حس شنیداری در کنار بینایی، بویایی، چشایی و بسایی، حواس پنجگانه انسان را تشکیل می‌دهند و نقش بسزایی در فرآیند یادگیری و تحول شناختی دارد اما اهمیت دیگر آن از بُعد اجتماعی، برقراری ارتباطات و بهره‌مندی از مزایای آن مانند یافتن شغل در آشفته بازار فرصت‌های شغلی ایران امروز است.
طی هفته های اخیر اعلام شد که قیمت سمعک پنج برابر افزایش یافته، هرچند که برخی مسئولان این خبر را تکذیب کردند اما نمی‌توان این خبر را که «تجهیزات توانبخشی شامل ارز نیمایی نمی شوند و این مساله در گرانی چندبرابری این تجهیزات نقش داشته است» انکار کرد.
کنار گذاشتن سمعک به دلیل گرانی آن، می تواند تبعات مختلفی از تاثیر در تشدید مشکلات شنیداری و گفتاری فرد تا از دست دادن شغل داشته باشد.
دادِ ناشنوایان از هزینه‌های سمعک
افراد بسیاری در تماس با خبرنگار ایرنا با ابراز گلایه از گرانی سمعک، هزینه های سرسام آور تامین باتری و تعمیر سمعک و فراهم نبودن تسهیلاتی از جانب دستگاه های ذیربط از جمله بهزیستی برای برآوردن نیاز آنها خواستار درنظر گرفتن تسهیلاتی برای رتق و فتق این امور شدند.
پروین صنوبری از اعضای کانون ناشنوایان از جمله این افراد است که می‌گوید: به دلیل گرانی سمعک، شرایط خیلی سختی دارم، طی ۶ ماه گذشته و در شرایط کرونا، سمعکم خراب بود. با همسرم که بیماری قلبی دارد، برای تعمیر سمعک رفتم گفتند دیگر خراب شده است و تعمیر نمی‌شود.
وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می‌افزاید: با این حقوق‌ها که دیگر نمی‌شود سمعک خرید. همسرم بازنشسته است و دو دختر بزرگ دانشجو دارم. با این اوضاع متوجه شدم توان خرید سمعک ندارم و مجبور شدم با یک سمعک سر کنم. خیلی اذیت شدم.
صنوبری خاطرنشان می‌کند: برای تعویض قالب سمعک ۱۶۰ هزار تومان و برای تعویض شلنگ سمعک ۳۰ تا ۵۰ هزار تومان باید هزینه دهیم، باتری سمعک هم که بسته‌ای ۵۰ هزار تومان است.
ناشنوایان چشم به راهِ تسهیلات
این مادر نیمه شنوا ادامه می‌دهد: نمی‌دانیم کجا مراجعه کنیم. بهزیستی می‌رویم می‌گویند که بودجه نداریم، پس به کجا مراجعه کنیم. در حال حاضر همسرم با اینکه بیمار قلبی و بازنشسته است به خاطر بیماری، شنوایی اش خیلی کم شده است. برای او هم باید سمعک تهیه کنیم. حالا مانده ایم که چه کار کنیم. با این که نیمه شنوا هستم امور کار و زندگی مانند امور خرید خانه روی دوش من است، چون همسرم بیمار است.
صنوبری با اشاره به مشکلات سمعک دیگر دوستان ناشنوای خود می‌افزاید: وقتی خودم سمعک ندارم به کسی هم نمی‌توانم کمک کنم. نه بهزیستی کمک‌مان می کند و نه وام و تسهیلاتی در اختیار ما قرار می‌دهند.
وی با بیان اینکه بسیاری از ناشنوایان مستاجر هستند، اضافه می‌کند: اکنون از یک سمعک استفاده می کنم اما آن یکی سمعک من نیز فرسوده است. نمی‌دانم باید چکار کنم و به کجا مراجعه کنم.
