«نصرت‌الله تاجیک» در گفت و گو با خبرنگار سیاسی ایرنا درباره انفجار در بیروت اظهار داشت: هنوز تحلیل منسجم و مشخصی از این حادثه وجود ندارد که آیا این حادثه، اهمال یا خرابکاری بوده است. تحلیل من این است که به احتمال زیاد یک اهمال انسانی در کنار ناکارآمدی ساختاری سیستم اداری لبنان است که چنین حجمی از مواد نیترات آمونیوم در یک مقطع هفت ساله در یک نقطه جمع شده و چنین حادثه دلخراشی به وجود آورده است.
سفیر اسبق ایران در اردن افزود:هر سناریویی رخ داده باشد، نوع تاثیرات آن بستگی به ادراک مردم لبنان از این امر دارد. یعنی چگونه دولت می‌تواند افکار عمومی را قانع کند که آیا خرابکاری و یا اهمال بوده است و یا واقعاً آنطور که این روزها مطرح می‌شود بحث ناکارآمدی دولت است که باعث شده چنین شرایطی به وجود بیاید.
این کارشناس مسائل منطقه خاطرنشان کرد: این را هم باید اضافه کنیم که لبنان یک نظام طایفه‌گری نامطلوب یا نظام معلول دارد که خود این نظام هم بعد از ۱۵ سال جنگ داخلی از ۱۹۷۵ تا ۱۹۹۰ و بعد از قراردادی که در طائف عربستان منعقد شد مستقر شد و ثبات نسبی به صحنه لبنان برگشت.
وی عنوان کرد: اعتراضات سال گذشته تا زمان شیوع بحران و کرونا ادامه داشت و می‌رفت که به یک معضل اساسی تبدیل شده و به‌صورت جنگ داخلی نه میان گروه‌ها بلکه میان تظاهرکنندگان و حکومت تداوم پیدا کند. الان اگر آن وضعیت ایجاد شود رویارویی میان مأموران دولتی و تظاهرکنندگان تداوم پیدا کند شاهد افزایش دور جدیدی از خشونت‌ها خواهیم بود که ممکن است صحنه لبنان را به هم بزند.
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه لبنان شرایط خاص سیاسی اجتماعی و موقعیت ژئوپلیتیکی در دریای مدیترانه دارد، اظهارداشت: میزان تاثیراتی که این انفجار در صحنه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی لبنان خواهد داشت به چند عامل بستگی دارد که شدیدترین آن مسائل اقتصادی است.
اقتصاد لبنان صدمه بیشتری خواهد دید
تاجیک عنوان کرد: لبنان اقتصاد فعال و پویایی ندارد و فاقد منابع معدنی و صنعتی است و بیشتر اقتصاد آن براساس خدمات گردشگری و دریافت کمک‌ها استوار است. به عقیده من اقتصاد لبنان تا همین الان صدمه جدی دیده و از این به بعد صدمه بیشتری خواهد دید که ناشی از قطع فعالیت‌های صنعت گردشگری به علت شیوع کرونا و کم شدن کمکهای خارجی است.
وی با تشریح و تبیین علل کم‌شدن کمکهای خارجی گفت: کم شدن کمکهای خارجی از سویی به راکد شدن اقتصاد در جهان بر می گردد چرا که کشورهای کمک کننده نمی‌توانند کمکهای گذشته را ادامه بدهند و کمکهای خود را کمتر کرده‌اند.
این کارشناس مسائل غرب آسیا ادامه داد: دومین عامل بحث سیاسی در این کمک‌ها است، یعنی علاوه بر راکد شدن یا رکود جهانی و تاثیرات آن بر کشورهای کمک کننده، برخی از کشورها از این موضوع به عنوان یک ابزار سیاسی برای تحمیل اراده خود بر حکومت و مردم لبنان استفاده می‌کنند.
تاجیک ادامه گفت: طبعاً مقاصد سیاسی هم برای ایجاد فشار و یا تحمیل اراده هست ولی نتیجه آن این است که به نوعی مردم را بر علیه حکومت می‌شوراند که به عقیده من این امر باید مدنظر قرار بگیرد.
ترجمه درستی از صحبت‌های مکرون نشد
وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اظهارنظر مکرون درباره لزوم اصلاح لبنان درباره اصلاح امور اظهار داشت: به نظر می‌رسد ترجمه درستی از صحبت‌های مکرون نشد و ترجمه بدی شد. فحوای کلام مکرون شاید مقداری دخالت‌گونه بود ولی به عقیده من این نبود که لزوماً بخواهد دخالت واضحی داشته باشد.
این دیپلمات پیشین با اشاره به نقش تاریخی فرانسه در منطقه و مشخصا لبنان گفت: بعد از جنگ جهانی دوم چند کشور از جمله شمال عراق و اردن به انگلیس‌ها و سوریه و لبنان و شمال آفریقا به فرانسوی‌ها رسید. با توجه به پیشینه تاریخی فرانسوی‌ها دارای نفوذ زیادی در میان سیاستمداران لبنانی هستند و مسائل این کشور را از نزدیک دنبال می‌کنند
تاجیک خاطرنشان کرد: اینکه مکرون نخستین مقامی بود که بعد از این حادثه به لبنان رفت ناشی از همین نزدیکی میان فرانسوی‌ها و لبنانی‌هاست ولی کلام او اگرچه کلام خیلی خوبی نبود ولی شخصاً بعید می‌داند آنگونه که در فضای مجازی براساس این ترجمه نه چندان دقیق رواج پیدا کرد مکرون قصد چنین کاری را داشته باشد.
