کاغذ از جمله نیازهای مهم صنعت چاپ و بسته بندی کشور به شمار می‌رود که در دهه‌های اخیر به ویژه در شرایط تحریم، تولید آن با دشواری‌های خاص خود را دارد اما در سایه تدبیری اقتصادی امروز با مدیریت بهینه ظرفیت‌های داخل با تبدیل سنگ به کاغذ بخشی از نیازهای گشور پاسخگویی شده که این مهم بسیار ارزشمند است.
واردات کاغذ سبب خروج ارز از کشور می شود و فرصتی سودجویی را برای قاچاقچیان این کالای پرمصرف و مهم ایجاد می کند و تأمین کاغذ سلولزی با هزینه بسیار برای ناشران، نشریات و مطبوعات همراه است اما امروز شهرستان محلات آغوشش را به سوی فرایندی جدید گشوده که در شرایط سخت کشور توانسته موثر واقع شود و بخشی از نیازها را پاسخگویی کند.
«کاغذ سنگی» از جمله محصولات است که شباهت زیادی به خانواده کاغذ دارد و به‌طور معمول از ترکیب ۸۰ درصدی کربنات کلسیم ناشی از ضایعات معادن سنگ‌های ساختمانی از قبیل تراورتن، مرمریت و چینی با چند درصد مواد پلیمری و مواد دیگر به دست می‌آید و خمیر حاصله در فرایندی خاص و با استفاده از دستگاه‌های مخصوص به کاغذ تبدیل میشود که گام نهادن در این راه ضمن آنکه در درآمدزایی و اشتغال موثر است از نظر زیست محیطی و کمک به مولفه‌های حراست از منابع پایه نیز ارزشمند و قابل توجه است.
کاغذ سنگی نوعی محصول کاغذی است که از سنگ آهک تولید میشود و دارای ویژگی‌های زیادی است که حتی آن را از کاغذ متولد شده از درخت و چوب برجسته‌تر می‌کند.
یکی از مهمترین معایب کاغذ معمولی، آسیب‌پذیری شدید آن در برابر رطوبت است در حالی که کاغذ تولید شده از سنگ آهک، می‌تواند رطوبت باقی بماند.
کاغذهای معمولی در فرآیند تولید نیاز به ۸۰ درصد مصرف آب دارند ولی کاغذ سنگی در مراحل تولید به‌هیچ عنوان آب نیاز ندارد و تنها از انرژی برق مصرف میشود و با توجه به اینکه ماده اولیه آن از سنگ آهک تشکیل میشود نیازی به قطع درختان و نابود کردن جنگل‌ها نیست.
فناوری تولید کاغذ از سنگ اکنون در بیش از ۴۰ کشور دنیا مورد استفاده قرار گرفته و با بومی‌سازی دانش آن در کشور می‌توان ضمن اشتغالزایی، بخشی از مشکلات کشور در تأمین کاغذ را برطرف ساخت.
ایجاد واحدی با قابلیت تولید این نوع کاغذ علاوه بر حفظ محیط زیست و منابع طبیعی، امکان سرمایه گذاری در بازارهای هدف را وجود می‌آورد و مشکل تأمین کاغذ مورد نیاز کشور را با توجه به فراهم ساختن شرایط بازار برای ارائه این محصول رفع می‌کند.
کارشناسان و پژوهشگران معتقدند: ضایعات و دورریز صنعت سنگ هنگام استخراج و فرآوری در قطب تولید سنگ کشور در محلات ۲ برابر میانگین جهانی است.
زمینه تولید کاغذ از سنگ در شهرستان محلات با بهره‌گیری از ظرفیت موجود واحدهای صنعتی سنگ این شهرستان با مشارکت و سرمایه گذاری بخش خصوصی فراهم شده است.
صدریه محلات میزبان واحدهای تولید کاغذ سنگی
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت محلات گفت: ۱۳ هکتار از اراضی ملی در این شهرستان برای ساخت واحدهای تولید کاغذ از سنگ در منطقه صدریه اختصاص یافته و تاکنون هشت متقاضی تولید کاغذ از سنگ برای استفاده از این امکانات درخواست مشارکت داشته‌اند.
«محمد رضا ملکی » بیان کرد: یک واحد تولید کاغذ از سنگ در محلات آماده بهره‌برداری است و تجهیزات آن خریداری شده اما به‌دلیل شیوع بیماری کرونا و حضور نیافتن متخصصان چینی هنوز فرایند نصب دستگاه‌ها در این واحد کامل نشده است.
وی، حجم سرمایه گذاری این طرح های صنعتی را ۸۲۵ هزار میلیون ریال اعلام کرد و گفت: ظرفیت اسمی تولید در آن سالانه ۱۲۰ هزار تن کاغذ است و بهره‌برداری از آن برای ۴۰ نفر فرصت اشتغال ایجاد می‌کند.
رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت محلات گفت: یک واحد دیگر تولید کاغذ از سنگ در این شهرستان نیز ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد و به پنج واحد دیگر زمین واگذار شده است.
