این نوع ماسک قبل از تاخت و تاز ویروس کرونا به اندازه کافی در کشور و استان خراسان رضوی تولید می‌شد و نیاز کادر بهداشت و درمان در مراکز پزشکی و درمانی را تامین می‌کرد اما با شیوع بیماری کووید ۱۹ و ضرورت استفاده همگان از ماسک برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا تقاضا برای این نوع ماسک از کادر پزشکی و درمانی فراتر رفت.
با افزایش تقاضا برای ماسک سه لایه در بازار از یک سو و رکود حاصل از شیوع ویروس کرونا از سوی دیگر، کمبود ماسک پدید آمد و ضرورت پر کردن این خلاء باعث گرایش بسیاری از واحدهای تولیدی پوشاک به تولید و عرضه ماسک شد، در کنار آن واحدهای کارگاهی کوچک نیز ماسکهای پارچه‌ای تولید و در بازار عرضه کردند.
جدا از اظهارنظرهای مختلف و فعالیتهای رسانه‌ای که پیرامون مقاوم تر بودن کدام نوع ماسک در برابر ویروس کرونا انجام می‌گرفت، تقاضا برای انواع ماسک در بازار نیز دستخوش این اظهارنظرها شد و این موضوع بر تولید و عرضه ماسک توسط واحدها و کارگاه‌های تولیدی اثرگذار بود.
قیمت انواع ماسک سه لایه و پارچه‌ای نیز بسته به قیمت تمام شده کالا و انصاف تولیدکننده یا عرضه کننده در بازار متغیر بود تا اینکه مسوولان قیمت مصوب برای ماسک سه لایه و پارچه‌ای تعیین کردند اما به نظر می‌رسد این قیمت برای بازار قابل پذیرش نیست و گران فروشی را به دنبال داشته است.
کمبود مواد اولیه در تولید ماسک سه لایه
دبیر انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی به عنوان یکی از تولیدکنندگان ماسک در این استان به خبرنگار ایرنا گفت: بخش تولید پوشاک به شدت از ناحیه شیوع کرونا متضرر شد و با از دست دادن بازار تابستانی و گردشگری ۷۰ درصد از ظرفیت فروش در بازار خود را از دست داد.
کاظم بیاتی افزود: قانون بازار، عرضه و تقاضا است، واحدهایی که با شیوع ویروس کرونا و از دست دادن بازار ایام پایان سال و گردشگری مشهد خسارت بسیار متحمل شدند، راه چاره را در تغییر خطوط تولید مبتنی بر تامین تقاضا در بازار یافتند که تاثیر بسزایی در تامین ماسک در موج اول شیوع این ویروس داشت اما با برخی تبلیغات و فضاسازی در فضای مجازی در حال حاضر اقبال جامعه به ماسکهای پارچه‌ای کمتر شده است.
وی ادامه داد: برخی واحدهای تولیدی که توانستند ماشین آلات خط تولید ماسک سه لایه را تامین کنند، از محل تولید و عرضه ماسک در بازار درآمد هم داشتند اما واحدهای کوچک نتوانستند از فرصت افزایش تقاضا برای ماسک سودی به دست آورند.
دبیر انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی گفت: این صنعت امسال به دلیل عدم اختصاص ارز کافی به واردات مواد و لوازم اولیه با کمبود این اقلام مانند سوزن‌های بافت، نخ، پارچه و حتی قطعات یدکی ماشین آلات بخش تولید مواجه شد که به دلیل کمبود مواد اولیه قیمت این اقلام در بازار آزاد به شدت افزایش یافت.
وی افزود: برای جو هیجانی که در زمینه ماسک در بازار بوجود آمد، برخی سوء استفاده‌ها در سایه کمبودها دور از ذهن نیست، همان طور که در گذشته هر جا کمبود بوده، سوء استفاده نیز بروز یافته است.
