صنعت نشر در ایران قدمتی بیش از یکصد سال دارد و نخستین چاپخانه در ایران به دوران صفویان باز می گردد که کشیشان ارامنه در جلفای اصفهان با آن تعدادی دعا و ذکرهای مسیحی را چاپ می کردند.
از این رو صنعت نشر و چاپ به دلیل نهادینه‌سازی و گسترش فرهنگ مطالعه در بین مردم از جایگاهی خاص برخوردار بوده است. اکنون در کشور ۱۴ هزار ناشر فعالیت دارند که از این تعداد پنج هزار ناشر فعال هستند.
در استان اصفهان دست کم ۳۷۰ ناشر وجود دارد که بالغ بر ۴۵ درصد آنها در شهر اصفهان فعالیت می‌کنند و سالانه بطور متوسط ۲ هزار عنوان کتاب در زمینه های از جمله ادبی و فرهنگی در این استان منتشر می شود.
از سوی دیگر سالهاست که صنعت نشر به مانند صنایع دیگر با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند، شمارگان کتاب کاهش قابل توجهی داشته است.
اگرچه آمارهای رسمی متوسط شمارگان کتاب را هزار نسخه اعلام می‌کنند اما در چند سال اخیر شواهد فراوانی بر ایرادات و نواقص موجود در این آمارها وجود داشته است زیرا بنا به گفته فعالان این صنف رقم واقعی متوسط شمارگان کتاب کمتر از آمارهای رسمی و در حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ نسخه است زیرا ناشران بطور معمول از فروش کتاب خود مطمئن نیستند بنابراین با تعداد نسخه‌های محدودی کار را روانه بازار می‌کنند و در صورت استقبال مخاطب چاپ‌های جدید آن را منتشر می‌کنند.
حوزه نشر متاثر از مشکلات اقتصادی جامعه
مدیر و موسس انتشارات "اسپانه" اصفهان گفت: ناشران با مشکلات متعدد و عدیده‌ای اقتصادی مواجه و به نوعی متاثر از آن هستند که از جمله آن می توان به مبحث کاغذ و زینک چاپ اشاره کرد.
محمد هادی عسگری در گفت و گو با ایرنا افزود: از سویی مشکلات اقتصادی موجب شده که کتاب جایی در سبد خانوارها نداشته باشد و فرهنگ کتابخوانی در جامعه بسیار کمرنگ شود.
وی با اشاره به سابقه ۹ ساله خود در نشر و چاپ کتاب در زمینه هنر، معماری و ادبیات گفت: بسیاری از افراد جامعه تنها زمانی که مجبور به تهیه کتاب هستند مانند دانش‌آموزان و دانشجوبان به خرید کتابهای درسی و کمک آموزشی روی می‌آورند.
این ناشر یادآور شد: اگر هزینه تولید کتاب بالا نرود و مبالغ فروش افزایش نیابد مردم با فرهنگ استان همچنان علاقمند به خرید کتاب و کتابخوانی هستند.
عسگری افزود: بسیاری از ناشران دارای انباری از کتابهایی هستند که به لحاظ توزیع و فروش با بی‌رغبتی خریداران مواجه شده‌اند.
به گفته وی هر چند ادارات فرهنگ و ارشاد برحسب وظیقه ذاتی خود که حمایت از ناشران است به خرید برخی از کتابها اقدام می‌کنند ولی نپرداختن مبالغ در زمان کوتاه و پرداخت پس از ماه‌ها موجب مشکلات مالی بسیاری برای ناشران شده است.
موسس انتشارات اسپانه یادآور شد: همین امر موجب می‌شود که ناشران از فروش کتاب به ادارات فرهنگ و ارشاد خودداری و در بازار آزاد اقدام به فروش کنند.
وی همچنین نسبت به توزیع نکردن یکسان کاغذ دولتی انتقاد کرد و گفت: با وجود آنکه تمامی ناشران مجوز و پروانه فعالیت خود را از وزارت فرهنگ و ارشاد دریافت می‌کنند ولی بیشترین توزیع در بین انتشارات مستقر در پایتخت صورت می‌گیرد.
مضاعف شدن مشکلات ناشران با انتشارات فایل کتاب در فضای مجازی
مدیر انتشارات "بنی هاشم" اصفهان گفت: در کنار مشکلات متعدد ناشران می‌توان به انتشارات فایل یا پی دی اف کتابها در فضای مجازی اشاره کرد که این امر مشکلات آنها را دوچندان و مضاعف کرده است.
سیده مریم بنی‌هاشمی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: وضعیت ناشران تا پیش از کرونا و در چند سال اخیر به دلیل افزایش قیمت دلار و گرانی کاغذ، کمبود آن و افزایش هزینه‌های چاپ بسیار نامطلوب بود.
وی با اشاره به سابقه ۲۰ ساله این انتشارات در زمینه کودکان و نوجوانان و موضوعات مذهبی ادامه داد: تغییر شرایط جامعه به دلیل شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌ها، تعطیلی‌ها و مشکلات اقتصادی پیرامون تمامی اقشار جامعه به‌ویژه صنف ناشران را تحت فشار قرار داده است.
مدیر انتشارات بنی هاشم اضافه کرد : به دلیل پایین آمدن قدرت خرید مردم، رغبت آنچنانی برای خرید کتاب در جامعه وجود ندارد و تنها عاملی که انتشاراتی‌ها را سرپا نگهداشته همانا عشق و علاقه به این حرفه است.
وی با اشاره به محدودیت‌های وزارت فرهنگ و ارشاد در زمینه توزیع کاغذ گفت: توزیع کاغذ دولتی برمبنای تعداد کارهایی است که ناشران انجام می‌دهند و به دلیل کاهش تقاضا برای نشر و چاپ، تعداد کارها و متناسب با آن میزان کاغذ توزیعی به ما کاهش یافته است.
