مطالعات طرح ملی سامانه گرمسیری به عنوان بزرگترین طرح عمرانی در تاریخ کشورمان از سال ۱۳۱۸ شروع شد و در نظام جمهوری اسلامی به مرحله اجرا رسید که با وجود گذشت سال ها از آغاز طرح انتقال آب رودخانه سیروان در کردستان به کرمانشاه و راکد ماندن آن با تاکید رهبر معظم انقلاب و اهتمام دولتمردان دولت تدبیر و امید و به خصوص رییس جمهوری بر ارتقای وضعیت معیشت مرزنشینان و نگاه خاص به عمران و آبادانی و پیشرفت استان های مرزی به منظور تامین آب ۵۳ هزار هکتار از اراضی کشاورزی آنها کلید خورد.
سامانه گرمسیری با هدف مهار رودخانه سیروان و هدایت آن به سمت دشت‌های کرمانشاه و ایلام اجرایی شد که از ابتدای آن در شمال کرمانشاه تا موسیان دهلران در استان ایلام ۴۰۰ کیلومتر طول دارد و تا پیش از این بیشتر آب پنجمین رودخانه بزرگ کشور بدون آنکه حق‌آبه ایران را بپردازد، از مرز خارج می شد.
اکنون سیروان توسط سد ۳۳۸ میلیون متر مکعبی «داریان» در شمال شهرستان پاوه مهار شده و چند کیلومتر پس از آن، تونل نوسود و بازی دراز در ۲ قطعه ۲۳ و ۲۵.۷ کیلومتری آغاز شده است که طبق اطلاعات این طرح، تونل نوسود با قطر حدود ۶ متری قادر است تا دبی ۴۵ متر مکعب بر ثانیه آب را منتقل کند.
ابتدای عملیات اجرایی طرح عنوان می شد که با تکمیل آن حدود ۱۰۰ هزار هکتار از اراضی زارعی استان کرمانشاه آبی می شود یا توسعه می‌یابد اما این عدد به مرور به حدود ۳۴ هزار هکتار رسید.
بهره‌برداری از طرح گرمسیری
وزیر نیرو در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با اشاره به تاکیدات رهبر معظم انقلاب مبنی بر توجه بیشتر به مناطق مرزی گفت: ۱۲ استان مرزی وجود دارد که استقرار و تثبیت جمعیت در این استان‌ها با تامین آب، انرژی و اشتغال مولد می تواند موجب افزایش سطح امنیت آن مناطق شود.
رضا اردکانیان افزود: هرچقدر مرزنشینان شاداب و خوشحال تری داشته باشیم به معنای بالا رفتن تاب‌آوری جامعه است و البته در بخش آب و برق، توسعه را در مناطق مرزی، محدود و محصور به سرزمین خود نمی‌دانیم به خصوص در حوضه‌های آبریز مشترک این توسعه یک مقوله به هم پیوسته بوده و آسایش و آرامش در ۲ سوی مرز مهم است.
وی اظهارداشت: بنابراین تلاش شده در اجرای طرح‌های توسعه منابع آب و خاک مرزی رعایت مقررات و تفاهمنامه‌های بین المللی شود و حق آبه‌ها و استیفای حقوق ملی در این زمینه با همه ملاحظات قانونی، مدنظر قرارگیرد.
وزیر نیرو گفت: طرح‌های زیادی اجرا شده و طرح‌هایی نیز در همه مناطق مرزی در دست اجرا است، البته مناطق مرزی غرب کشور به لحاظ برخورداری از منابع آب قابل ملاحظه از این نظر، اولویت‌هایی داشت و طرح های خوبی اجرا شدکه از جمله آن ها طرح بزرگی تحت عنوان گرمسیری است که با سرمایه گذاری بالغ بر یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان این هفته در استان‌های ایلام و کرمانشاه به بار خواهد نشست.
اردکانیان گفت: براساس این طرح، ۱۶ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی مرغوب و حاصلخیز این۲ استان مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت.
افتتاح ۲۳ هزار هکتار سامانه آبیاری گرمسیری در ۲۳ مرداد ماه
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: ۲۳ هزار هکتار از شبکه های اصلی و فرعی سامانه گرمسیری در استان های مرزی کرمانشاه و ایلام از طرح‌های مهم آب و خاک در مناطق مرزی در قالب پویش هرهفته # الف–ب–ایران پنجشنبه هفته جاری ( ۲۳ مردادماه) در پانزدهمین هفته از پویش به عنوان مجموعه پروژه بزرگی در عرصه آب و خاک کشور افتتاح می‌شود.