وی درباره موضع‌گیری سیدحسن نصرالله درباره تحولات اخیر لبنان و اظهارات مکرون گفت: سخنان سیدحسن مانند همیشه بسیار منطقی و معقول بود به عقیده من محتوای اصلی صحبت‌های ایشان رواداری لبنانی بود. مسامحه در لبنان حرف اول را می‌زند. طوایف مختلف در کنار هم زندگی می‌کنند که شاید از نظر عقاید بسیار متضاد باشند ولی بسیار نزدیک هستند و سعی می‌کنند همگن برخورد کنند.
حزب الله رواداری لبنانی را سرلوحه فعالیت‌های خود قرار داده است
این کارشناس مسائل منطقه یادآورشد: یکی از توفیقات حزب‌الله هم این بوده که این رواداری لبنانی را سرلوحه فعالیت و کارهای خود قرار داده است و از همین منظر است که مقاومت مشروع که حزب‌الله تبلور آن است در لبنان جایگاه بسیار بالایی دارد و مردم از همه طوایف به دیده احترام به حزب‌الله نگاه می‌کنند که هم توانسته کشورشان را از دست‌اندازی‌های خارجی و رژیم صهیونیستی حفظ کند و هم توانسته در انسجام داخلی نقش آفرینی کند.
وی تصریح کرد: به‌جز عده یا احزاب معدودی که مخالف سیاسی حزب الله هستند و ابایی هم ندارند که مخالفت خود را آن اعلام کنند، ولی عموم مردم به فعالیت‌های حزب‌الله مخصوصاً فعالیت‌های مقاومت مشروع در مقابل نیروها و یا اشغالگران خارجی، به دیده احترام نگاه می‌کنند بنابراین صحبت‌های سید حسن‌نصرالله بسیار خوب بود.
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: در مورد فرانسه هم اتفاقاً آنگونه که فضای مجازی با مکرون برخورد کرد، سید حسن نصرالله چنین نکرد بلکه دیدیم که از کمکهای فرانسه استقبال کرد و در حقیقت به جای اینکه سفر مکرون را منفی ببیند سفر وی را مثبت دید و تلاش کرد در شرایطی که مردم لبنان در یک حادثه با هر بستر و هر دلیلی در یک مصیبت گرفتار شدند، سعی کرد با رواداری، مسامحه و توجه به واقعیت‌های لبنان از کمکهای فرانسه و جامعه جهانی بهره‌برداری بهینه کند.
تاجیک در پاسخ به این سوال آیا کشورهایی که به لبنان وعده کمک داده اند به وعده های خود عمل خواهند کرد، گفت: درست است که کشته شدن ۱۵۰ نفر و مجروحیت بیش از پنج‌هزار نفر و ناپدید شدن حدود ۴۰-۵۰ نفر مصیبت و فاجعه است ولی به عقیده من از این جنبه انسانی که بگذریم اکنون مسئله اصلی بحث اقتصاد است.
دست کشورها برای کمک به لبنان باز نیست
سفیر اسبق ایران در اردن ادامه داد: من معتقدم که کشورها به لبنان کمک می‌کنند ولی به دلیل شکوفانبودن اقتصاد جهان، بعید می‌دانم که کشورها دستشان برای کمک خیلی باز باشد مگر کشورهایی که دارای ذخایر یا اندوخته ارزی خوبی هستند از جمله کشورهای نفت‌خیز یا کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس یا سازمان‌های بین‌المللی یا کشورهای غربی مانند اروپا یا آمریکا آن هم به شرطی که نخواهند با این کمک‌ها قصد و اراده سیاسی خود را تحمیل کنند ممکن است بخشی از این آلام کاهش پیدا کند.
تاجیک تصریح کرد: بالاخره باید در این طور مواقع در کنار مردم لبنان قرار گرفت و تلاش کرد تا آنجایی که ممکن است مانند همه مواقعی که سیل و زلزله و اتفاقاتی از این قبیل می‌افتد و همه کمک می‌کنند این روحیه کمک همانگونه که در ایران هم ایجاد شده، تقویت شود
ایران می‌تواند با کمکهای فنی و مهندسی در بازسازی بیروت ایفای نقش کند
تحلیلگر مسائل سیاست خارجی خاطرنشان کرد: اگر در کنار کمک‌هایی که از سوی مجامع جهانی می‌شود، یکی از زمینه‌ها برای بخش اقتصادی ما بهره گیری از ظرفیتهای خدمات فنی و مهندسی ایران است که می‌تواند در مشارکت در بازسازی بیروت مزیت نسبی به شمار بیاید.
وی با بیان اینکه مشکل اصلی لبنان، ساختار ضعیف و نحیف طوایفی این کشور است،گفت: در عین حال مشکلات دیگری هم هست که به مشکلات قبلی دامن می زند و آنچه ما در جمهوری اسلامی و چه سایر کشورهای تعیین کننده منطقه نباید غفلت کنند، دخالت خارجی است.
این کارشناس مسائل منطقه یادآور شد: ما در جمهوری اسلامی خیلی باید دقت کنیم که صحنه لبنان سوریه دوم نشود. استراتژی آمریکا برای حداکثرسازی امنیت رژیم صهیونیستی به جا گذاشتن سرزمین سوخته در کنار این رژیم و در کشورهای واقع در حاشیه این رژیم است. در حقیقت یکی از دلایلی که صحنه سوریه به این شکل درآمد همین موضوع است.
تاجیک بیان داشت: در مورد لبنان هم اگر ما دقت نکنیم فضا به این سمت برود که صحنه لبنان هم به هم بخورد یکی از تبعات و خطرهایی است که ما باید به آن دقت کنیم و ما و مجامع بین‌المللی و جامعه جهانی اجازه ندهند که آمریکا مجدداً چه با فشار مستقیم و چه غیرمستقیم این صحنه را در لبنان تکرار کند و این خطری است که باید برای لبنان مورد توجه قرار دهیم.