این ناشر اصفهانی تصریح کرد: در بحث توزیع کاغذ ما مجاز به دریافت ۱۱۰ بند کاغذ هستیم درحالیکه برخی دیگر از انتشاراتی‌ها تا ۲هزار بند نیز دریافت می‌کنند.
بنی هاشمی با اشاره به اینکه نشر و چاپ کتاب به عنوان یک ابزار فرهنگ‌ساز در جامعه محسوب می‌شود حمایت بیشتر مسوولان مربوطه به این صنف را خواستار شد.
کتابهای الکترونیکی تنها چاره رفع مشکلات نشر
مسوول دفتر نشر "بوستان مهر" اصفهان هم گفت: تنها راه چاره برای رفع مشکلات اقتصادی ناشی از چاپ و نشر کتاب وارد شدن در حوزه کتابهای الکترونیکی است.
میلاد ماهان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: بسیاری از کتابخوانان به دلیل مشکلات مالی و وقت و زمان بیشتر تمایل به مطالعه کتابهای الکترونیک در فضای مجازی دارند.
وی با اشاره به سابقه این انتشارات در زمینه کتابهای روانشناسی گفت: با استفاده از نرم افزار "طاقچه و کتابراه" نسخه ای از فایل کتابها با فرمتهای پی دی اف تولید و در اپلیکیشن‌های کتابخوان عرضه می‌شود.
این ناشر از دلایل دیگر گرایش به سمت کتابهای الکترونیک را تمایل نویسندگان و مترجم‌ها به انتشارات واقع در استان‌های قم و تهران و کم شدن درخواست در اصفهان برشمرد و گفت: در این چند سال همواره با مشکل عرضه کاغذ مواجه بودیم ولی اکنون دیگر از این بابت نگرانی نداریم.
وی زمان‌بر بودن دریافت مجوز حتی برای یک کتاب ۸۰ صفحه‌ای را تا حدود سه ماه از دیگر مشکلات مربوط به ادارات فرهنگ و ارشاد برشمرد و گفت: بیشترین تاکید این وزارتخانه بر کمیت و تعداد کتابهاست در حالیکه ما بر کیفیت تولید تاکید داریم.
ماهان همچنین یکی دیگر از مشکلات برای تمدید پروانه فعالیت را داشتن مکان و دفتر برای کسب و کار ذکر کرد و گفت: درحالیکه هزینه های اجاره بصورت سرسام‌آوری بالا رفته و می‌توان در منزل هم به این حرفه ادامه داد ولی بتازگی این مقوله مورد تاکید قرار گرفته است.
حمایت از ناشران وظیفه ذاتی فرهنگ و ارشاد
معاون امور فرهنگی و رسانه اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان گفت: یکی از وظایف ذاتی و اصلی این نهاد، حمایت از ناشران و فعالان عرصه کتاب، چاپ و نشر است.
اصغر مختاری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه یکی از مشکلات مهم ناشران گرانی کاغذ بوده است، افزود: بر این اساس در چند سال اخیر وزارت فرهنگ و ارشاد کاغذ با ارز ارزان قیمت در اختیار آنها قرار داده است.
وی ادامه داد: در بحث کاغذ تا حدودی مشکل حل شده ولی شاید کافی و بطور کامل تاثیرگذار نبوده باشد.
معاون فرهنگی و هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان افزود: خرید کتابهای جدید چاپ از ناشران با استفاده از اعتبارات استانی از دیگر سیاست‌های حمایتی وزارتخانه از این فعالان عرصه فرهنگ و هنر است.
به گفته وی ناشرانی که اقدام به چاپ کتابهای بسیار ارزشمند کنند علاوه بر حمایت‌های استانی از کمک‌های وزارتخانه نیز بهره‌مند می‌شوند.
مختاری در پاسخ به علت دیرکرد پرداخت هزینه‌های خرید کتاب از ناشران گفت: این مشکل به علت تخصیص بودجه هر سه ماه یکبار و یا موکول شدن بودجه‌های حمایتی و کمکی به ماه‌های پایانی سال بر می‌گردد.
وی در پاسخ به انتقاد ناشران به توزیع غیریکسان کاغذ بین انتشاراتی‌ها گفت: تمامی اقدامات مربوط به توزیع کاغذ در سامانه خاص خود و براساس حجم و تعداد آثار صورت می‌گیرد.
مختاری افزود: با وجود آنکه کتابهای صوتی و پی دی اف در فضای مجازی بارگذاری می‌شود ولی باز هم تمایل به خواندن کتاب بصورت فیزیکی در بین مردم وجود دارد.
وی، استقبال مردم اصفهان از خرید کتاب و کتابخوانی را مطلوب ارزیابی کرد و گفت: این مهم در زمان برپایی نمایشگاه کتاب به خوبی خود را نشان می‌دهد که امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا امکان برپایی آن وجود ندارد.
معاون فرهنگی و هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان با اشاره به مشکلات اقتصادی پیش آمده برای ناشران استان همانند دیگر صنوف به دلیل محدودیت‌ها و تعطیلی‌های شیوع کرونا گفت: این افراد به عنوان اقشار آسیب‌دیده در سامانه کارا ثبت‌نام کردند و مقرر شد که به آنها تسهیلات ارزان‌قیمت داده شود.
معاون فرهنگی و هنری اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی اصفهان تعداد ناشران استان را حدود ۳۷۰ باب عنوان کرد که بالغ بر ۴۵ درصد آنها در شهر اصفهان فعالیت می‌کنند.
استان افزون بر پنج میلیون نفری اصفهان ۲۴ شهرستان دارد.