ازدواج امر مهمی است که این روزها هم زندگی مدرن و هم مشکلات اقتصادی بر روند آن تاثیر گذاشته و آن را از دسترس جوانان دورتر کرده است البته همزمان شاهد وقوع و افزایش ازدواج‌هایی با سن کم هستیم که آن هم آسیب‌های خاص خود را دارد.
جوانان با دیدن آمار به نسبت زیاد طلاق در جامعه همزمان دچار یک وسواس و نگرانی از ورود به زندگی مشترک شده‌اند که در کنار موانع دیگر عاملی برای دیرتر ازدواج کردن آنها است.
خانواده یکی از اصولی‌ترین و مهمترین پایه‌های تشکیل یک جامعه سالم است که ازدواج آن را شکل می‌دهد و تنها در یک خانواده است که می‌توان فرزندی را با صبر و در گذر زمان تربیت کرد تا بتواند نقشی در جامعه بیابد و به رشد و توسعه آن کمک کند.
ازدواج و تشکیل خانواده همزمان بقای نسل بشر را تضمین می‌کند و بدون شکل گیری خانواده آن نظم و رشد جامعه دوام و بقا نخواهد داشت بر اساس آمارهای ثبت احوال در سال ۹۸ شاهد وقوع ۱۳ هزار و ۷۴۱ ازدواج و سه هزار و ۸۲۶ مورد طلاق در استان کردستان بودیم هرچند کارشناسان و صاحب نظران تعداد ازدواج در کردستان را بطور کلی مناسب می‌دانند اما معتقدند آمار طلاق در استان هم بالاست که باید دلایل آن ریشه‌یابی شود.
هفته ازدواج بهانه‌ای شد که خبرگزاری جمهوری اسلامی با برگزاری میزگرد خبری به دلایل افزایش سن ازدواج و همچنین علل ازدواج‌های زودهنگام بپردازد که هر دو می‌تواند بر کیفیت یک زندگی مشترک تاثیر بگذارد، همزمان برخی از ضروریاتی که باید جوانان پیش از ازدواج به آن دست یابند هم از سوی کارشناسان و صاحبنظران در این میزگرد مورد بررسی قرار گرفت.
ترس دختران و پسران عامل اصلی ازدواج دیرهنگام
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان گفت: ترس و هراس از آنچه بعد از ازدواج در زندگی مشترک روی می‌دهد از مهمترین عوامل تاخیر در ازدواج جوانان است.
گلاویژ فتاحی اظهار داشت: ترس از نداشتن زندگی موفق مشترک، از عدم توانایی تامین معیشت، ترس خانم‌ها از اینکه شغل خود را از دست بدهند و یا نتوانند همزمان شغل خود و وظایف خانه را باهم انجام دهند از جمله ترس‌هایی است که جوانان پیش از ازدواج با آن روبرو هستند.
وی افزود: نقش زن خانواده و انجام وظایف خانه در جامعه برجسته‌تر است و انتظارات در این بخش اولویت دارد بنابراین تضاد نقش‌هایی میان این دو بخش ایجاد می‌شود که چالش‌هایی برای خانم‌ها بوجود می‌آورد.
معاون امور جوانان اداره کل ورزش و جوانان استان کردستان با اشاره به اهمیت ازدواج آگاهانه اظهار داشت: سازمان‌های مردم نهاد با کمک اداره ورزش و جوانان کارگاه‌های آموزشی در این زمینه برگزار می‌کنند.
وی اضافه کرد: علاوه بر مشاوره گروهی مراکز مشاوره تخصصی با ۶ مرکز شامل سه مرکز در سنندج، ۲ مرکز در قروه و یک مرکز در سقز به مشاوره‌های فردی هم می‌پردازند که در هفته ازدواج این مشاوره‌ها رایگان است.
فتاحی تاکید کرد: نیاز به مهندسی مجدد برای سازمان‌های مردم‌نهاد وجود دارد که به این نقطه برسند که آنها باید به دستگاه‌ها برنامه بدهند و نباید معطل برنامه و اعتبار دستگاه‌ها باشند.
کم میلی جوان به ازدواج به دلیل نگرانی از عدم پایداری روابط خانوادگی
یک محقق و پژوهشگر هم در این نشست گفت: در تحقیقات به عمل آمده در استان به این نتیجه دست یافتیم که ترس از عدم پایداری روابط خانوادگی و ترس از عدم وفاداری، بسیاری از جوانان را به ازدواج بی رغبت یا کم میل کرده است و از عوامل مهم دیر ازدواج کردن است.