بیاتی ادامه داد: در حال حاضر با توجه به تقاضای زیاد برای مواد اولیه ماسک سه لایه و عدم امکان پاسخگویی مناسب به این تقاضا، بازار غیررسمی برای مواد اولیه ایجاد شده که در آن این مواد با قیمتهای نجومی عرضه می‌شود و در نهایت باعث افزایش قیمت تمام شده ماسک می‌گردد.
نرخ مصوب ماسک سه لایه
معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: نرخ مصوب هر عدد "ماسک سه‌لایه" در محل واحد صنعتی ۱۰ هزار و ۵۰۰ ریال و برای عرضه به مصرف‌کننده در این استان ۱۳ هزار ریال است.
علی غفوری‌مقدم افزود: این قیمت که مصوبه کمیته اقتصادی تامین، توزیع و نظارت بر توزیع کالاهای مورد نیاز ستاد استانی مقابله با کرونا می‌باشد، به تایید دادستانی مشهد، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، استانداری خراسان رضوی و دیگر واحدهای نظارتی هم رسیده است.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه وضعیت خراسان رضوی از نظر شیوع کرونا مناسب نیست و وزارت بهداشت تاکید فراوان بر استفاده از ماسک توسط عموم مردم به ویژه در اماکن عمومی و ناوگان حمل و نقل دارد، نیاز به تامین ماسک و سایر اقلام پیشگیرانه از شیوع بیماری کووید ۱۹ مانند الکل و مواد ضدعفونی کننده بیش از گذشته وجود دارد.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: اولویت استان تامین ماسک با قیمت مناسب برای مردم است و در این زمینه واحدهای صنعتی در خراسان رضوی توانایی تولید روزانه بیش از ۳۰۰ هزار ماسک سه لایه طبی را دارند.
وی یکی از مهمترین مشکلات واحدهای صنعتی تولید ماسک سه لایه در استان را کمبود مواد اولیه دانست و افزود: هر ماسک سه لایه دارای دو لایه "اسپان باند" و یک لایه میانی "ملت بلون" است که مشکلی برای تولید اسپان باند در داخل استان وجود ندارد اما لایه "ملت بلون" باید از استانهای دیگر تامین شود.
غفوری مقدم ادامه داد: با توجه به اینکه فقط دو واحد صنعتی عمده بزرگ تولید "ملت بلون" در کشور وجود دارند لذا واحدهای صنعتی استان در تامین این قلم کالایی دچار مشکل شده‌اند.
وی گفت: دستگاه قضایی به موضوع تامین این ماده اولیه ورود کرده و به صورت موردی چند محموله از "ملت بلون" برای واحدهای صنعتی استان تامین شد اما تامین این ماده اولیه باید به صورت مستمر باشد و به اندازه کافی به دست واحدهای صنعتی برسد تا این واحدها در سقف ظرفیت خود ماسک تولید کنند.
معاون سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی افزود: هم اکنون واحدهای صنعتی که ظرفیت روزانه آنها تولید بیش از ۳۰۰ هزار ماسک در روز است به دلیل عدم تامین به موقع مواد اولیه، تولیدشان به طور میانگین به ۸۰ تا ۱۰۰ هزار ماسک سه لایه در روز رسیده است.
وی ادامه داد: در نشست اخیر کمیته اقتصادی ستاد استانی مقابله با کرونا، درباره نظارت بر تولید و توزیع اقلام پیشگیرانه از بیماری کووید ۱۹ تصمیم گرفته شد که آنچه تولید می‌کنند با محوریت دانشگاه علوم پزشکی و با اولویت کادر درمانی و بیمارستانها توزیع شود و بعد سایر نیازها به این اقلام از ناحیه دانشگاه علوم پزشکی تامین شود.
غفوری مقدم گفت: قرار شد تا زمانی که تامین مواد اولیه واحدهای صنعتی تولید کننده ماسک در استان پیگیری می‌شود، از تهران درخواست دو میلیون ماسک سه لایه برای استان انجام گیرد تا نیاز کنونی خراسان رضوی به این کالا تامین شود.