ملکی اظهار داشت: ماده اولیه تولید کاغذ در این طرح‌های صنعتی از انواع ضایعات لاشه‌های سنگ ساختمانی و نما است که به وفور در معادن سنگ نزئینی و نمای محلات موجود است.
وی خاطر نشان کرد: ظرفیت شهرستان محلات برای ایجاد واحدهای تولید کاغذ از سنگ استثنایی است، زیرا راه‌اندازی این قبیل واحدها در شرایط تحریم کمک فوق العاده‌ای به اقتصاد کشور می‌کند و مانع خروج ارز از کشور بوده و در رونق اقتصادی و افزایش ارزش افزوده تأثیر بسزایی دارد.
واحدهای سنگ محلات ۶۵ درصد ضایعات دارند
محقق و پژوهشگر سنگ‌های زینتی کشور گفت: مراحل فرآوری سنگ از لاشه استخراجی بر اساس استاندارد و میانگین جهانی ۳۰ درصد ضایعات دارد اما این رقم در محلات ۶۵ درصد است.
«عباس سرافرازی» اظهارکرد: نبود فناوری روز در صنعت سنگ به‌ویژه بخش استخراج و فرآوری، بسته بندی نامناسب سنگ فرآوری شده در بازارهای داخلی باعث میشود بخش عمده‌ای از سنگ تبدیل به دورریز و ضایعات شود و برای جلوگیری از تبدیل آن به پسماند و مشکل برای محیط زیست باید زمینه استفاده بهینه از آن گرورانده شود.
وی ادامه داد: تولید کاغذ از سنگ اگر چه به لحاظ نوپا بودن و واردات فناوری هزینه‌بر است اما پیامدهای آن در حفظ محیط زیست و جلوگیری از قطع درختان غیر قابل انکار است.
این پژوهشگر بیان کرد: تولید کاغذ سنگ پدیده‌ای شگفت‌انگیز در صنعت چاپ و تولید آن سرآغاز عصری جدید در تولید کاغذهای سازگار با محیط زیست است چراکه ماده اولیه آن از طبیعت گرفته شده و از این‌رو به نظر می‌رسد دیگر نباید نگران قطع درختان و آثار مخرب آن روی محیط‌زیست باشیم.
سرافزاری ادامه داد: در فرآیند تولید کاغذ از سنگ نه‌تنها از آب استفاده نمی‌شود بلکه به خاطر سفیدبودن مواد اولیه، نیازی به استفاده از سفیدکننده‌ها هم نیست در نتیجه محصول کیفی و سازگار با محیط زیست حاصل می‌آید.
فرآوری ضایعات سنگ و جلوگیری از خروج ارز کشور
رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران گفت: ضایعات ایجاد شده در مراحل فراوری سنگ نما چون طلا ارزشمند است و تولید کاغذ از سنگ کار بزرگی است که سبب ارزش افزوده و جلوگیری از آلایندگی میشود.
«عزیز میرزاییان» گفت: ذخایر معدنی از نعمات بزرگ خدا است که به کشور ما اعطا شده و به سختی تجدید پذیر است و نیاز است که ذره ذره بهره‌برداری از این منابع فکر شده باشد و تا آخرین دورریز مصارف جانبی برای آن پیش‌بینی شود که یکی از آن‌ها تولید کاغذ از سنگ آهک است و با خود افزایش بهره‌وری را هدیه می‌آورد.
وی اظهار داشت: دولت تدبیر و امید می‌تواند با ارایه مشوق‌های لازم آگاهانه و ارایه تسهیلات و آموزش‌های بهینه فعالان معادن محلات را به استفاده از ضایعات سنگ برای تولید کاغذ ترغیب کند.
رئیس کمیسیون معدن انجمن سنگ ایران با اشاره به اینکه تولید کاغذ از سنگ فرصت شغلی متعددی ایجاد می‌کند، گفت: حمایت‌های علمی و فنی و پیش بینی تخفیف‌های مالیاتی و مشوق‌های دولت برای حمایت از کارآفرینی در حوزه ضایعات سنگ کاری موثر و هوشمندانه محسوب میشود که می‌تواند به رونق بازوهای جانبی صنعت سنگ و تولید کاغذ از دورریزهای سنگ بیانجامد.
میرزاییان یادآور شد: تولید کاغذ از سنگ در دراز مدت برای دولت نیز سود دارد چراکه از خروج ارز برای خرید کاغذ جلوگیری می‌کند.
وی افزود: ضایعات سنگ سرمایه‌ای است که به راحتی از پیکره صنعت سنگ جدا میشود و به جای دور ریختن می‌توان با فناوری روز و با طراحی‌های نوین در سایه طرح ای عمرانی زیباشناسانه از آن ها در عملیات ساخت و سازها و شاخه های هنر استفاده کرد.
محلات واقع در نوار جنوبی استان مرکزی به‌عنوان قطب تولید سنگ های تزئینی، گل و تریکو در کشور محسوب میشود.
۶۰ درصد سنگ های ساختمانی کشور از معادن محلات تامین میشود.