خرابی زود به زود باتری‌های سمعک
این عضو کانون ناشنوایان با اشاره به هزینه‌های باتری و تعویض قالب و فرسوده شدن سمعک می‌گوید: ما ناشنوایان چه گناهی کردیم که با این دلار ۲۵ تا ۲۶ هزار تومان در چاه گرانی سمعک افتاده‌ایم. واقعا نمی‌دانم به کجا مراجعه کنیم. باتری های سمعک زود به زود خراب و تمام می شود. شاید هم باتری تاریخ گذشته به ما می‌دهند.
صنوبری تصریح می‌کند: بهزیستی رفتم و گفتم سمعک می خواهم، گفتند همان یکبار که به شما سمعک دادیم، برای شما کافی است، گفتم پس باتری سمعک بدهید، گفتند نه، عرضه آن قطع شده است. گفتم خب باتری ها خراب شده، دوباره با قیمت مناسب بدهید.
وی گلایه‌مند اضافه می‌کند: گویا در حال حاضر همه با سمعک و قالب سمعک، دکان باز کرده اند اما نگاه نمی کنند که ما ناشنوایان با چه مشکلات و کمبودهایی مواجه هستیم و با حقوق ناچیزی که به زور به زندگی می رسد، چطور باید از پس هزینه های خرید و تعمیر سمعک برآییم.
قطع ارائه خدمات باتری سمعک و چند برابر شدن مشکلات ناشنوایان
سمیرا بهرامی یکی از مسئولان کانون ناشنوایان ایران نیز در این رابطه می‌گوید: از زمان شیوع ویروس کرونا، مشکلات ناشنوایان چندبرابر شده و مشکلات تهیه سمعک و باتری دارند البته این مشکل قبل از شیوع ویروس کرونا نیز وجود داشت. گویا بهزیستی قبلا خدمات باتری ارائه می‌کرده اما متاسفانه اکنون این خدمات ارائه نمی‌شود و در سال جدید، مشکلات جدیدتری مانند افزایش قیمت دلار برای تجهیزات توانبخشی آمده است.
وی در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می‌افزاید: تورم شدید شده و برخی ها دو گوش و برخی ها یک گوش به سمعک نیاز دارد، هزینه ها سنگین است. این افراد هر هفته باید باتری عوض کنند حالا اگر در یک خانواده، بیش از یک نفر ناشنوا داشته باشد، یا فردی حقوق بگیر و بازنشسته باشد، برایشان خیلی سنگین است که هفته ای ۵۰ هزار تومان هزینه باتری سمعک را بدهد.
بهرامی ادامه می‌دهد: ناشنوایانی که شغل آزاد دارند و با وضعیت شیوع کرونا شغل‌شان خوابیده است، چطور می‌توانند از پس هزینه ها برآیند. به طور مثال یکی از ناشنوایان دستفروش است و با شیوع کرونا نتوانسته کاری کند. برخی ناشنوایان بیکار شدند به خاطراینکه بسیاری از شرکت‌ها به علت کرونا، نیرو تعدیل کردند و ناشنوایان را کنار گذاشتند.
عوارض جسمی ناشی از کنارگذاشتن سمعک به علت گرانی
این فعال حوزه ناشنوایان می‌گوید: شاید در خانواده‌ای، یک فرد شنوا باید خرج یک فرد ناشنوا را بدهد، به هر حال خانواده مخارج زیادی دارد و تا کی می‌خواهند هزینه های فرد ناشنوای درون خانواده را متقبل شوند. بیکاری که در ناشنوایان بیداد می کند. ناشنوا هزینه سمعک را ندارد باتری را ندارد می ماند چکار کند، سمعک خود را کنار می گذارد و از آن استفاده نمی کند چون نمی تواند هزینه باتری آن را بپردازد و می‌گوید آن ۵۰ هزار تومان را به زخم زندگی‌ام می زنم. این مشکلات ریزی است که کانون ناشنوایان متوجه آن شده است و طبعا مشکلات بیشتر است.
