وضعیت تهران و بسیاری از استان‌های کشور بخاطر شیوع کرونا در میان وضعیت قرمز و هشدار در رفت و آمد است. اعمال محدودیت های مختلف نیز از جمله اخبار عادی این روزها شده است. اما فعالیت موزه‌ها بسیاری فعالان این عرصه را نگران کرده است. منتقدان می‌گویند در شرایطی که وضعیت کشور بخصوص تهران در شرایط بحرانی قرار دارد موزه ها نباید به شیوه قبل ادامه فعالیت دهند و باید محدودیت هایی برای ساعات فعالیت و تعداد بازدیدکنندگان قائل شوند. همچنین آنها می گویند وزارت میراث فرهنگی باید شیوه بازدید مجازی از موزه ها که مدتی راه افتاده بود و طرفدارانی نیز داشت را ادامه دهد.
اما موافقان نیز حرف‌ها و دلایلی بر گفتن دارند؛ آنها می گویند متولی باز و بسته بودن موزه‌ها و یا حتی محدودیت در ساعات کاری موزه ستاد ملی مقابله با کرونا است و اداره کل موزه‌های وزارت میراث فرهنگی در این زمینه اختیاری ندارد. البته آنها می گویند رعایت فاصله گذاری اجتماعی و رعایت پروتکل‌های بهداشتی از شیوع این ویروس در موزه‌ها جلوگیری می کند.
رضا دبیری نژاد روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به اوج همه گیری کرونا در ایران و باز بودن موزه های دولتی ایران گفت: موزه‌ها پس از تعطیلی حدود چهار ماهه و بازگشایی آن در خردادماه با شرایط بلاتکلیفی مواجه شدند. موزه ها در حالی به یک باره باز و آماده بازدید شدند که کارکنان آنها آموزشی برای مهار و مقابله با شیوع کرونا ندیده بودند.
این کارشناس حوزه موزه گفت: در شرایط کنونی بیش تر موزه‌های دولتی باز هستند و موزه های خصوصی به دلیل شرایط شیوع کرونا تعطیل اعلام شدند.
وی با انتقاد به شیوه کنونی بازدید از موزه‌ها گفت: هم اکنون بیشتر بازدیدکنندگان علاقمند حضور در کاخ موزه‌ها هستند و بسیاری از موزه‌های تخصصی روزانه کمتر از ۱۰ بازدید کننده دارند که قطعا باز بودن این موزه‌ها صرفه اقتصادی ندارد. این کاخ موزه‌ها نیز بیشتر به شکل تفرجگاه پذیرای علاقمندان شده است.
دبیری نژاد با اشاره به شیوه نامه بازدید از موزه ملی گفت: موزه ملی در اقدامی مناسب شیوه نامه بهداشتی اختصاصی را با توجه به شرایط ساختمان موزه و گنجایشش اعلام کرد و بر اساس آن امکان بازدید را مهیا کرده است.
وی افزود: رعایت یک شیوه نامه بهداشتی ثابت برای تمام موزه‌های کشور منطقی به نظر نمی آید. قطعا شرایط بازدید از موزه‌ای مانند کاخ موزه گلستان به دلیل قرار گرفتن در نزدیک منطقه پر ترددی مانند بازار تهران با دیگر موزه‌ها که در چنین جغرافیایی قرار ندارند باید متفاوت باشد. شرایط کنونی ضررت دارد؛ موزه ها اختیار تصمیم گیری داشته باشند تا بنا به ضرورت رفتار کنند و قطعا نظارت و ارزیابی نیز از شیوه عملکرد آنها لازم است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که در شرایط کنونی بهترین و کم مخاطره ترین روش کدام است، گفت: تعطیلی موزه‌های کوچک و تخصصی و محدودیت در زمان بازدید از موزه‌ها از جمله این موارد است.
دبیری نژاد گفت: در حالی ساعات کار اداره‌های دولتی تا ساعت ۱۴.۳۰ است که ساعات کار موزه ها تا ساعت ۱۹ است که در شرایط کنونی منطقی نیست. باز بودن موزه‌ها تا ساعت ۱۹ مردم را ترغیب به خروج از خانه و حضور در اماکن عمومی می کند.
