به گزارش ایرنا، خانه‌های تاریخی، بناهایی با ارزش و میراث‌دار هویت تاریخی و فرهنگی مردمان هر دیار هستند که از گذشته‌های دور در کنار کوران حوادث و زخم گذر زمان، گاه و بی‌گاه اسیر دست درازی افراد فرصت طلب و ناآگاه قرار داشتند تا به نسل امروز رسیدند.
این بناها که در اوایل سده کنونی برای پژوهشگران و ماجراجویان مکانی برای کمک به شناخت بیشتر از گذشتگان و داوری بهتر تاریخ یا مدفن گنج‌های افسانه‌ای مطرح بودند، به تدریج با توسعه جوامع و ارتقای سطح رفاه و خدمات اجتماعی که نیازها و الزامات جدیدی را ایجاب می‌کرد، به عنوان مکان‌هایی دارای جاذبه گردشگری و ظرفیت اشتغال‌زایی مورد توجهی دوچندان قرار گرفتند.
با وجود این درجه از اهمیت است که کارشناسان و علاقه‌مندان در نهایت بر مرمت و احیای بناهای با ارزش، معبرها، گذرگاه‌ها و محوطه‌ها، تشکیل منطقه فرهنگی- تاریخی و راه‌اندازی فعالیت‌های فرهنگی، هنری و مذهبی با حمایت بخش خصوصی در راستای حفظ و احیای بافت‌های تاریخی تاکید دارند و لازمه آن را سیاست‌گذاری درست و در نظر گرفتن مشوق‌ها عنوان می‌کنند.
اصفهان نیز از جمله استان‌هایی است که با برخورداری از افزون بر ۲۲ هزار بنا و اثر تاریخی که حدود یک هزار و ۸۵۰ مورد ثبت ملی شدند، ظرفیت قابل توجهی در این زمینه دارد و پیش از شیوع ویروس کرونا، یکی از قطب‌های مهم گردشگری کشور به شمار می‌رفت.
ویژگی میراث فرهنگی اصفهان که آن را از سایر استان‌ها متمایز می‌کند، پراکنش اثرها در نقاط مختلف است؛ از جمله ۱۵۰ خانه واجد ارزش تاریخی شناسایی شده در شهرستان آران و بیدگل که تا کنون ۳۹ باب از آنها در فهرست اثرهای ملی به ثبت رسیده است اما به باور کارشناسان، همین گستردگی کار موجب شد به ویژه در شرایط تنگناهای اقتصادی، رسیدگی مناسب و اصولی به همه اثرها امکان‌پذیر نباشد و با وجود چنین شرایطی، در برابر خطر آسیب‌های طبیعی یا تخریب‌های عمدی قرار گیرند.
خرابه‌های قدیمی یا بناهای تاریخی؟
یک فعال فرهنگی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: چند سالی است که در برخی شهرها از جمله آران و بیدگل عده‌ای بر این تفکر اصرار دارند که ما در دنیای امروزی به توسعه شهری مانند خیابان‌ها و ساختمان‌های جدید نیاز داریم.
محسن سلطان محمدی افزود: این عده اعتقادی به احیا و مرمت بناها و اثرهای قدیمی ندارند و حتی پا را فراتر گذاشته و از این مکان‌های قدیمی به عنوان خرابه یاد می‌کنند.
وی تصریح کرد: این عده برای اجرای این تفکر خود می‌خواهند تخریب‌ها را به هر قیمتی پیش ببرند و با دور زدن قانون، تخریب‌های شبانه و حتی با بی‌تفاوتی و وقت‌کشی این بناها را مشمول تخریب با مرور زمان کنند.
این فعال فرهنگی اضافه کرد: برای حفظ زیرساخت فرهنگی و اجتماعی هر جامعه‌ای، به گذشته آن شهر نیاز داریم و همین بناها، خانه‌ها و کوچه پس کوچه‌های تاریخی نشان دهنده فرهنگ و ارتباط اجتماعی شهروندان گذشته ما است.
وی یادآور شد: کوچه‌های باریک و قدیمی در کشور وجود دارد که به نام کوچه آشتی‌کنان از آنها یاد می‌کنند و نمونه آن را در محله‌های قدیمی آران و بیدگل می‌بینیم که متاسفانه به حال خود رها شده است.
