علی فتاحی روز چهارشنبه در نشست خبری ویدیو کنفرانس که از وزارت بهداشت برگزار شد، افزود: گروه پرستاری ۲۲ درصد، گروه پزشکان عمومی بیش از ۲۰ درصد، گروه داخلی هشت درصد و گروه زنان با پنج درصد بیشترین مبتلایان به این ویروس را تاکنون تشکیل می‌دهند.
وی ادامه داد: جامعه پزشکی مثل همیشه نشان داد که همواره در کنار طبابت، اخلاق هم مطرح است. کادر درمان نشان داد که نه فقط استاد علم، بلکه نماد اخلاق و تعهد و ایثار است. به همین علت از زمان‌های بسیار دور، جامعه پزشکی مورد احترام جامعه بوده و هنر طبابت کاری ارجمند و حرفه‌ای مقدس به شمار می‌رفته و پزشکان همواره مورد احترام جامعه بوده‌اند. در مواقع سخت و ناگوار نیز پزشکان همواره در کنار مردم قرار دارند. ایثار جامعه پزشکی در هشت سال دفاع مقدس با تقدیم بیش از چهار هزار شهید از کادر درمان نمودی از این حضور همیشگی جامعه پزشکی در شرایط سخت است. کادر درمان در حال حاضر نیز همان نقش را در درمان بیماران کووید ۱۹ بر عهده دارد که بارها مورد تشکر مقام معظم رهبری قرار گرفته است. کادر درمان نشان داده که بدون توجه به کمبودها و مشکلات، با تلاش شبانه روزی در خدمت مردم است.
مراقب باشیم نیروی درمان مستهلک نشود
معاون سازمان نظام پزشکی گفت: در زمان جنگ دغدغه‌هایی از لحاظ لجستیکی وجود داشت، اما هیچ وقت در هشت سال دفاع مقدس دغدغه تامین نیروی انسانی کادر درمان وجود نداشت و تعداد داوطلبان ما حتی بیش از نیاز بود و اکنون نیز مردم دغدغه دسترسی به کادر درمان را در زمینه ویروس کرونا ندارند اما باید مراقب باشیم که نیروی درمانی ما مستهلک نشود.
وی بیان کرد: توصیه من به مردم این است که تنها راه مقابله با ویروس کرونا به دست خودشان است. نباید تسلیم ویروس کرونا شویم و بدانیم بیش از ۹۵ درصد مبتلایان بهبودی پیدا می‌کنند. از طرفی بی خیالی در برابر این ویروس هم فاجعه آمیز خواهد بود. تنها راه مقابله رعایت پروتکل‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های بهداشتی و رعایت فاصله گذاری اجتماعی و استفاده از ماسک و سپردن سلامتی به دست افراد اهل فن است. به پزشکان نیز توصیه می‌کنیم که مانند گذشته، جهادگونه در خدمت مردم باشند و از خودشان و کادر درمان و مردم مراقبت کنند. همچنین پروتکل‌های بهداشتی و دستورالعمل‌های وزارت بهداشت رعایت کنند.
مسئولیت‌های کیفری، مدنی و انتظامی در حوزه پزشکی
وی اظهار کرد: مسئولیت پزشکی بر سه نوع کیفری، مدنی و انتظامی است. مسئولیت مدنی شامل جبران خسارات مادی و معنوی و جسمی است که بر بیمار ایجاد می‌شود که بر عهده دادگاه‌هاست. مسئولیت کیفری، انجام یا عدم انجام کاری است که قانون وظیفه می‌داند. مسئولیت انتظامی نیز رعایت یک سری دستورالعمل‌هایی است که از طرف قانون گذار یا صنف صادر می‌شود.
فتاحی افزود: رعایت مسئولیت اخلاقی نیز وجود دارد که بر اساس آن باید صبر، حسن خلق، امانت داری و رازداری انجام شود. رسیدگی به مسئولیت انتظامی پزشکان بر عهده حوزه‌های انتظامی سازمان نظام پزشکی در کل کشور است. با توجه به ماده دو قانون، حفظ و حقوق بیماران، بر اساس ماده سه قانون، رسیدگی به تخلفات صنفی جامعه پزشکی بر عهده حوزه‌های انتظامی سازمان نظام پزشکی است.