جهانگیر محمودی افزود: عامل اقتصادی بیشتر به چشم می‌آید و در تحقیقات ما هم دیده شده است اما ترس و عدم اطمینان از پایداری خانواده موردی است که کمتر دیده شده است که این نگرانی در مورد ازدواج در میان تحصیلکردگان هم وجود داشت.
وی تاکید کرد: تفاوت در نگرش و رفتار و ارزش‌ها میان تحصیلکردگان با کسانی که وارد دانشگاه نشده‌اند وجود دارد که به همین ترتیب سرمایه‌های اجتماعی متفاوتی کسب کرده‌اند و در نگاه متفاوت آنها در ازدواج تاثیر دارد.
محمودی اضافه کرد: به تفکیک جوامع و مناطق، عوامل موثر در تاخیر در ازدواج یا ازدواج به موقع فرق دارد به عنوان مثال در مناطق حاشیه شهر فرصت کمتری برای تحصیلات دانشگاهی وجود دارد و فرد با ورود به بازار کار زودتر به فکر ازدواج می‌افتد.
وی یادآور شد: کسی که به دنبال تحصیلات دانشگاهی و عالیه و به دنبال کسب جایگاه اجتماعی خاصی در جامعه است همچون چنین فردی که به دنبال ورود سریع به بازار کار است در مورد ازدواج فکر نمی‌کند بلکه او ازدواج خود را به تاخیر می‌اندازد تا به آن اهداف برسد.
تغییر نگرش جامعه نیاز به کار فرهنگی دارد
یک استاد دانشگاه‌های کردستان هم گفت: تعیین سن ازدواج موضوعی کلیشه‌ای است و عملی نمی‌شود تنها می‌توانیم تعادلی در رابطه با سن ازدواج برقرار کنیم.
امید رشیدی افزود: در قلمرو فرهنگی با نگرش جامعه روبرو هستیم که موضوعی جدا از حقوق و قوانین است بنابراین از طریق تحکم و قوانین نمی‌توان نگرش جامعه را تغییر داد بلکه نیاز به فرهنگسازی است.
وی اضافه کرد: برای ارتقای سطح دانش عامه و تغییر نگرش در مورد ازدواج در سن مناسب فعالیت چشمگیری صورت نگرفته است.
این حقوقدان و استاد دانشگاه با اشاره به اینکه قانون ۱۳ سال را برای دختر و ۱۵ سال را برای پسر به عنوان آغاز سن ازدواج مشخص کرده است یادآور شد: با جمع بندی میان فقه، حقوق و ملاحظات اجتماعی و لحاظ مطالبات و نگرش جامعه سن ۱۵ سال برای دختر و ۱۸ سال برای پسر سن بهتری برای ازدواج است و ضروری است قانونگذار به دنبال تغییر قوانین باشد.
وی اظهار داشت: در مواد ۶۰۰ قانون مجازات و ۵۰ قانون حمایت از خانواده برای کودک همسری مجازات تعیین شده است و خانواده‌ها مگر به حکم دادگاه نمی‌توانند زیر سن قانونی مشخص شده فرزند خود را به عقد کسی در بیاورند.
افزایش حاشیه نشینی عاملی در ازدواج‌های زودهنگام
یک فعال سازمان‌های مردم نهاد هم در رابطه با سن کم ازدواج گفت: تعداد ترک تحصیل در میان دختران افزایش یافته است و بعد از آن بیشتر این دختران به سمت ازدواج زودهنگام می‌روند.
شادی مولانی افزود: این موارد و ازدواج در سنین کم در نواحی منفصل شهری هم به وفور دیده می‌شود و حتی در میان فعالیت‌هایی که داشتیم مواردی از طلاق در میان این دختران کم سن هم دیده شده بود.
وی یادآور شد: با توجه به اینکه ۵۲ درصد استان کردستان حاشیه نشین است وقوع ازدواج‌های زودهنگام دختران و آسیب‌های ناشی از آن افزایش یافته است.
مولانی اضافه کرد: از سوی دیگر شاهد افزایش سن ازدواج هستیم که بر سیاست فرزندآوری کشور تاثیر منفی می‌گذارد.
وی اظهار داشت: جوانان مجردی در جامعه دیده می‌شوند که نیاز مالی ندارند و مرفه هم هستند اما تمایلی به ازدواج ندارند و به هر دلیلی نمی‌خواهند تشکیل خانواده دهند.