سلطان محمدی ادامه داد: خانه‌های باارزش تاریخی در بعضی محله‌های قدیمی شهرستان داریم که از نظر هنرهای معماری، تزیینات و نقوش برجسته بی‌نظیر و یا کم‌نظیر هستند اما بسیاری از مردم هنوز از وجود آنها بی‌خبرند، چنانکه از مشاهده عکس‌های داخلی آنها شگفت‌زده می‌شوند.
وی تشریح کرد: این خانه‌ها که ثبتی نیستند و بیشتر آنها خالی از سکنه هم هستند، نیاز فوری به مرمت دارند و همکاری میراث فرهنگی، شهرداری و انجمن‌های مردمی را می‌طلبد که دوست‌داران حوزه فرهنگ و بناهای تاریخی نگرانی‌های خود را نسبت به وضعیت این بناهای بی‌نظیر و هر گونه مداخله در بافت تاریخی ابراز کرده‌اند و خواستار رسیدگی فوری برای نجات آنها و گذرهای منتهی به آنها هستند.
این فعال حوزه میراث فرهنگی و گردشگری ضمن مخالفت شدید با تخریب حتی خشتی از خانه‌های تاریخی، تاکید کرد: فعالان میراث فرهنگی آران و بیدگل تمام قد در میدان است و همه تلاش خود را برای حفظ و احیای خانه‌های تاریخی به کار خواهند برد.
۲۱ اثر تاریخی ثبتی آران و بیدگل، نیازمند مرمت اضطراری
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل در گفت و گو با ایرنا در این زمینه اظهار داشت: ۱۲۸ بنای ثبتی در این شهرستان وجود دارد که خانه‌های تاریخی با ۴۲ مورد ثبتی، در رده نخست بناهای ثبت شده قرار دارند.
سید حسین چاکری افزود: بنابر بررسی‌های انجام شده در بین ۱۲۸ اثر ثبتی، ۴۲ اثر نیاز به مرمت دارد و ۲۱ اثر ثبت شده نیازمند مرمت اضطراری است تا دست‌کم از تخریب بیشتر آنها از سوی عوامل طبیعی جلوگیری شود.
وی با اشاره به اینکه طرح مرمت اضطراری بناهای تاریخی در دستور کار اداره میراث فرهنگی آران و بیدگل قرار دارد، بیان کرد: اولویت در تخصیص بودجه امسال، مرمت اضطراری بناهای شناسایی شده در سال‌جاری خواهد بود.
چاکری تصریح کرد: هیچ اثر ثبتی در این شهرستان در یک سال گذشته تخریب نشده است و تنها یک خانه با ارزش تاریخی که ثبت ملی نشده و تحت مالکیت یک ارگان دولتی بود، به دلایل نامعلومی تخریب کامل شده است.
وی اضافه کرد: متاسفانه خبر تخریب کامل این خانه با ارزش تاریخی هفته گذشته به اطلاع میراث فرهنگی رسید و یگان حفاظت نیز به محل مورد نظر مراجعه کرد اما دیگر کار از کار گذشته بود.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل تاکید کرد: تخریب خانه عظیمی با هر عنوانی قابل توجیه نیست چرا که این اثر سوای از قدمت، در بافت تاریخی شهر قرار داشت.
وی ادامه داد: در کنار این خانه تاریخی که مربوط به دوره پهلوی اول است، اثرهای ثبتی چون خانه اکرمی، حاج عبدالله خان و مجموعه قاضی قرار دارد و حفظ چنین اثری ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار می‌رود.
چاکری حفظ بناهای دارای ارزش تاریخی را خط قرمز این مجموعه برشمرد و گفت: تخریب این خانه با ارزش تاریخی هم به جد بر اساس قانون پیگیری خواهد شد و گزارش آن به اطلاع مردم خواهد رسید.
