«گز» از مجموعه شیرینی‌ها خشک و فرآورده‌های سنتی ایران به شمار می‌رود که تولید آن به دوره قاجاریه بازمی‌گردد و در زمان آقامحمدخان قاجار به عنوان کالای صادراتی به جهان عرضه شد.
گز دارای معنای بسیاری است که مشهورترین آن نام درختچه‌ای است که در حدود ۳۰ گونه از آن تاکنون شناخته شده است.
گزانگبین معروف‌ترین گونه این درختچه است و در مناطق کویری اصفهان و در برخی مناطق استان چهارمحال و بختیاری از جمله شهر بلداجی رشد می‌کند.
از عصاره درخت انگبین برای تولید گز استفاده می‌شود، این شرینی از قدیم با استفاده از مواد اولیه که بیشتر طبیعی بود با وسایل و روش‌های سنتی تولید می‌شد، اما امروزه صادرات این محصول به خارج کشور منجر به درنظر گرفتن استانداردهایی برای تولید آن شده است.
گز برای نخستین بار از طریق مخلوط کردن شکر، گزانگبین، سفیده تخم‌مرغ و مغز پسته و بادام در دهه ۲۰ هجری شمسی تولید شد، اما از آن زمان تاکنون یکی از مناطقی که توانسته نام و شهرت ویژه‌ای در تولید گز پیدا کند و بسیاری از بازارهای داخلی و حتی خارجی را به دست آورد، بلداجی در چهارمحال و بختیاری است.
گز بلداجی سال‌ها است که به نام آشنایی در بین گزهای تولیدی کشور تبدیل شده و در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب برند پدیده بلداجی شده است.
گز بلداجی سال‌ها است که به نام آشنایی در بین گزهای تولیدی کشور تبدیل شده و در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب برند پدیده بلداجی شد و با شکل‌گیری خوشه گز صنعتی به جایگاه مهمی در کشور دست پیدا کرده است.
تا چند سال گذشته وقتی صحبت از گز می‌شد ناخودآگاه گز اصفهان در ذهن‌ها نقش می‌بست اما طی سالهای اخیر با کسب برند گز بلداجی و توسعه کارگاه تولیدی گز و شکل‌گیری خوشه کسب و کار در این منطقه، برند گز بلداجی به برند معتبری در کشور تبدیل شده و امروز بسیاری از طرفداران این خوردنی خوشمزه پایتخت گز و بهترین نمونه‌های آن را با نام بلداجی می‌شناسند.
بلداجی نام یکی از شهرهای شهرستان بروجن در استان چهارمحال و بختیاری است که برای سفر به این شهر باید تا فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غربی بروجن طی طریق کرد.
سالانه مسافرانی برای خرید گز و البته تماشای طبیعت زیبای تالاب بین‌المللی چغاخور که در مجاورت این شهر واقع شده است به این منطقه سفر می‌کنند.
در شهر بلداجی بیش از ۹۰ کارگاه کوچک و بزرگ سالهاست که مشغول به تولید گز هستند.
نیم قرن قدمت شکل‌گیری گز بلداجی
نخستین کارگاه گزسازی در سال ۱۳۵۲ در بلداجی تاسیس شد.
احمد طهماسبی و برادرانش نخستین کارگاه تولید گز را در این منطقه راه‌اندازی کردند و در طول این سال‌ها در کنار سایر تولیدکنندگان، گز بلداجی را به یک برند معتبر تبدیل کرده‌اند.
وی که متولد سال ۱۳۳۲ است در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به تاریخچه شکل‌گیری واحدهای تولید گز در این منطقه اشاره کرد و گفت: در سن ۱۴ سالگی در کارگاه‌های تولید گز در شهر اصفهان مشغول کار شدم و از آنجا با نحوه تولید گز آشنا شدم و پس از چند سال که به فنون این کار تسلط کامل پیدا کردم، تصمیم گرفتم به بلداجی بازگردم و در آنجا با تولید گز کسب و کاری راه‌اندازی کنم.