بیمار نباید دغدغه انتخاب شیوه‌های درمانی را داشته باشد
معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی درباره کاسبی‌ها هنگام شیوع ویروس کرونا و مدعیان طب سنتی گفت: یکی از وظایف ما در حوزه‌های انتظامی سازمان نظام پزشکی، رسیدگی عالمانه به پرونده‌ها و ایجاد محیط امن برای بیمار و کادر درمانی است. یکی از نکات مورد توجه این است که بیمار نباید دغدغه انتخاب شیوه‌های درمانی را داشته باشد. وقتی ابزاری برای بیمار در نظر گرفته می‌شود، بیمار نباید دغدغه‌ای درباره ابزار داشته باشد.
وی ادامه داد: از گذشته در ایران نیز به هر کسی اجازه طبابت داده نمی‌شد و چیزی با عنوان شهادت نامه برای پزشکان وجود داشت. حضرت رسول(ص) نیز فرموده بودند که هرکسی علم طب نداند و طبابت کند، ضامن است.
فتاحی افزود: از پیش از میلاد نیز در کنار طبابت، سوگندنامه‌ها وجود داشت. همواره با پزشک نماهایی چه با لباس طبابت و چه در غیر این لباس مواجه هستیم. وقتی بیماری ناشناخته‌ای در جهان ایجاد شده و درمان‌ها پیچیده می‌شود، بیمار به هرکسی پناه می‌برد و سوء استفاده‌ها نیز بیشتر می‌شود. کسانی که از طبابت حتی کوچکترین اطلاعی ندارند و ویروس را نمی‌شناسند و درباره سرایت آن اطلاعی ندارند، شرایط بیماری را به مسخره می‌گیرند. حتی با شخصی مواجه هستیم که حاضر نبود یک ماسک ساده را استفاده کند و درمانگاه اقماری ایجاد کرده است. تاثیر آب و هوا و سردی و خوراکی در این زمینه طراحی شده و راهکارهای درمانی اعلام می‌شود.
معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی گفت: از نگاه ما هر پروتکلی خارج از پروتکل‌های مصوب وزارت بهداشت اگر تجویز شود، جرم محسوب می‌شود. یکی از وظیفه‌های ما در این ایام در مورد غیرپزشکان بود. اگر شخص پزشک باشد، خودمان برخورد می‌کنیم. یکی از این افراد محرومیت دائم از نظام پزشکی داشته و باز پرونده‌های جدیدی درباره درمان بیماری کووید ۱۹ دارد. اگر اشخاص پزشک هم نباشند به دادگاه خاص خودشان ارجاع می‌شوند. در این زمینه دادگاه ویژه روحانیت نیز همکاری مناسبی با ما داشته‌اند.
وی ادامه داد: نامه‌ای امروز به صداوسیما هم دادم که اگر گزارشی در زمینه تجویز یک دارو که اعلام شده سند دارد به ما اعلام کنند، در غیر این صورت از طرف سازمان نظام پزشکی، شخصی که خوردن یک نوشیدنی را در صداوسیما برای مقابله با کرونا مطرح کرده را به دادگاه معرفی خواهیم کرد.
دی کلینیک مجاز به ارائه خدمات در شب نیست
وی در پاسخ به سوالی درباره انجام اعمال جراحی در شب در دی کلینیک‌ها اظهار کرد: دی کلینیک مجاز به ارائه خدمات در شب نیست و نباید بیماری در شب داشته باشند، مگر این‌که بحران یا اورژانس وجود داشته باشد. در نتیجه انجام اعمال در دی کلینیک در طول شب غیرمجاز است.
