«اصغر مهاجری» روز چهارشنبه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا اظهار داشت: استراتژی‌های جوامع و کشورها برای تعامل با مسائل فورس‌ماژور(حوادث غیرمترقبه) مثل همین فورس ماژور زیستی کرونا که گرفتارش شده‌ایم، متفاوت است.
وی افزود: برخی جوامع در شرایط عادی بر مبنای رویکرد پیش‌بینی و پیشگیری میزان تاب آوری خود را در سطوح روانی، اجتماعی، اقتصادی و دیگر سطوح بالا می‌برند که این امر کشسانی جامعه را بالا می‌برد و جامعه در مواجهه با حوادث غیرمترقبه بهتر عمل می کند. از سوی دیگر وضعیت جوامعی که تاب‌آوری پایینی دارند و از قبل شرایط را برای مقابله با حوادث غیرمترقبه آماده نکرده‌اند متفاوت است.
این استاد دانشگاه افزود: جوامعی که تاب آوری خود را بالا نبرده‌اند زمانی که اجبارا و ناخودآگاه با این پدیده‌ها مواجه می‌شوند، مجبورند از تاکتیک‌ها و برنامه‌های اقدام خاصی تبعیت کنند.
تاب‌آوری اجتماعی ما هنوز پایین است
مهاجری، تحولات و مشکلات کشور در ۱۲-۱۰ سال گذشته را یادآور شد و افزود: متاسفانه زیرساختارهای تاب‌آوری ما پایین است و سرمایه اجتماعی ما در این مدت هم رو به فرسایش بوده است.
وی با بیان اینکه در این مدت فرسایش سرمایه اجتماعی جزو سه مساله اصلی کشور بوده است، تصریح کرد: در دولت تدبیر و امید، حدود دو سه سال که مشکلات روابط بین‌الملل ما تا حدودی فروکش کرد مساله فرسایش سرمایه اجتماعی حداقل از مقام اول، دوم، سوم به پنجم، ششم رسید اما به هر حال همان موقع هم موضوع سرمایه اجتماعی مساله بود.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی تصریح کرد: متاسفانه به دلیل تحریم‌ها و مسائل بین‌المللی و مشکلات انباشته شده از دوران جنگ تحمیلی میزان تاب‌آوری ما در مقابل اتفاقاتی که رخ می‌دهد، پایین آمده است.
فرهنگ سنتی انفاق و اطعام و خیرات به داد ما رسید
مهاجری به اقدامات خودجوش مردم در کمک به یکدیگر در دوران کرونا اشاره کرد و گفت: در وضعیت فعلی، ناخودآگاه و بر اساس یک میراث فرهنگی تاریخی، جامعه ما از یکی از داشته‌های سنتی خود خیلی خوب برخوردار شد و آن به کمک آمدن همه مردم و سمن‌ها برای مقابله با این بیماری بود.
وی، مددرسانی اجتماعی بر مبنای فرهنگ انفاق و اطعام و خیرات در راه خدا را در کشور ما قابل تقدیر ارزیابی کرد و افزود: در شرایطی که سرمایه اجتماعی افقی ما هم رو به فرسایش است و مردم به نهادهای مدنی خیلی اعتماد ندارند خودشان به صورت خودجوش از طریق نهادهای سنتی این کار ارزشمند را انجام دادند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران، نقش مثبت دین و دینداران را در مقابله با کرونا یادآور شد و گفت: بخش مدرن دین هم که به خاطر ارتباط با دانشگاه و وارد شدن به عرصه سیاست و شهریاری به روز شده، سعی کرد کمتر آرمان‌گرا باشد و نقش مثبتی در بسیج مردم برای جلوگیری از شیوع بیشتر کرونا داشت.
دوران کرونا زمان مچ‌اندازی جریان‌ها و دستگاه‌ها نیست
وی، فرمایشات رهبر انقلاب و مراجع و روحانیون روشنفکر را در بسیج عمومی مردم علیه کرونا بسیار مهم دانست و افزود: با وجود عملکرد مثبت حوزه دین ولی هنوز در برخی حوزه‌ها، تعارض منافع مانع از آن است که مجموعه‌های مختلف بتوانند نیروی موثری در مقابله با کرونا باشند.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی به جزیره‌ای عمل کردن جریان‌های قدرت در کشور در مقابله با مسائل از جمله حوادث غیرمترقبه مثل کرونا اشاره کرد و گفت: جریان‌های قدرت در مواردی مثل حکومت‌های ملوک‌الطوایفی با هم کنار نمی‌آیند و این موضوع مقابله با بحران‌ها را برای کشور سخت می‌کند.
مهاجری، انکار خطر کرونا توسط برخی افراد مدعی طب سنتی را در اوایل شیوع این بیماری کرونا یادآور شد و گفت: طب سنتی برای مچ‌اندازی با علم پزشکی مدرن ادعاهایی را در خصوص درمان یا کم‌خطر بودن کرونا مطرح کرد که اینها مردم را در سر دوراهی قرار داد و روند مبارزه با کرونا را در مواردی کند کرد.
وی، ماجرای برخی افراطیون مثل فرقه شیرازی و اعتراض آنها به بسته شدن حرم‌ها را یادآور شد و گفت: هنوز برخی در میانه میدان بحران‌ها و حوادث دنبال مچ‌اندازی و اعلام موجودیت هستند و این موضوع را در اوایل شیوع بیماری کرونا هم در میان برخی افراطیون مدعی مذهب شاهد بودیم.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران نسبت به مچ‌اندازی نهادهای حکومتی ودولتی و قوای مختلف کشور در دوران درگیری کشور با حوادث غیرمترقبه نیز هشدار داد و افزود: اینکه افراد یا گروه‌ها یا دستگاه‌ها بخواهند در دوران بحران قدرت‌نمایی کنند، به روند حل بحران صدمه می‌زند.