طهماسبی ادامه داد: با ذوق، علاقه و دقتی که در تولید گز به کار گرفتیم و از سوی دیگر با استفاده از بهترین مواد اولیه طبیعی از جمله عسل و انگبین محصولاتی تولید کردیم که کسی باورش نمی‌شد این گز متعلق به منطقه بلداجی باشد اما خیلی زود طرفداران زیادی پیدا کردیم و کسب و کار خود را در منطقه گسترش دادیم و افراد بسیاری علاقمند به فعالیت در حرفه گزسازی شدند.
وی با اشاره به تولید برخی گزهای بی‌کیفیت موجود در بازار تصریح کرد: تلاش ما بر این بوده است که به جای شکر و کلوگز از انگبین و عسل در تولیدات خود استفاده کنیم و مغز بادام و پسته به کار رفته به تناسب باشد چرا که پر مغزی بودن نشانه مرغوبیت محصول نیست.
این فعال پیشکسوت صنعت گز چهارمحال و بختیاری در عین حال که از مرغوبیت و کیفیت بالای گز بلداجی سخن گفت، اما حال این روزهای این صنعت را ناخوشایند توصیف کرد و افزود: اگر چه افزایش مواد اولیه تولید گز در سالهای اخیر فعالیت در این عرصه را با تنگناها و مشکلات بسیاری مواجه کرده است اما شیوع ویروس کرونا نیز مزید بر علت شده تا بسیاری از واحدهای تولید گز در شهر بلداجی تعطیل شوند.
طهماسبی افزود: شیوع ویروس کرونا در آستانه عید نوروز بازار مهم شب عید تولیدکنندگان را با رکود مواجه کرد و پس از آن با محدودیت‌هایی که در برگزاری جشن‌ها و مهمانی‌ها شکل گرفت، گز جایگاه سابق خود را از دست داده است.
وی تصریح کرد: از سوی دیگر بازاری که به واسطه مسافرانی که هر سال در ایام نوروز و فصل بهار و تابستان برای تماشای طبیعت زیبای استان و خرید گز بلداجی به این منطقه سفر می‌کردند نیز شکل می‌گرفت، از دست رفته است و امروز بیش از ۹۰ درصد واحدها به سبب نبود بازار فروش دست از کار کشیده‌اند.
این تولیدکننده باسابقه گز بلداجی، مالیات‌های سنگین را از دیگر چالش‌های واحدهای تولیدی گز برشمرد و گفت: مالیاتی که برای واحدهای کوچک تا بزرگ شهر بلداجی تعیین می‌شود همان مالیاتی است که برای واحدهای تولیدکننده گز در شهرهای بزرگ کشور نظیر اصفهان درنظر گرفته می‌شود در حالی که باید میزان مالیات‌ها با شرایط کار، نوع منطقه و گستردگی فعالیت‌ها متفاوت باشد.
طهماسبی خاطر نشان کرد: با وجود همه مشکلات و سختی‌های پیش رو اجازه نمی‌دهیم، برند گز بلداجی کم‌فروغ شود و با عرضه محصولات مرغوب و باکیفیت همچنان راه خود را ادامه می‌دهیم.
ظرفیت تولید سالانه ۴۰ تن گز در شهر بلداجی
در سالهای گذشته به طور میانگین سالانه ۴۰ تن گز معادل ۱۰۰ هزار بسته گز در بلداجی تولید می‌شد و به طور مشخص برای مصرف عید نوروز یک هزار و ۲۰۰ تن گز از سوی کارگاه‌های فعال در خوشه کسب و کار بلداجی روانه بازار می‌شود.