وی افزود: واحدهای صنعتی تولید کننده ماسک سه لایه طبی در خراسان رضوی قادر به تامین بیش از نیاز استان در این بخش هستند مشروط بر اینکه مواد اولیه مورد نیاز تولید این کالا تامین شود.
وی ادامه داد: ضرورت تامین ماسک برای پیشگیری از کرونا باعث شد کارگاه‌های تولیدی بسیار در مشهد و سایر نقاط استان اقدام به تولید ماسک پارچه‌ای نمایند که قیمت مصوب ستاد استانی مقابله با کرونا نیز برای هر نوع ماسک پارچه‌ای ۱۵ هزار ریال است.
قیمت بالای ماسک در بازار و ماسک بی لایه
دبیر انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: تولید ماسک در کشور توسط دو گروه از کارخانجات انجام می‌گیرد، یک گروه واحدهای تولیدی بسیار بزرگی هستند که ظرفیتهای میلیونی در تولید ماسک دارند و یک گروه واحدهای کوچکی هستند که با توجه به تقاضای بازار، تغییر خط تولید داده و به تولید ماسک گرایش پیدا کرده‌اند.
بیاتی افزود: چند کارخانه اصلی در ایران مواد اولیه ماسک سه لایه را تولید می‌کنند که قیمت رسمی آنها افزایش قابل توجهی یافته است.
وی ادامه داد: از آنجا که تولید ماسک سه لایه در کشور افزایش یافته، تقاضا برای این نوع مواد اولیه نیز رو به فزونی گذاشته و باعث کمبود آن بویژه ماده ملت بلون شده است.
دبیر انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی گفت: قسمت عمده‌ای از ماسکهای سه لایه طبی در بازار به دلیل کمبود "ملت بلون" و گرانی بیش از اندازه آن، لایه میانی را ندارند و فقط در ظاهر عنوان ماسک سه لایه را یدک می‌کشند.
وی افزود: ماسکهای پارچه‌ای از نظر اقتصادی باصرفه‌تر از ماسکهای طبی یا سه لایه است اما چون اقتضای بازار در حال حاضر ماسک سه لایه است، تولیدکنندگان ناچار هستند برای تامین نیاز، ماسک سه لایه تولید کنند.
بیاتی ادامه داد: قیمت مصوب ماسک برای مصرف کننده منطقی است و در صورتی محقق می‌شود که واحدهای تولیدی پارچه را به نرخ دولتی دریافت کرده و با آن ماسک تولید کنند.
وی گفت: چندی قبل کارخانجات تولید پارچه موظف شدند پارچه را به قیمت مصوب به واحدهای تولیدی دارای مجوز عرضه کنند، اما در عین حال واحدهای تولیدی که به صورت غیررسمی ماسک تولید می‌کنند، بسیار است.
دبیر انجمن صنایع نساجی خراسان رضوی افزود: با توجه به کمبود مواد اولیه و قیمت بالای آنها در بازار آزاد، قیمت تمام شده ماسک سه لایه بیشتر از قیمت مصوب خواهد بود اما چند واحد تولیدی ماسک قدرتمند در کشور وجود دارند که در تامین مواد اولیه دچار مشکل نیستند، آنها وعده داده‌اند که با تولید فراوان و عرضه ماسک در بازار، قیمتها را بشکنند.
وی ادامه داد: بهترین راه مقابله با سودجویی در بازار ماسک این است که زمینه سوء استفاده از طریق عرضه فراوان ماسک سه لایه در بازار یا ارایه محصول جایگزین برای آن از بین برود و از ظرفیت واحدهای تولیدی پوشاک در کشور که قابلیت تولید ماسک پارچه‌ای قابل شست و شو را دارند، استفاده شود.
