تولید محصول پسته مرغوب با کیفیت بالا در خراسان رضوی در قالب بهترین باغات که در بهترین زمان ممکن برداشت می‌شود در حالی رقم می‌خورد که بخش اعظم این محصول تولیدی به سایر استانهای کشور انتقال و به نام پسته تولیدی همان استانها به مقصد کشورهای خارجی صادر می‌شود و این است که هنوز پسته خراسان رضوی به جایگاه واقعی خود به عنوان برندی برای این استان در بازار مصرف داخلی و خارجی نرسیده است.
پسته در کنار زعفران یکی از مهمترین محصولات صادراتی بخش کشاورزی ایران محسوب می‌شود. این محصول، به دلیل ارزآوری، ایجاد اشتغال، ایجاد ارزش افزوده و سایر جنبه‌های اقتصادی، از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل اهمیت صادرات آن در قالب راهبردهای مشخص و برنامه‌ریزی شده ضرورت دارد.
خراسان رضوی با بیش از ۱۰۵ هزار هکتار باغ پسته رتبه دوم سطح زیر کشت کشور را در تولید این محصول داراست و محصول تولیدی اش دارای کیفیت بی چون و چرایی است اما فقدان تشکل‌های مشخص و فعال در عرصه صادرات، پسته این استان را مهجور و به محصولی ناآشنا برای جهانیان بدل کرده است.
این فقدان و کاستی تا بدانجاست که هنوز خراسان رضوی دارنده هیچ تشکل و اتحادیه تخصصی در زمینه خرید و صادرات پسته نیست و همین امر موجب شده است بخش اعظم پسته تولیدی در این استان به صورت خام یا فراوری شده به استانهایی مانند کرمان رفته و از آنجا به کشورهای خارجی صادر شود.
میزان واقعی صادرات پسته
رییس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به افزایش صادرات محصول پسته این استان در سال گذشته گفت: سال گذشته ۱۱ هزار و ۲۰۰ تن پسته به ارزش ۹۸ میلیون دلار از استان به کشورهای دیگر صادر شده است.
فرهاد فرخ‌منش افزود: این میزان نسبت به سال قبل از آن که ۶ هزار و ۵۰۰ تن به ارزش حدود ۶۶ میلیون دلار بوده است رشد خوبی داشته و علت آن هم تغییر مسیر اهداف صادراتی استان از کره و ژاپن به عراق و افغانستان است.
وی با بیان اینکه هم اکنون در استان آزمایشگاه تست پسته و صدور گواهینامه داریم ادامه داد: ادامه تفکر سالهای قبل در حوزه پسته بر این است که استان کرمان دارای مرکزیت پسته باشد در حالی که خراسان رضوی دارای توانمندی و ظرفیت بالایی در این زمینه است.
رییس اداره توسعه تجارت سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی تاکید کرد: صادرات پسته به عنوان یک کالای با استاندارد اجباری باید با حمایت دستگاههای متولی همراه باشد.
تولید ۲۱ درصد، صادارت پنج درصد!
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی گفت: سطح زیر کشت محصول پسته در این استان معادل ۱۰۵ هزار هکتار است که ۶۸ هزار و ۵۰۰ هکتار آن بارور است.
غلامحسین ساربان افزود: از این سطح زیر کشت پارسال به میزان ۸۲ هزار و ۵۰۰ تن محصول خشک برداشت شده است و متوسط عملکرد استان برداشت ۱۲۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است.
وی سهم خراسان رضوی را از تولید پسته در کشور ۲۱ درصد ذکر و بیان کرد: این در حالی است که سهم این استان در صادرات این محصول ارزشمند تنها پنج درصد است.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی ادامه داد:بیشترین پسته تولید شده در این استان از مبادی سایر استانها از جمله کرمان صادر و به نام آنها ثبت می‌شود.
وی اشتغال ایجاد شده در حوزه کاشت و برداشت پسته خراسان رضوی را به ازای هر هکتار ۱۰۰ نفرروز اعلام و بیان کرد: میزان اشتغال ایجاد شده در این زمینه نسبت به سایر محصولات خوب و بالاست.
ساربان گفت: با توجه به اینکه کشت و تولید پسته مزیت نسبی برای خراسان رضوی است کشت آن رو به افزایش دارد و هر سال پنج هزار هکتار به سطح زیر کشت این محصول افزوده می‌شود.
وی افزود: کاشت پسته حتما باید با در نظر گرفتن شرایط آب و هوایی باشد زیرا باردهی این محصول و کیفیت محصول برداشتی به شکل روشنی به وضعیت آب و هوایی بستگی دارد.