بهرامی می‌افزاید: در شرایط کرونایی که قیمت ها چند برابر شده، قیمت سمعک نیز چند برابر شده، وام هم برای بسیاری از ناشنوایانی که حقوق بگیر نیستند، کارساز نیست. کم شنوایان اگر سمعک استفاده نکنند، ناخودآگاه لکنت زبان می گیرند و طرز صحبت کردن آنها تغییر می کند. تعمیر سمعک‌ها هزینه دارد و قطعات با توجه به افزایش قیمت دلار گران شده اند. میزان شنوایی اگر از مدتی از سمعک استفاده نکنند، کاهش پیدا می کند و مشکلات دیگری برایشان به وجود می آید.
وی ادامه می‌دهد: متاسفانه بهزیستی دیگر خدماتی به ناشنوایان ارائه نمی‌دهد یا یک بار بیشتر خدمات ارائه نمی‌کند. تامین اجتماعی برای عینک هر یک یا دو سال، یک بار هزینه ای برای عینک می دهند اما چطور بهزیستی برای سمعک فقط یک بار خدمات ارائه می دهند. یا گاهی فقط به کودکان یا سالمندان می‌دهند و گاهی بین این پاس‌کاری ها می دهند به هیچکدام نمی‌دهند.
دردسرهای تامین سمعک از بهزیستی
این مسئول کانون ناشنوایان می‌گوید: سمعک هایی که بهزیستی می دهد برای هر گوشی مناسب نیست یعنی شنوایی افراد نیمه شنوا و کم شنوا متفاوت است و شاید سمعک ارائه شده، برعکس به شنوایی آنها صدمه بزند. گاهی نیز سمعک بروز و خوب می‌دهد که بخشی از هزینه آن را تامین اجتماعی یا خدمات درمانی می دهند اما بقیه هزینه آن را ناشنوایان باید از کجا تهیه کنند.
بهرامی ادامه می دهد: سمعک گاهی آب در آن می رود یا آنکه سوخته و غیرقابل تعمیر می شود و اگر تازه بخواهند سمعک جدیدی بخرند، هزینه های زیادی دارد. گاهی برخی ناشنوایان بیمه نیستند و چه فرقی دارد، سمعک را از بهزیستی یا بیرون سازمان تهیه کنند.
وی تصریح می کند: بهزیستی به ناشنوایان و کم‌شنوایان، کارت عضویت می دهد اما چرا به آنها خدمات نمی‌دهند. اگر در ظاهر فردی مشکلی باشد فوری خدمات می دهند اما ناشنوایان چون ظاهرا مشکلی ندارند می گویند راحت هستید و می توانند کار کنید و خدمات نمی دهند. درحالیکه ناشنوایان نمی توانند شغل پیدا کنند.
بهرامی می گوید: تامین باتری فقط برای سمعک نیست بچه هایی نیز که کاشت حلزون داشته اند، تهیه باتری برای آنها هزینه بر است. اگر سمعک از کار بیفتد، هیچ جا کارشان راه نمی افتد.
کرونا و تعطیلی کار تعمیرکاران سمعک
آلاء معیری عضو دیگر کانون ناشنوایان ایران نیز در این زمینه می گوید: در حال حاضر یک فرد معمولی هم نمی‌تواند به خاطر هزینه‌های سنگین، سمعک بخرد. به گفته ناشنوایان هم هنگام درخواست باتری از بهزیستی، دو مدل بیشتر ندارند که به کار هیچیک از ناشنواها نمی‌آید.
وی خاطرنشان می‌کند: در این گرانی‌ها سهمیه ماهانه باتری برای یک بسته ۶ تایی ارائه می‌شود. این باتری‌ها مصرف چهار هفته سمعک است. قیمت سمعک خیلی معمولی بالای سه میلیون تومان است که به جز هزینه‌های ویزیت و سنجش شنوایی و قالب گیری است.
معیری در گفت وگو با خبرنگار ایرنا می‌افزاید: برخی ناشنوایان از این گلایه داشتند که در ایام قرنطینه کرونا، سمعک فرزندانشان خراب شد و با هرجا که می‌شناختم برای تعمیر سمعک تماس گرفتم اما همه جا تعطیل بود. برخی ناشنوایان در این مدت بدون سمعک زندگی کرده اند.