وی اضافه کرد: در شرایط کنونی می توان محدودیت‌هایی در فعالیت موزه‌ها در بخش بازدیدهای مردمی انجام داد اما دیگر فعالیت‌ها مانند کارهای عقب افتاده و دیگر فعالیت‌های پژوهشی از سوی دانشجویان و پژوهش ادامه پیدا کند.
وی شرایط کنونی کشور را حساس ارزیابی کرد و گفت: سرعت بالای انتقال این بیماری بسیار زیاد و راحت است. فوت هر نفر به دلیل ابتلا به کرونا غم سنگینی برای تمام کشور است و باید در این راستا مسئولیت اجتماعی را رعایت کنیم.
دبیری نژاد همچنین درباره شیوه‌های بازدید مجازی از موزه‌ها و دیگر اماکن تاریخی که در ایام عید نوروز انجام گرفت، گفت: این شیوه بازدید نگاهی جدید به موزه و بازدید از موزه و کار بسیار خوبی بود که متاسفانه ادامه پیدا نکرد، به نظر می رسد در شرایط کنونی و محدودیت های موجود بازدیدهای مجازی روشی مناسب و درست برای بازدید از موزه‌ها باشد.
اداره کل موزه‌های تصمیم گیر نیست
حمدرضا کارگر مدیر اداره کل موزه‌های وزارتخانه میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با بیان این که در حال حاضر هر نوع تعطیلی یا کم شدن فعالیت موزه‌ها منوط به اعلام ستاد مقابله با کرونا و نامه کتبی به وزیر میراث فرهنگی است، افزود: دستور یا نظر کتبی ستاد ملی مقابله با کرونا به وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی ملاک است تا نخست آن را ابلاغ و سپس در نامه‌ای به وزیر تعطیلی موزه‌ها را اعلام کند. در صورتی که هر اعلامی انجام شود، اداره کل موزه‌ها نیز طبق همان دستور وظیفه خود را انجام می‌دهد.
وی افزود: در حال حاضر، فعالیت موزه‌ها روال عادی خود را طی می‌کند، تغییر ساعت موزه‌ها بر عهده اداره کل موزه‌ها نیست، بلکه دستور آن باید از معاونت توسعه مدیریت صادر شود، چون ساعت کار و برنامه‌ها بر اساس نظر آنها تامین می‌شود.
کارگر درباره برخی آمار مبنی بر ابتلای برخی از کارمندان موزه به کرونا گفت: به صورت رسمی در حوزه تهران هیچ آماری دریافت نشده است، اطلاعی از موزه‌های شهرستان‌ها نیز وجود ندارد، در واقع اگر هم آماری وجود دارد، هنوز چیزی به اداره کل موزه‌ها ابلاغ نشده است.
وی افزود: هم اکنون کارمندان موزه‌های کشور همانند کارمندان دیگر بخش های دولت بر اساس ابلاغیه دولت یک روز در میان سر کار می آیند و این قانون همگانی است که نمی توان از آن تخطی کرد. و ساعات کاری موزه ها در ۶ ماه نخست سال تا ساعت ۱۹ تعیین شده است.
وی در ادامه با بیان این که تمام موزه‌های کشور با حساسیت کامل تمام مفاد شیوه نامه های بهداشتی را رعایت می کنند، گفت: دلیل ستاد ملی مقابله با کرونا مبنی بر باز بودن موزه ها در شرایط کنونی را نمی دانم اما ممکن است مسئولان به این نتیجه رسیده باشند در فضایی که تمام مراکز فرهنگی بسته است موزه ها پنجره‌ای باز برای علاقمندان هنر باشند. چون قطعا در فضای موزه ها به نسبت فضاهای دیگر مانند سینما و کنسرت احتمال انتقال کرونا کمتر است.
کارگر در پاسخ به پرسشی مبنی بر وقفه در فعالیت های مجازی بازدید از موزه ها گفت: این نوع بازدیدها زیر ساخت می خواهد که به تمام موزه‌ها ابلاغ کردیم ولی اینترنت و امکان فیلم برداری از این فضاها هم اکنون برای همه موزه ها مهیا نیست. در موزه های جهان نیز همین شرایط است شاید کمتر از ۱۰ درصد موزه های جهان امکان بازدید آنلاین را دارند.