وی بیان کرد: همه دستگاه‌های دولتی شهرستان آران و بیدگل باید به یک اجماع در حفاظت از بافت‌های تاریخی برسند، در غیر این صورت معجزه‌ای رخ نمی‌دهد و بافت‌های تاریخی یکی پس از دیگری تخریب می‌شوند.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آران و بیدگل با اشاره به تعداد بالای اثرهای نیازمند مرمت و بازسازی در این شهرستان، گفت: تخصیص اعتبارهای دولتی در راستای حفظ و احیای بناهای تاریخی محدود و ناکافی است و نیاز به ورود و سرمایه‌گذاری بخش خصوصی دارد.
وی افزود: تعدادی از بناهای تاریخی در یک سال گذشته با تشویق و ورود بخش خصوصی مرمت و احیا شده است و ضرورت دارد زمینه ورود هرچه بیشتر بخش خصوصی و سرمایه‌گذار برای حفظ و احیای بناهای تاریخی در این شهرستان فراهم شود.
احیای بناهای تاریخی و اولویت تخصیص اعتبار
فرماندار آران و بیدگل نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا تشریح کرد: بحث تخریب چند خانه تاریخی در این شهرستان به حدود چهار سال پیش که برای ساخت یک خیابان چندین خانه تاریخی تخریب شد و البته مسوولان آن زمان باید پاسخگو باشند.
اسماعیل بایبوردی به تخریب کامل یک بنا در هفته گذشته اشاره کرد و گفت: از همان لحظه دریافت گزارش تخریب خانه با ارزش تاریخی عظیمی، دستور بررسی دقیق موضوع صادر و قرار شد، پس از شناسایی مسببین اصلی این تخریب، با آنها در چارچوب قانون برخورد لازم انجام شود.
وی تصریح کرد: تخریب اثرها و بناهای تاریخی در شهرستان آران و بیدگل چه به صورت عمدی و چه در اثر بی‌توجهی، پذیرفتنی نیست و باید افراد یا نهادی که در این زمینه کم‌کاری کردند، پاسخگو باشند.
فرماندار آران و بیدگل، احیای خانه‌ها و بناهای تاریخی را از اولویت برنامه‌های دولت برشمرد و اظهار داشت: خانه‌های تاریخی یکی از ظرفیت‌های مهم این شهرستان است که احیای آنها در نهایت توسعه و اشتغال پایدار را به همراه خواهد داشت.
وی با بیان اینکه در سال‌های گذشته رویکرد اجرایی کشور استقلال بودجه از نفت بوده و تمرکز درآمدزایی بر حوزه‌هایی مانند گردشگری تغییر کرده است، افزود: برای رونق گردشگری در گام نخست، به محافظت از اثرها و بناهای تاریخی نیاز مبرم داریم چرا که آنها زیرساخت اصلی و اساسی گردشگری به شمار می‌روند.
بایبوردی تاکید کرد: نگاه مسوولان استان اصفهان و شهرستان آران و بیدگل باید هویت بخشی به بناهای تاریخی این شهرستان باشد و میراث تاریخی ما باید از این شرایط بغرنج هر چه زودتر نجات یابد.
وی اضافه کرد: حفظ و احیای بناهای تاریخی آران و بیدگل در اولویت بخش میراث فرهنگی و گردشگری در این شهرستان است و در بودجه امسال هم تلاش کردیم نگاه ویژه‌ای به موضوع داشته باشیم.
فرماندار آران و بیدگل تصریح کرد: مرمت و حفاظت از خانه‌های تاریخی آران و بیدگل می‌تواند به رشد حوزه گردشگری در این شهرستان کمک شایانی کند و در این راستا بازسازی خانه‌های تاریخی با هدف احیای هویت شهری از اولویت‌های مهم حوزه گردشگری منطقه است.
وی ادامه داد: همه بدانند مجموعه دولت مخالف تخریب خانه‌ها و بناهای تاریخی است و در این شهرستان هم تلاش‌ها در راستای احیای بناهای تاریخی خواهد بود و با تخریب‌کنندگان برخورد قانونی خواهد شد.
شهرستان ۱۰۳ هزار نفری آران و بیدگل در فاصله نزدیک به ۲۱۵ کیلومتری شمال اصفهان، بیش از ۵۰۰ اثر تاریخی، طبیعی و معنوی شناسایی شده دارد که تا کنون ۱۴۱ مورد در فهرست اثرهای ملی به ثبت رسیده است.