چالش نظارت بر فروش ماسک از داورخانه تا صنف
سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی متولی نظارت بر قیمت ماسک سه لایه و پارچه‌ای در صنوف به غیر از داروخانه‌ها است اما مسوولان بخش نظارت می‌گویند که امکانات کافی برای برخورد قاطعانه با گران فروشی ماسک را ندارند.
مسوول رسیدگی به شکایات سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: ظرفیت بخش بازرسی از نظر نیروی انسانی و امکانات محدود است، علاوه بر آن فقط ۳۰ تا ۴۰ درصد از ۸۰ بازرس حوزه بازار مشهد به کرونا مبتلا شده‌اند که این امر نظارت بر عرضه کالا در این کلانشهر را به شدت دشوار کرده است.
مهدی مقدسی افزود: میزان تولید ماسک سه لایه پیش از شیوع کرونا به حد کفایت بود زیرا مصرف کننده آنها فقط کادر پزشکی و بیمارستانی بودند اما اکنون با شیوع کرونا تقاضا برای ماسک در استان به اندازه کل جمعیت آن است و فقط چهار واحد صنعتی این نوع ماسک را در استان تولید می‌کنند.
وی ادامه داد: هر زمان که تقاضا در بازار بیشتر از عرضه یک کالا باشد، گران فروشی برخی از صنوف اجتناب ناپذیر می‌شود، به نظر می‌رسد برای پاسخگویی به نیاز و محدودیتها در عرضه ماسک باید یک شبکه مشخص از تولید تا مصرف تعریف شود تا دخالت افراد سودجو در این بخش به صفر برسد.
مسوول رسیدگی به شکایات سازمان صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی گفت: عمده ماسکهای سه لایه توسط داروخانه‌ها توزیع می‌شود که موظف به رعایت قیمت مصوب هستند اما نظارت بر داروخانه‌ها توسط دانشگاه علوم پزشکی انجام می‌گیرد، بازرسان سازمان صنعت مسوول رسیدگی به عرضه ماسک سه لایه یا پارچه‌ای در صنوف هستند و با کسانی که بیش از قیمت مصوب این نوع ماسکها را می‌فروشند برخورد قانونی می‌شود.
مدیر امور دارو و مواد تحت کنترل معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی مشهد نیز گفت: بازرسی‌های ادواری توسط کارشناسان اداره امور دارو این معاونت و همچنین بازرسی مشترک بصورت هفتگی با همکاری کارشناسان صنعت، معدن و تجارت از همه اقلام موجود در داروخانه از جمله ماسک انجام می‌شود.
علی روحبخش افزود: ماسک با قیمت مصوب ۱۰ هزار و ۵۰۰ ریال از کارخانه‌های اعلام شده توسط سازمان صنعت، معدن و تجارت به هیچ عنوان توسط هیچ شرکت پخش سراسری دارویی یا تجهیزاتی به داروخانه تحویل نشده تا با قیمت مصوب ۱۳ هزار ریال به فروش برسد.
وی ادامه داد: ماسکهای موجود در بازار با چرخه توزیع نامشخص و توسط شرکتهای متفرقه با قیمتهای ۱۷ هزار ریال تا ۲۵ هزار ریال بر اساس کیفیت، صنعتی یا کارگاهی بودن در داروخانه به فروش می‌رسد و داروخانه با هماهنگی سازمان صنعت، معدن و تجارت با سود مصوب ۲۰ درصد آن را به فروش می‌رسانند که این موضوع طی بازرسی‌های مشترک با کارشناسان آن سازمان و بازرسی‌های ادواری کارشناسان امور دارو بررسی و نظارت می‌شود.
روحبخش گفت: از ابتدای امسال تاکنون ۹۶ فقره شکایت در خصوص عرضه ماسک در داروخانه‌ها ثبت شده که در هیچ یک از آنها گران فروشی احراز نشده است، همچنین طی بازرسی‌های ادواری و مشترک با بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت هشت مورد گران فروشی احراز و پرونده آنها به سازمان تعزیرات حکومتی ارسال شده است.