نخستین نماز جمعه کشور بعد از انقلاب در پنجم مرداد ۱۳۵۸ شمسی مصادف با نخستین جمعه ماه مبارک رمضان ۱۳۹۹ قمری با شرکت میلیونی مردم روزه دار به امامت مرحوم آیت الله طالقانی در تهران برگزار شد.
این آیین علاوه بر اینکه نشانگر وحدت و هم نوایی مسلمانان شرکت کننده است با توجه به بیان مطالب مختلف در خطبه‌های آن به نوعی یک رسانه هم شمرده می‌شود. رسانه‌ای که هر هفته مهمترین مطالب و تحلیل‌ها را برای نمازگزاران تبیین می‌کند.
نماز جمعه که تا پیش از شیوع کرونا در ۵۳ پایگاه خراسان رضوی اقامه می‌شد در پی بحران شیوع بیماری کووید ۱۹ از نهم اسفند پارسال به طور موقت تعطیل شد و در هیچ یک از این پایگاه‌ها اقامه نشد اما از ۱۷ اردیبهشت ماه امسال با بهبود وضعیت مقابله با کرونا و اعلام شهرهای سفید از این نظر به تدریج برگزاری نماز جمعه در شهرهای استان از سرگرفته شد.
امام جمعه پل ارتباط مردم و مسوولان
امام جمعه قوچان در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: در اسلام نسبت به برگزاری تجمع‌های عبادی توجه ویژه شده است بطوریکه برای نمازهای جماعت ثواب بیشتری از نمازهای فرادا بیان شده و همچنین بر نماز جمعه به عنوان یک تجمع هفتگی مسلمانان تاکید شده است. علاوه بر آن ۲۵۰ روایت و یک سوره قرآن کریم در ارتباط با نماز جمعه است.
حجت الاسلام محمد دستجردی افزود: از توصیه‌های لازم امام جمعه بحث تقواست که اگر این مورد را در همه امور پیشه کنیم مشکلی پیش نخواهد آمد و مسائلی همچون رشوه، غش در معامله، تولید کالای غیر مرغوب و تدلیس نخواهیم داشت و اگر تقوا باشد در سیاست به سر و کله هم نمی‌زنند و تهمت پراکنی نمی‌کنند. نماز جمعه ریزترین مطالب زندگی ما را شامل می‌شود.
وی با بیان اینکه امام جمعه موفق کسی است که خود به گفتارش عمل کند و مردمی و همراه آنها باشد ادامه داد: امام جمعه همچنین پل ارتباط بین مردم و مسوولان است و می‌تواند پیگیر کارهای مردم باشد.
امام جمعه قوچان گفت: امامان جمعه باید مردم را با دید اکرام نگاه کنند در نتیجه این امر مردم به سراغ آنها می‌آیند و به دنبال آن نماز جمعه هم شلوغ و پررونق شده و مردم سخنان امام جمعه را پذیرا و مسوولان هم متوجه امور می‌شوند. وی افزود: امام جمعه باید در شهر وحدت ایجاد کند تا شهر آرام گیرد و زمینه فراهم شدن کارهای اجرایی مسوولان فراهم شود.
حجت الاسلام دستجردی ادامه داد: مطالبه امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب این است که ائمه جمعه مسائل کشور و حرف مردم را در خطبه‌ها مطرح کنند، نیازمندی‌های به حق مردم را به گوش مسوولان برسانند، با نسل جوان در ارتباط باشند و سوالات آنها را با دقت جواب دهند.
وی گفت: نسل امروز همه امکانات صوتی و تصویری و مجازی را در اختیار دارد لذا باید جوانها را با روش خودشان جذب کرد و برای اینکار باید آنها را درک نمود.
امام جمعه قوچان افزود: رهبر معظم انقلاب فرمودند جوانها را با معنویت به مسجد جذب کنید. جوانها مشتاق معنویت و اسلام اصیل هستند اما در درک آنها کوتاهی می‌کنیم، باید فضایی فراهم کنیم که جوانان در مسجد و مصلی و دیگر مراکز به راحتی رفت و آمد کنند.