شهر بلداجی تا ۲ سال اخیر که در دوران رونق و شکوفایی خود به سر میبرد یک سوم گز کشور را تولید می‌کرد. در این منطقه به طور میانگین سالانه ۴۰ تن گز معادل ۱۰۰ هزار بسته تولید می‌شد و به طور مشخص برای مصرف عید نوروز یک هزار و ۲۰۰ تن گز از سوی کارگاه‌های فعال در خوشه کسب و کار بلداجی روانه بازار می‌شد اما در شرایط فعلی که از یک سو متاثر از کاهش قدرت خرید مردم و افزایش قیمت تمام شده گز به واسطه افزایش قیمت مواد اولیه و شیوع ویروس به گفته رییس اتحادیه گزسازان شهر بلداجی بسیاری از کارگاه‌های کوچک و نیمه‌صنعتی شهر بلداجی تعطیل شود و کارگاه‌های بزرگ و صنعتی منطقه نیز با حداقل ظرفیت خود فعال باشند.
خطر ورشکستگی واحدهای تولیدی گز در پی شیوع کرونا
مهران ترکیان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا افزود: در حدود ۹۰ واحد کوچک و بزرگ تولید گز در شهر بلداجی فعال است که با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و در نهایت قیمت تمام شده گز از ۲ سال اخیر و کاهش قدرت خرید مردم با مشکلاتی مواجه شده‌اند و اکنون که کرونا کسب و کارها را به رکود و تعطیلی کشانده، بسیاری از کارگاه‌های منطقه رو به ورشکستگی گذاشته‌اند.
وی ادامه داد: شیوع کرونا سبب شد تا هیچ تقاضایی برای مصرف گز در کشور وجود نداشته باشد و امسال شب عید تولیدی‌های گز بلداجی نه تنها طعم شیرین تولید را نچشیدند بلکه بیش از هر زمان دیگری شرایط تلخی را تجربه کردند.
ترکیان با اشاره به گران شدن قیمت مواد اولیه تولید گز تصریح کرد: شکر امسال کیلویی هفت هزار و ۳۰۰ تومان و مغز پسته دست کم کیلویی ۲۰۰ هزار تومان به دست تولیدکننده می‌رسد که در کنار گرانی جعبه و مقوا قیمت تمام شده گز را به سه برابر سالهای گذشته افزایش داده و این موضوع در کنار کاهش قدرت خرید مردم ناشی از تورم موجود در اقتصاد کشور، کالایی نظیر گز را به طور کلی از سبد خانوارها حذف کرده است.
رییس اتحادیه گزسازان شهر بلداجی با بیان اینکه بسیاری از کارگاه‌های تولید گز از ۱۰ اسفند سال گذشته دست از فعالیت کشیده و تعطیل شده‌اند، افزود: در این کارگاه‌ها بین پنج تا بیش از ۲۰ کارگر مشغول کار و فعالیت بودند و اینک بسیاری از این کارگران بیکار شده و در جست‌وجوی کار به شهرهای دیگر مهاجرت کرده‌اند.
تداوم فعالیت کارگاه‌های تولید گز نیازمند حمایت دولت
یک فعال دیگر صنعت گز بلداجی نیز از نبود حمایت‌های دولت از واحدهای تولیدی این منطقه انتقاد کرد وگفت: با افزایش قیمت مواد اولیه از ۲ سال گذشته تولید و عرضه گز در بازار برای تولیدکننده توجیه اقتصادی ندارد و همین موضوع سبب شده تا از یک سال گذشته کارگاه خود را تعطیل کنم.
حسن مردانی افزود: برای کسب برند گز بلداجی، تولیدکنندگان بسیاری تلاش کردند و سال‌ها تجربه، مهارت و مشتری‌مداری سبب شهرت برند گز بلداجی شده و این افتخار و ارزش معنوی نباید به این راحتی از دست برود و مسئولان باید در حمایت از تولیدکنندگان همت بیشتری به کار گیرد.
وی که تجربه ۳۶ سال سابقه تولید گز را دارد به بازار پررونق سالهای گذشته گز بلداجی اشاره کرد و افزود: در سالهای گذشته رونق زیادی در کارگاه‌ها وجود داشت و حتی در آستانه عید نوروز کارگاه‌ها به صورت چند شیفت و حتی شب‌ها هم مشغول تولید بودند اما چند سالی است که با افزایش قیمت مواد اولیه روز به روز از تولید کاسته می‌شود و برخی تولیدکنندگان مانند خودم از ادامه کار دست کشیده‌ایم.