تربیت نیروی تخصصی به سرعت انجام نمی‌شود
فتاحی گفت: اعمال غیراورژانسی تا حدی تعطیل شده بود و پزشکان برای درمان بیماری کووید ۱۹ هدایت شدند. البته پس از این نگرانی‌هایی وجود دارد. اگر مردم کمک نکرده و بیماری مهار نشود، در آینده نزدیک با کمبود نیروی تخصصی مواجه خواهیم شد. تربیت نیروی تخصصی به سرعت انجام نمی‌شود. حتی در گروه پرستاری هم هر شخصی نمی‌تواند در آی سی یو و سی سی یو کار کند. دو هفته پیش که جلسه‌هایی با وزارت بهداشت داشتیم، اعلام کردیم که در این شرایط باید به صورت اورژانسی حتی به تربیت کمک بهیار و بهیار بپردازیم و به رده‌های تخصصی بسنده نکنیم. حتی باید دوره‌های کوتاهی برای پزشکان عمومی بگذاریم که از این افراد در بخش‌های ویژه استفاده کنیم.
نظارت بر مطب‌ها بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است
وی در پاسخ به سوال خبرنگار سلامت ایرنا درباره نظارت بر وضعیت مطب‌ها از نظر مسائل بهداشتی اظهار کرد: حوزه انتظامی سازمان نظام پزشکی وقتی وارد می‌شود که یک شخص حقیقی یا حقوقی مطلبی را منعکس کند. اگر بیماری از وضعیت ظاهری یا بهداشت مطب یا موسسه‌ای شکایت کند، به عنوان حوزه انتظامی سازمان این موضوع را به دانشگاه‌های علوم پزشکی منعکس می‌کنیم. حتی اجرای احکام را هم به دانشگاه‌های علوم پزشکی می‌دهیم. برای تحقیق از مطب‌ها و سرکشی و بازدید از مطب‌ها اگر شکایتی انجام شود، از دانشگاه‌ها استفاده می‌شود. نیروهای اجرایی و عملیاتی ما، معاونان دانشگاه‌های علوم پزشکی هستند. نظارت بر مطب‌ها بر عهده دانشگاه‌های علوم پزشکی است. در این شرایط اپیدمی باید کمک کرد. در نوشتن پروتکل‌ها و حتی نظارت نیز می‌توان از توان نظام پزشکی استفاده کرد.
سال گذشته ۳۰۰ نفر از طبابت محروم شدند
وی بیان کرد: ابتدا باید ثابت شود اتفاقی که برای بیمار افتاده عارضه است یا تقصیری وجود دارد. در برخی مواقع باور برای بیمار سخت است که بگوییم یک تجویز یا دارو مشکل نداشته است. عوارضی داریم که گاهی پیش بینی نمی‌شود و وقتی اتفاق افتاد، قابل درمان هم نیست. درباره هر عارضه‌ای اگر به حوزه‌های انتظامی سازمان کشیده شود، بر اساس مواد مصوب آیین نامه، مجازات‌ها نیز مشخص شده است. از تذکر شفاهی تا محرومیت دائم در این زمینه مجازات داریم. در سال گذشته نزدیک به ۳۰۰ نفر محروم از طبابت شدند.
بیشترین شکایت‌های ثبت شده از گروه‌های پزشکی
معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی درباره قصور پزشکی ثبت شده در سال گذشته اظهار کرد: بیمار اختیار دارد که وقتی دچار مشکل می‌شود به سه جا شامل دادسرای عمومی و انقلاب، سازمان تعزیرات حکومتی و دادسرای نظام پزشکی مراجعه کند. در سال گذشته به این سه مرکز حدود ۲۰ هزار شاکی مراجعه کرده‌اند. حدود ۳۰ درصد شکایت‌ها همپوشانی دارد. یعنی به هر سه قسمت مراجعه داشته‌اند. هر ایرانی به طور متوسط در سال ۱۰.۵ بار مراجعه درمانی به پزشک یا کلینیک‌ها یا آزمایشگاه‌ها دارد.