مامورم و معذور در نظام اداری باید کنار گذاشته شود
مهاجری خواستار انعطاف‌پذیر کردن نظام اداری کشور برای مقابله با حوادث غیرمترقبه شد و افزود: در دوران سخت کرونا، نظام اداری باید سخت‌گیری‌های شرایط عادی را رها کند و مبتنی بر عقلانیت دنبال تسهیل امور مردم باشد.
وی به اصطلاح «من مامورم و معذور» برای تبیین اجبار در نظام اداری اشاره کرد و افزود: در حوزه بوروکراتیک در دوران کرونا خوب عمل نکردیم و نظام اداری کشور خود را برای تسهیل امور مردم تلطیف نکرد.
این پژوهشگر مسائل اجتماعی با بیان اینکه تاب‌آوری سه مرحله دارد، گفت: در جریان تاب آوری اجتماعی ابتدا جامعه سعی می‌کند خودش را به مرحله تعادل برساند تا بعد تعامل کند و در نهایت بتواند تکامل یابد و راهش را ادامه دهد.
مهاجری درباره تاثیرات کرونا بر جامعه و چشم‌انداز آینده کشور نیز گفت: اتفاقاتی مثل کرونا بر سه دامنه تاثیر می گذارند که یکی حوزه سلامت است که ما در این حوزه تلفاتی را داشته‌ایم و پیامدها در این حوزه شفاف است.
اقتصاد از پیامدهای انباشته کرونا تا سال‌ها رنج خواهد برد
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران افزود: حوزه‌ای که تحت تاثیر شدیدی قرار گرفته و آثار کرونا در آن به شدت ماندگار خواهد بود، حوزه اقتصاد است. شیوع بیماری کرونا تقریبا حوزه اقتصاد را دچار بی‌تعادلی کرده و ساختارهای اقتصادی ما را حتی در سطح خرد دچار مشکل کرده و انباشت اینها می تواند بر فرایند توسعه و رشد اقتصادی کشور تاثیر قابل ملاحظه‌ای بگذارد.
وی به تاثیرپذیری کشور از پیامدهای منفی اقتصادی و اجتماعی جنگ تحمیلی بعد از گذشت سه دهه از آن اشاره کرد و افزود: ما نباید به این زودی‌ها منتظر از بین رفتن پیامدهای اقتصادی، روانی و اجتماعی کرونا باشیم بلکه باید تحمل و آگاهی جامعه را برای برخورد بلندمدت با پیامدهای منفی کرونا بالا ببریم.
نیازمند توسعه درون‌زا و تعامل پویا با جهان هستیم
این پژوهشگر مسائل اجتماعی، توجه به منافع ملی و تقویت روابط با جهان بر اساس تعامل پویا را برای بالا بردن تاب‌آوری جامعه در مقابله با حوادث غیرمترقبه و شیوع بیماری‌های همه‌گیر مثل کرونا موثر دانست و گفت: تکیه بر توانمندی‌های داخلی و توسعه درون زا در افزایش تاب‌آوری کشور بسیار موثر است به شرط اینکه امکان تبادل کالا و پول با خارج از کشور فراهم باشد.
مهاجری بر استفاده از ظرفیت‌های مدنی و اجتماعی کشور در مقابله با بحران‌ها تاکید کرد و افزود: جامعه ایرانی باید همدلانه و بر اساس یک رویکرد مشارکتی و البته با برنامه ریزی دقیق و بلند مدت تبعات کرونا را کاهش دهد.
وی خواستار پرهیز از مچ‌اندازی جریان‌های قدرت در شرایط بحران کرونا شد و گفت: باید از کشمکش‌های ملوک‌الطوایفی دست برداریم و در راستای خط‌الراسی که رهبری مشخص کردند یعنی فرماندهی ستاد ملی کرونا حرکت کنیم.
محرم بهترین برش زمانی برای تقویت تاب‌آوری اجتماعی است
این استاد دانشگاه به در پیش بودن مراسم عزاداری ماه محرم اشاره کرد و گفت: باید مراقب باشیم تا عزاداری برای اباعبدالله الحسین(ع) بهانه‌ای برای مچ‌اندازی ناخودآگاه گروه‌های اجتماعی و معامله بر سر سلامت مردم نشود. زمانی که دل‌ها و سپهر روانی جامعه در ایام محرم محزون است، بدون برگزار شدن اجتماعات هم جامعه از فیض محرم بهره‌مند خواهد بود.
وی به برگزاری همایش همدلی و کمک مومنانه در ماه مبارک رمضان اشاره کرد و افزود: اگر منافع گروهی و رویکردهای ملوک‌الطوایفی را کنار بگذاریم، مطمئنا می‌توانیم از برکت سرمایه اجتماعی محرم به نفع درمان و مدیریت التهابات برآمده از کرونا بهره ببریم.
استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران، ایام محرم را یکی از بهترین برش‌های زمانی برای افزایش تاب‌آوری جامعه و تقویت همدلی بین گروه‌های مختلف مردم دانست و گفت: به شرط خالص کردن نیت و دست برداشتن از منافع فردی و گروهی و پرهیز از ایدئولوژی زدگی می توانیم از سرمایه عظیم محرم که در طول سالیان سال انباشت شده در علاج و مدیریت کرونا استفاده کنیم.