وی ادامه داد: در این راستا کارهای اجرایی ستاد نماز جمعه و ستاد امر به معروف و نهی از منکر در این شهرستان را به جوانان سپردیم. در مسائل مختلف جامعه آنها را پای کار می‌آوریم و کمیته جوانان در محلات مختلف تشکیل دادیم که مشکلات هر محله را جمع آوری و به دفتر امام جمعه منتقل می‌کنند و با برنامه ریزی و ارتباط با مسوولان دنبال حل مشکلات می‌روند.
حجت الاسلام دستجردی گفت: کارگاه‌های آموزش مهارت شغلی ایجاد کردیم که جوانان متقاضی کار فنی در این کارگاه‌ها شرکت کنند. در ارتباط با کنکور و آموزش افرادی را تعیین کرده‌ایم که جوانان با آنها ارتباط بگیرند و مسائل خود را مطرح کنند و در مناسبت‌های مختلف از جوانان برتر و موفق در زمینه‌های مختلف هنری و ورزشی در نماز جمعه قدردانی می‌شود.
وی افزود: امروزه نیز که ویروس کرونا شیوع پیدا کرده است باید با پرستاران و پزشکان همدلی کنیم و در خطبه‌های نماز جمعه در این زمینه به مردم آگاهی بدهیم تا اصول بهداشتی را رعایت کنند. همچنین باید هنگام گرفتاری به سراغ حل مشکلات و رفع گرفتاری مردم برویم.
الگو بودن امام جمعه برای دیگران
امام جمعه شاندیز هم گفت: نماز جمعه یک سنت الهی است که در قرآن سوره مخصوصی در ارتباط با آن و نقش و اهمیت آن نازل شده است. انسان موجودی است که نیاز به خودسازی دارد و برای اینکار خوب است که هر هفته یک بار مومنان در نماز جمعه حضور پیدا کنند.
حجت الاسلام علی بهمنی با بیان اینکه در نماز جمعه هم دعوت به تقوا و اخلاق و خودسازی و هم توجه به امور مسلمانان مورد توجه است افزود: هر مسلمان وظیفه دارد نسبت به این اتفاقات آگاهی پیدا کند تا موضعگیری لازم را نسبت به حوادث داشته باشد و مسوولیتی را که در قبال آنها دارد بداند.
وی ادامه داد: موضوعی که امسال مطرح است و در شعار سالگرد تاسیس نماز جمعه مطرح شده است، ایران قوی، همبستگی ملی و مسوولیت اجتماعی است که مسلمانها باید از نظر اقتصادی، تبلیغاتی، فکری، فرهنگی و اجتماعی قوی شوند. همبستگی ملی یعنی حل همه مسائل با تکیه بر توان داخلی و استقلال نظر و اعتقاد به اینکه مسلمانها توانمند هستند و با وحدت و استفاده از تفکرات داخلی و کمک از دیگران می‌شود بسیاری از مسائل و مشکلات را حل کرد.
امام جمعه شاندیز با بیان اینکه مسوولیت‌های اجتماعی، نیازمند همبستگی ملی است گفت: هر مسلمان باید بداند در قبال مسائل اجتماعی دارای مسوولیت‌هایی است که باید نسبت به آنها انجام وظیفه کند. امام جمعه مسوولیت مستقیم مانند امر به معروف و نهی از منکر بر عهده دارد. پایگاه نماز جمعه نیز نهاد مهمی برای طرح مسائل اجتماعی و هدایت و رهبری جامعه است.
وی افزود: علاوه بر این امام جمعه مسوولیت اجتماعی ویژه دارد و باید ارتباطات خود را با اقشار مختلف جامعه بیشتر کند و همبستگی بوجود آورد. امام جمعه باید در دسترس مردم باشد و مشکلات بزرگ شهر را با ارتباط با مسوولان گره گشایی کند.