فعالیت پنج آزمایشگاه تست پسته
گذشته از مباحث مربوط به حجم تولید و سهم خراسان رضوی از صادرات این محصول جهان‌پسند، این استان در حوزه نظارت بر بهداشت و کیفیت پسته نیز از مزیت و امکانات لازم برخوردار است چنانکه با ایجاد زیرساختهایی همچون آزمایشگاههای استاندارد زنجیره تولید و عرضه محصول را تکمیل کرده است.
"آفلاتوکسین" به عنوان یکی از سموم قارچی، ممکن است در خشکبار به ویژه پسته وجود داشته باشد. این سم می‌تواند زمینه‌ساز ابتلای انسان به بسیاری از بیماریها از جمله سرطان کبد باشد. به همین خاطر صدور پسته به دیگر کشورها مستلزم اخذ "گواهینامه سلامت پسته" است.
مدیرکل استاندارد خراسان رضوی در این خصوص گفت: پنج واحد آزمایشگاهی مستقل برای بررسی محصول پسته در این استان فعالیت دارند که شامل آزمایشگاه فیزیکی، شیمیایی و میکروبیولوژیک بوده و با دقت علمی و وسواس بهداشتی کار سنجش سم آفلاتوکسین پسته را انجام می‌دهند.
علیرضا جمیع در گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: در حال حاضر هیچ محدودیتی برای انجام آزمون و تست سلامت پسته در استان و به تبع آن برای صادرات آن از نظر مجوزهای این اداره کل و صدور گواهینامه استاندارد نداریم.
وی ادامه داد: لازمه صادرات محصول پسته دریافت گواهینامه از اداره نظارت بر مواد غذایی و دارو نیز هست که این گواهینامه به صورت متمرکز از تهران صادر می‌شود.
مدیرکل استاندارد خراسان رضوی گفت:آزمایشگاههای استان در زمینه پسته دارای تاییدیه اتحادیه اروپا به منظور صدور گواهی لاتین و گواهینامه ۱۷۰۲۵ جهت مجوز صادرات پسته و مغز آن به کشورهای عضو اتحادیه اروپا هستند.
جمیع افزود: برای صادرات محصول پسته دریافت گواهینامه وزارت بهداشت نیز لازم است.
بهترین باغیهای پسته کشور در خراسان رضوی
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی ارقام پسته تولیدی این استان را متفاوت از دیگر استانهای کشور توصیف و بیان کرد: پسته خراسان رضوی به دلیل وجود باغات با تراکم مناسب جز بهترین باغات شناخته شده در کشور است.
وی ادامه داد: به همین دلیل و با توجه به برداشت به موقع محصول و مدیریت فنی روند برداشت،کیفیت پسته این استان از سطح بالایی برخوردار است.
ساربان گفت: ۷۰ درصد پسته تولیدی استان به کشورهای حوزه آسیای شرقی، ۱۵ درصد به کشورهای خلیج فارس و ۱۵ درصد به کشورهای اروپایی صادر می شود و ۱۰ درصد مصرف داخل استان می‌شود.
نبود تاجران قوی پسته در خراسان رضوی
معاون جهاد کشاورزی خراسان رضوی به صادرات کمرنگ پسته از این استان اشاره و بیان کرد: مهمترین دلیل این وضعیت نبود تاجران زبده قوی در حوزه صادرات پسته است.
وی افزود: ازقدیم به دلیل محور بودن استانهایی مانند کرمان در زمینه صادرات پسته توجه به این محصول در زمینه صادرات مورد توجه و استقبال تجار خراسان رضوی قرار نگرفت و همه توجهات به سمت سایر محصولات رفت.
ساربان ادامه داد: باید برای رونق گرفتن بازار صادرات پسته استان به دنبال حضور تاجران و بازرگانان قوی در این زمینه باشیم.
بخش خصوصی پای کار بیاید
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی هم گفت: باید در این زمینه بخش خصوصی پای کار بیاید و حمایت‌های لازم هم توسط جهاد کشاورزی استان صورت بگیرد.
نقیبی افزود: باغداران، ترمینال‌داران پسته و تشکل های بخش خصوصی باید به صورت تخصصی وارد عرصه صادرات پسته شوند و در این زمینه حمایت‌های لازم نیز پیش بینی شده است.
وی ادامه داد: متاسفانه ادامه روند موجود می‌تواند هر چه بیشتر به شناخت کیفیت پسته تولیدی خراسان رضوی ضربه بزند و به زمان زیادی برای معرفی و شناخته شدن این محصول در بازار و جهان نیاز خواهیم داشت.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی خراسان رضوی بر ارزآوری، درآمدزایی صادرات پسته و اهمیت آن در رشد اقتصادی تاکید و بیان کرد: صادرات پسته تازه این استان در زمان برداشت اغلب به کشورهای حاشیه خلیج فارس و صادرات پسته خشک به کشورهایی مانند روسیه، چین، مالزی، سنگاپور، آلمان، فرانسه و هلند صورت می‌گیرد.