وی ادامه داد: نزدیک به ۹۰۰ میلیون بار مراجعه درمانی در سال توسط ایرانی‌ها در سال گذشته اتفاق افتاده که حدود ۹ تا ۱۰ میلیون بستری در کل کشور و ۸۹۰ میلیون بار مراجعه سرپایی داشتیم. از این ۹۰۰ میلیون بار مراجعه در کل کشور، ۲۰ هزار پرونده داشتیم. یک عارضه یا مشکل می‌تواند منجر به عوارض غیرقابل جبران شود و هیچ چیز نزد انسان بالاتر از نعمت سلامتی نیست. در مقایسه با سایر کشورها، میزان شکایت‌ها بالا نیست. آمار ثبت شده شکایت به این میزان است. از این ۲۰ هزار شکایت، حدود ۶ هزار شکایت در دادسراهای انتظامی کل کشور ثبت شده است.
فتاحی بیان کرد: پس از تشکیل پرونده و کارشناسی شده و معاینه بیمار، نظر کارشناس داده شده و دادستان نظام پزشکی نیز قرار صادر می‌کند. ۶۰ درصد قرارها در سال گذشته منجر به برائت و ۴۰ درصد منجر به کیفرخواست شده است. آمار محکومیت‌ها در سازمان تعزیزات استان تهران حدود ۳۵ درصد و در دادسرای نظام پزشکی حدود ۳۹ درصد بود. در نتیجه نگاه صنفی وجود ندارد.
معاون سازمان نظام پزشکی گفت: بیشترین شکایت‌ها شامل نارضایتی از درمان است. ۲۰ درصد شکایت‌ها مربوط به تعرفه و هزینه ایجاد شده، ۵ درصد عوامل رفتاری کادر درمان و ۵ درصد هم تبلیغات غیرمجاز است. علاوه بر فاکتورهای درمانی، هزینه‌ای و رفتاری، فاکتورهای اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی هم در ایجاد شکایت نقش دارد. به طور متوسط در کل کشور به ازای هر ۱۰ هزار جمعیت، ۷ دهم بار شکایت از کادر درمان انجام شده است. در استان‌های کم برخوردارتر که نیروی انسانی کمتر و تجهیزات کمتری داریم، شکایت‌ها بیشتر است. یعنی وقتی نیروی انسانی ۳۰ روز به کار گرفته می‌شوند، شکایت‌ها بیشتر می‌شود.
وی افزود: از استان‌هایی که از هر لحاظ مثل هم هستند، شکایت‌های درمانی ۵۰ برابر افزایش پیدا می‌کند. یعنی فقط درمان و عارضه منجر به شکایت نمی‌شود و فاکتورهای دیگر هم نقش دارند.
فتاحی اظهار کرد: بیشترین شکایت مربوط به دندان پزشکان، پزشکان عمومی و در بستری نیز متخصصان زنان و زایمان، ارتوپدی و جراحی است. ۱۳ درصد زنان، ۱۳ درصد دندان پزشکان، ۱۰ درصد پزشکان عمومی، ارتوپدی و جراحی نیز هفت درصد شکایت‌ها را شامل می‌شوند.
پیشگیری از تکرار خطاها
وی درباره پیشگیری از خطا گفت: ساده‌ترین کار این است که خطاکار پیدا شده و از تکرار خطا پیشگیری شود. مهم‌ترین نقش در این زمینه شامل آموزش علمی و اخلاقی است. پرونده‌هایی که مطرح می‌شود توسط گروه‌های خاصی بررسی شده و آموزش‌ها برای پیشگیری از خطاهای احتمالی منتشر می‌شود. یکی از برنامه‌ها این است که از ایجاد خطاها جلوگیری کنیم. برقراری ارتباط انسانی و دو طرفه بین بیمار و پزشک، حقیقت گویی و راستگویی می‌تواند از شکایت‌ها کم کند. اولین کاری که انجام می‌دهیم این است که دادیار با شاکی صحبت می‌کند و همین صحبت ابتدایی تا ۳۰ درصد از شکایت‌ها کم می‌کند.
وی ادامه داد: بر اساس تحقیقات انجام شده، بیمار از پزشک می‌خواهد که او را معاینه کرده و آینده بیماری را مشخص کند. این دو نکته اگر از طرف پزشک رعایت شود، میزان شکایت‌ها به حداقل می‌رسد.