و سبزتر بویژه برای فرانسه و آلمان خواهد بود که برای نخستین بار در تاریخ اروپا به توافق رسید.
وزیر اقتصاد فرانسه همچنین گفته برنامه خروج فرانسه از بحران کرونا از روز ۲۴ اگوست به شورای وزیران ارائه می‌شود. به گفته او، فرانسه قادر است ۴۰ میلیارد یورو یارانه به عنوان بخشی از برنامه نجات اقتصادی اروپا داشته باشد.
روزنامه اقتصادی «لزکو» هم معتقد است این توافق موجب یک انقلاب کوچک در اروپا خواهد شد. اما در عین حال که امتیازهای قابل توجهی برای کشورهای شمال اروپا در بر خواهد داشت همچنین موجب کاهش جاه‌طلبی پاریس و برلین می‌شود.
لزکو می‌نویسد: این توافق در ۲۷ سالگی تاسیس اتحادیه، اروپا را به بعدی جدید یعنی نوعی از همبستگی در بودجه و گام برداشتن به سمت شکلی از فدرالیسم متمایل می‌کند.
به نوشته روزنامه «لوریان لو ژور» فرانسه به نقل از وزیر اقتصاد فرانسه، اروپا باید بتواند به سرعت امروز تصمیم بگیرد، اما سریعتر.
او حصول این توافق را مدیون اراده رئیس جمهوری فرانسه و صدراعظم آلمان می‌داند که بر سر تصمیم مشترک برای پرداخت بدهی‌های مشترک و نجات اقتصادی تمامی کشورهای عضو اتحادیه اروپا به این توافق رای مثبت دادند.
رهبران اروپا معتقدند که با اجرایی شدن این توافق که در طول تاریخ اروپا بی نظیر است به دنبال ماراتنی سخت و طاقت‌فرسا دستکم و در شرایط اقتصادی که قاره سبز بیش از پیش متحمل خسارت‌های سختی ناشی از شیوع کرونا شده بتوانند اقتصادهای خود را رهایی دهند.