حجت الاسلام بهمنی، تقوا، رعایت مسائل اخلاقی و انسانی و الگو بودن برای دیگران را از جمله ویژگی‌های امام جمعه برشمرد و ادامه داد: امام جمعه باید بتواند به درستی مسائل و موضوعات دنیای اسلام و اتفاقات داخلی را برای مردم تبیین کند.
وی گفت: ویژگی یک امام جمعه موفق، تواضع و فروتنی در قبال مردم و تببین درست خط و پیام رهبری است. امام جمعه زبان گویای رهبری است و خطبه‌ای که بیان می‌شود در حقیقت زبان رهبری است و باید مراقبت شود به درستی مواضع ایشان تبیین شود.
امام جمعه شاندیز با اشاره به اهمیت حضور نسل جوان در نماز جمعه نیز افزود: پایگاه نماز جمعه مربوط به آحاد جامعه است که نسل جوان حساس ترین و پرنقش ترین نسل است. باید با استفاده از هنر و همچنین ارتباط با نسل جوان آنها را به حضور در نماز جمعه تشویق و ترغیب نماییم. حضور مستقیم در مدارس و مراکز آموزش عالی و پاسخ به سوالات نسل جوان نیز نقش مهمی در این زمینه دارد.
عدم خشونت در گفتار
امام جمعه گناباد هم گفت: در روایات از نماز جمعه به عنوان حج مساکین نام برده شده و در برخی روایات موجب مغفرت گناهان عنوان شده و در روایاتی نیز مایه قبولی طاعات و عبادات مومنان شمرده شده است.
حجت الاسلام حسن صادقی نسب با بیان اینکه نماز جمعه مرکز آگاهی بخشی و دعوت به تقوا و کانون وحدت و ادامه دهنده راه امام (ره) و شهداست افزود: نماز جمعه، جایگاه تشویق به مواسات و خدمت رسانی به افراد نیازمند و کسانی است که دچار بحران شده‌اند و محلی برای مبارزه با خطوط انحرافی است.
وی ادامه داد: نماز جمعه به فرموده امام خمینی (ره) در راس امور است و تبدیل آن به قرارگاه فرهنگی، تقوا و اخلاق، مطالبه رهبر معظم انقلاب است. نماز جمعه باید مرکز روشنگری و آگاهی بخشی برای جامعه باشد و کانون استکبار ستیزی، مبارزه با جریانهای معاند و محل تقویت اتحاد اقشار مختلف جامعه گردد تا در پرتو ولایت و نظام اسلامی همه متفق و متحد باشند.
امام جمعه گناباد با اشاره به اهمیت حضور امام جمعه در بین مردم گفت: امام جمعه موفق باید ساده زیست باشد. تواضع و فروتنی نسبت به مردم، برخورد خوب با منتقدان و عدم خشونت در گفتار داشته و با مردم مدارا کند و علاوه بر آن ارتباط صمیمی با خانواده شهدا، ایثارگران و اهل ایمان و برخورد منطقی با مراجعان داشته باشد، در نمازهای جماعت مساجد دیگر شرکت کند و پیگیر مطالبات مردم و رهبری باشد، مچنین در دفاع از ارزش‌های دینی، خدمت رسانی به جامعه بخصوص در بحرانها و در صحنه نگه داشتن مردم تلاش کند.
وی افزود: امامان جمعه باید در عین ساده زیستی و پرهیز از تشریفات، خانواده و فرزندانشان را هم به این کار دعوت کنند.
حجت الاسلام صادقی نسب ادامه داد: تقویت اتحاد و یکپارچگی، خدمت رسانی به مردم در حوادث طبیعی، کمک و تشویق مراکز نیکوکاری و موسسات خیریه، تشویق نیکوکاران به ساخت و ساز مدارس، مساجد و بیمارستان، تشویق اردوهای جهادی، حضور در برنامه‌های اجتماعی و مبارزه با آسیب‌های اجتماعی و توجیه مردم نسبت به این مسائل از جمله مواردی است که پایگاه نماز جمعه و امام جمعه می‌تواند در آنها نقش موثر ایفا کند.