وی اضافه کرد: چون این سمعک ها دائما در فضای مرطوب گوش قرار می‌گیرند، هر چند وقت یکبار دچار مشکل می شوند که باید به لابراتوار داده شود تا نسبت به تعمیر سمعک اقدام کنند. هزینه ها با این قیمت نجومی دلار بسیار بالا رفته و بابت هر قطعه ای که خراب می شود بیش از ۵۰۰ هزار تومان باید پرداخت کرد و قطعه ها کمیاب شده اند.
این عضو انجمن زبان اشاره خاطرنشان می‌کند: برای یک سمعک قابل قبول باید پنج میلیون تومان هزینه کرد. هزینه تهیه سمعک برای دو گوش بالغ بر ۱۰ میلیون تومان می شود. هیچ بیمه ای کمک هزینه آن را قبول نمی‌کند. فقط سازمان تامین اجتماعی کمک هزینه ای، آن هم برای یک سمعک تا سقف یک میلیون با آوردن مدارک پزشکی متعدد و حضور فرد و دیدن سمعک و پاس دادن به مراکز درمانی دیگر، در نظر گرفته است.
معیری می افزاید: چند نفر از ناشنوایان برای تهیه این کمک هزینه از این شکایت داشتند که چرا تامین اجتماعی در این وضعیت کرونا، ما یا همراه ما را چند جا می‌کشانند در حالی که می‌گویند به خاطر کرونا در خانه بمانیم و ماسک بزنیم.
لزوم تامین ارز دولتی برای تجهیزات توانبخشی
بهروز مروتی مدیر کمپین پیگیری حقوق افراد دارای معلولیت با اشاره به افزایش چند برابری قیمت تجهیزات توانبخشی و ضرورت تامین ارز دولتی برای آنها می گوید: تجهیزات توانبخشی شامل ارز نیمایی نمی شوند بنابراین یکی از مهم‌ترین مطالبات افراد دارای معلولیت از وزارت بهداشت و دیگر نهادهای دست‌اندرکار، این است که ارزدولتی به این تجهیزات اختصاص دهند.
بهروز مروتی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می افزاید: متاسفانه سمعک های بی کیفیتی از سوی بهزیستی ارائه می شود که اکثر دریافت کنندگان، آن را می‌فروشند یا استفاده نمی‌کنند.
به گزارش ایرنا، محمد نفریه معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور طی هفته های اخیر از انجام مکاتباتی بین وزارت تعاون و وزارت صمت برای بهره‌مندی وسایل کمک توانبخشی از ارز دولتی خبر داده است.
تاثیر سمعک در زندگی ناشنوایان
به هرحال سمعک بعضی از صداهای محیطی را بسته به نوع کم شنوایی بلندتر می کند و استفاده از آن در افزایش میزان شنیدن نیمه شنوایان و کم شنوایان کمک می کند و این خود منجر به افزایش میزان ارتباطات اثربخش می شود. سمعک همچنین بر رشد واژگان و ساختار جمله، پیشرفت تحصیلی، تعامل اجتماعی و فراهم آمدن فرصت‌های شغلی تاثیر می گذارد.
گرانی یا کمیابی سمعک و هزینه های بالای باتری و تعمیر سمعک موجب کنار گذاشته شدن آن از سوی ناشنوایان می شود که خود این امر پیامدهایی مانند افت مهارت گفتاری و زبانی، اختلال در پیشرفت تحصیلی، انزوای اجتماعی و حس خود کم پنداری می شود.
از سوی دیگر استفاده نکردن از سمعک به ویژه در رشد ذهنی و تحصیلی آنها تاثیر زیادی دارد. استفاده نکردن از سمعک موجب می شود شکاف بین کودکانی که شنوایی طبیعی دارند و کسانی که دچار کم‌شنوایی هستند افزایش یابد.
گزارش از سادات حسینی خواه