مولانی گفت: درجه افسردگی کسانی که ازدواج نکرده‌اند از کسانی که ازدواج کرده‌اند و با مشکلات مختلف هم دست به گیریبان هستند بیشتر است بنابراین عدم تاهل، تعداد افرادی را در جامعه که با مشکلات روحی دست به گریبان هستند افزایش می‌دهد.
خانواده‌ها از ترس آبرو زودتر دختران را شوهر می‌دهند
یک مددکار اجتماعی هم با اشاره به اینکه برای آگاه‌سازی مردم در زمینه‌های فرهنگی کار نشده است اظهار داشت: ترس خانواده‌ها از بی‌آبرویی و انحراف دختران انگیزه‌ای برای ازدواج زودهنگام دختران شده است که در واقع شانه خالی کردن برخی از خانواده‌ها از مسوولیت نگهداری فرزندان است.
سوما ایوبی افزود: به نظر من عوامل فرهنگی اولویت بیشتری بر عوامل اقتصادی در ازدواج زودهنگام دارد.
وی تاکید کرد: تعصبات فرهنگی و سنتی موجب می‌شود که یک دختر کم سن که در شرایط زندگی مشترک نیست و هیچ اطلاع و آگاهی از این زندگی ندارد به عقد مردی با سن بالا در بیاید.
ایوبی اضافه کرد: از طرفی در جامعه با افزایش سن ازدواج هم روبرو هستیم که ترس از مسوولیت‌ها و انتظارات از دلایل اصلی آن است.
مشکلات مالی عامل موثر بر سن ازدواج
یک فعال اجتماعی هم با اشاره به انتظارات خانم‌ها در رابطه با داشتن شغل گفت: امروزه زنان مایل‌اند استقلال مالی باشند و حفظ این استقلال و شغل آنها یکی از خواسته‌هایی است که برای ازدواج پیگیری می‌کنند که می‌تواند ازدواج را با تاخیر همراه کند.
فریبا مسعودی افزود: زنان در گذشته‌ها هم در روستاها به کار و فعالیت‌های مختلفی خارج از خانه می‌پرداختند اما بر خلاف امروز بابت آن چیزی دریافت نمی‌کردند.
وی با بیان اینکه به باور من اقتصاد بیشتر از فرهنگ بر سن ازدواج و نحوه ازدواج تاثیر می‌گذارد اضافه کرد: خانواده‌هایی با درآمد پایین تلاش می‌کنند دختران خود را زودتر شوهر دهند تا یک نفر از هزینه‌های خانواده کم شود که یکی از دلایل مهم ازدواج در سن کم است.
مسعودی افزود: سازمان‌های خصوصی و دولتی باید با مردم مرتبط شده و به نقش فرهنگ سازی و آموزش بپردازند تا بتوانند در دراز مدت بر رفتار جامعه در رابطه با سن ازدواج تاثیرگذار باشند.
ضرورت تربیت مربیان و مشاوران حوزه ازدواج
رشیدی استاد دانشگاه‌های کردستان هم گفت: احساس نیازی در حوزه تربیت مدرس و مربی ماهر وجود دارد بنابراین باید کارگاه‌های تربیت مربی در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد.
وی با بیان اینکه نباید فقط پیش از ازدواج را دید بلکه به روابط زوجین بعد از ازدواج هم باید توجه کرد افزود: آموزش مهارت‌های روابط جنسی و حقوق متقابل زوجین از ضروریات این آموزش‌ها است.
رشیدی تاکید کرد: ضروری است مراکزی قانونی برای تسهیل در امر ازدواج، آموزش مهارت‌ها و حتی آشنا کردن زوجین برای امر ازدواج ایجاد و تقویت شود.
آنچه واضح است ازدواج‌های زودهنگام و دیرهنگام بر تشکیل خانواده‌ای موفق و پایدار، بر فرزندآوری، داشتن فرزند سالم و حتی کیفیت تربیت فرزندان تاثیرگذار است.
این روزها سن ازدواج با چالش روبرو شده است، در مجموع سن ازدواج افزایش یافته است اما همزمان شاهد ازدواج‌هایی با سن کم هستیم بنابراین آنچه مشاهده می‌شود کاهش وقوع ازدواج‌ها در سن مناسب در جامعه است.
این شرایط ورود دولت، سازمان‌های مردم نهاد و کارشناسان را به عرصه ضروری می‌کند که با کمک رسانه‌ها برای فرهنگ سازی در مورد سن مناسب ازدواج پا به میدان بگذارند و فعالیت کنند.