استفاده از تسهیلات کرونا با سود ۱۲ درصد با توجه به نبود بازار فروش و رکود حاکم بر بازار گز، برای تولیدکننده توجیه‌پذیر نیست.
این استادکار تولید گز بلداجی در پاسخ به این سوال که دولت برای حمایت از اصناف آسیب‌دیده از کرونا تسهیلاتی پیش‌بینی کرده و می‌توان با ثبت‌نام در سامانه کارا از این حمایت‌ها برخوردار شد، گفت: این تسهیلات با سود ۱۲ درصد پرداخت می‌شود که با توجه به نبود بازار فروش و رکود حاکم بر بازار گز، استفاده از این تسهیلات برای تولیدکننده توجیه‌پذیر نیست.
به نظر می‌رسد در شرایطی که بازارهای داخلی شرایط مناسبی برای تولیدکنندگان ندارد، جایگزینی بازارهای صادراتی می‌تواند بخشی از چالش‌های این حوزه را برطرف کند.
در همین رابطه این فعال صنعت گز بلداجی در خصوص اقداماتی که تاکنون در این خصوص انجام شده است، اظهار داشت: گز بلداجی با وجود موفقیتی که در بازارهای داخلی دارد اما تاکنون نتوانسته جای خود را در کشورهای دیگر باز کند و باید در این خصوص تبلیغات و بازاریابی بیشتری انجام گیرد ضمن اینکه در شرایط ناشی از کرونا و بسته بودن مرزها صادرات گز به خارج نیز امکان‌پذیر نبود.
صادرات یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان گز بلداجی در سال ۹۸
در همین حال مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی چهارمحال و بختیاری از تلاش‌های انجام شده برای صادرات گز بلداجی خبر می‌دهد و این فعالیت‌ها را تا حد زیادی موفقیت‌آمیز خوانده است.
حمیدرضا فلاح در گفت‌وگو با خبر نگار ایرنا گفت: سال گذشته یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان گز از استان به کشورهای ارمنستان، خلیج فارس و مالزی صادر شده است.
وی افزود: طی بازاریابی‌های انجام شده و شناسایی ذائقه مردم کشورهای هدف صادراتی به تولید گز با طعم‌های میوه‌ای اقدام کردیم که استقبال کشورهای هدف را به همراه داشت.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی چهارمحال و بختیاری از فعالیت ۲ فروشگاه دائمی گز بلداجی در کشورهای عمان و روسیه خبر داد و گفت: برند گز بلداجی که با عنوان پدیده بلداجی به ثبت رسیده سبب شده تا معرفی و شناساندن تولیدات گز استان بهتر از سالهای گذشته انجام گیرد.
ثبت برند گز بلداجی در سال ۱۳۹۱
فلاح با بیان اینکه گز بلداجی در سال ۱۳۹۱ موفق به کسب برند پدیده بلداجی شده است، خاطرنشان کرد: تمام تلاش خود را به کار گرفته تا با همکاری دیگر بخش‌ها نظیر اتاق بازرگانی و صنعت، معدن و تجارت استان زمینه صادرات بیش از پیش گز مرغوب و باکیفیت استان را فراهم کنیم.
وی با بیان اینکه خوشه گز بلداجی از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۰ مراحل پایش را پشت گذارند، افزود: از سال ۱۳۹۰ به بعد مراحل توسعه گز بلداجی آغاز شد و اکنون ۹۰ واحد تولیدکننده گز با اشتغال حدود یک هزار نفر در این خوشه کسب و کار مشغول فعالیت هستند.
فلاح ادامه داد: در شهرک صنعتی بلداجی ۱۵ واحد صنعتی تولید گز فعال است و مابقی واحدها در سطح شهر بلداجی مستقر هستند.
مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی چهارمحال و بختیاری با اشاره به شیوع ویروس کرونا و تاثیر آن بر فعالیت کارگاه‌ها و صنایع کوچک، خاطرنشان کرد: اگرچه ۲ ماه ابتدایی سال مرزها بسته بود اما با بازگشایی مرزها تلاش خود را برای صادرات گز به کار گرفته و امیدوار هستیم با گذر از این شرایط مقطعی بتوان رونق را بار دیگر به این کارگاه‌ها بازگرداند.
حمایت از واحدهای تولیدی با پرداخت تسهیلات
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری نیز با تایید شرایط سخت حاکم بر اصناف استان از جمله تولیدکنندگان گز بلداجی، اظهار داشت: کرونا هشت هزار و ۴۰۰ واحد صنفی استان را به صورت مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر خود قرار داده است.
حسن شمسی‌پور با اشاره به حمایت‌های دولت از اصناف آسیب دیده از کرونا، تصریح کرد: این حمایت‌ها در قالب تسهیلات و پرداخت بیمه بیکاری کارگران است.
وی، استقبال اصناف استان از دریافت تسهیلات جبران خسارت‌های ناشی از کرونا را ضعیف اعلام کرد و گفت: از بیش از هشت هزار واحدی که از کرونا آسیب دیدند تاکنون ۳۰۰ واحد تقاضای برخورداری از تسهیلات داده که علت آن را می‌توان در سود به نسبت بالای این تسهیلات و نبود توان بازپرداخت اقساط آن عنوان کرد.
شمسی‌پور همچنین به تاثیر تورم بر اقتصاد خانوارها اشاره کرد و گفت: از زمانی که گروه کالاهای ارز دولتی به ارز نیمایی تبدیل شدند و از سوی دیگر درآمدها ثابت ماند و قدرت خرید آنها برای تهیه مایحتاج ضروری زندگی کاهش پیدا کرد، خرید کالاهای تشریفاتی نظیر گز به حاشیه رانده شد.
معاون بازرگانی سازمان صنعت، معدن و تجارت چهارمحال و بختیاری برای برگزاری نشست و هم‌اندیشی برای رفع مشکلات تولیدکنندگان گز بلداجی اعلام آمادگی کرد و گفت: برند گز بلداجی برای استان ارزش زیادی دارد و ما وظیفه خود می‌دانیم که آنچه در توان داریم به کار گرفته و مشکلات تولیدکنندگان را با همفکری و هم‌اندیشی برطرف کنیم و در این میان آماده شنیدن نظرات، پیشنهادات و انتظارات این فعالان هستیم.
امید است با تدبیر مسئولان و همت والای تولیدکنندگان گز، برند خوشه گز بلداجی که نخستین برند خوشه استان چهارمحال و بختیاری به شمار می‌رود همچنان با قدرت به حیات خود ادامه دهد و با رفع چالش‌های موجود زمینه توسعه این کسب و کار فراهم شود و در آینده شاهد ایجاد شهرک تولید گز در این منطقه باشیم تا در کنار آن جوانان جویای کار مشغول به کار شوند و تحقق رونق اقتصادی این منطقه در سال جهش تولید به الگویی برای توسعه دیگر صنایع با ظرفیت این استان تبدیل شود.
به گزارش ایرنا، چهارمحال و بختیاری بر اساس اعلام ستاد ملی کرونا در وضعیت هشدار قرار دارد.
ویروس کرونا که باعث بروز کووید ۱۹ شده، بسیاری از کشورهای جهان را درگیر کرده است و سازمان بهداشت جهانی را برآن داشته تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.
استفاده همگانی از ماسک، شست‌وشوی دست‌ها با آب و صابون، رعایت بهداشت فردی، خودداری از دست دادن‌های مکرر و منع سفر و اجتماعات از جمله نکاتی است که پزشکان متخصص برای پیشگیری از شیوع این ویروس توصیه می‌کنند.