بهروز مرادی افزود: این ۲۳ هزار هکتار شامل ۱۱ دشت در استان کرمانشاه و یک دشت در استان ایلام است که ۵۲ کیلومتر خط اصلی انتقال، ۲۲۰ کیلومتر انشعاب لوله های فرعی، هشت هزار و ۸۵۰ کیلومتر تونل دارد و برای آن هشت ایستگاه پمپاژ و ۲ ایستگاه پست فشار قوی و ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال برق احداث شده که ۲۱ هزار و ۵۰۰ هکتار آن در استان کرمانشاه و یک هزار و ۵۰۰ هکتار آن در ایلام واقع است.
سرمایه گذاری کل طرح یک هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیرو ایران گفت: سرمایه گذاری انجام شده برای اجرای سامانه آبیاری در سطح ۲۳ هزار هکتار اراضی یک هزار و ۷۷۰ میلیارد تومان هزینه های ثابت است که خروجی آب آن به صورت آبیاری مدرن با سامانه های تحت فشار و بارانی است که با وجود تحریم هایی که علیه کشور ما تحمیل شده این تحریم ها و تهدیدها در دولت تدبیر و امید به یک فرصت شکوفایی تبدیل شده است.
بهره برداری از ۶ هزار و ۸۶۰ هکتار دیگر تا آبان ماه امسال
مرادی اضافه کرد: علاوه بر ۲۳ هزار هکتار امسال تا پایان آبان ماه بهره برداری از ۶ هزار و ۸۶۰ هکتار دیگر نیز انجام می شود که از این میزان ۲ هزار و ۷۵۰ هکتار آن در ایلام و چهار هزار و ۱۱۰ هکتار آن در استان کرمانشاه قرار دارد.
مدیرعامل شرکت توسعه منابع آب و نیرو ایران ادامه داد: در مجموع در سال جاری ۳۰ هزار هکتار از سامانه گرمسیری توسط وزارت نیرو و وزارت جهاد کشاورزی به طور مشترک انجام می شود که تخصیص آب آن براساس برنامه از پیش تعیین شده قبلا توسط ارگان های مدنظر ابلاغ شده و زیرکشت می رود و برنامه برای هر دشت تدوین شده است.
مرادی گفت: سامانه گرمسیری در مجموع ۵۳ هزار هکتار از اراضی استان های کرمانشاه و ایلام را مشروب می کند از این میزان ۳۴ هزار هکتار آن در استان کرمانشاه و ۱۸ هزار و ۳۰۰ هکتار آن نیز در استان ایلام قرار دارد و مابقی اراضی نیز معارض دارد و بخشی نیز در حال بررسی هستیم.
اشتغالزایی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تن به صورت مستقیم و مزایای طرح
وی اظهار داشت: در مجموع ۲۳ هزار هکتاری که قرار است به بهره برداری برسد به طور مستقیم برای ۱۱ هزار و ۵۰۰ تن اشتغالزایی می کند و ما باید صنایع جانبی را فعال کنیم که اگر صنایع تبدیلی و جانبی فعال شود اشتغالزایی بیشتر دارد.
مرادی گفت: تثبیت جمعیت، جلوگیری از مهاجرت، افزایش درآمد خانوارهای روستایی، افزایش کشت از یک کشت در فصول مختلف و افزایش سه تا هشت برابری درآمد از مهم ترین مزایای این طرح است.
مدیرعامل شرکت توسعه آب و نیرو ایران گفت: اگر سرمایه گذاران در بخش سرمایه گذاری صنایع تبدیلی فعالیت کنند به معیشت مرزنشینان و افزایش درآمد مردم کمک می کند و امید است شکل بگیرد تا سرمایه گذاری که دولت از محل صندوق توسعه انجام داده به بار بنشیند و انتظار می رود بخش خصوصی ورود کند تا کمک حال معیشت مردم و درآمد مرزنشینان و افزایش و رشد شاخص های بالندگی و شکوفایی در منطقه باشد.
کمک به توسعه منطقه با محوریت آب
استاندار کرمانشاه نیز پیش تر در خصوص طرح سامانه گرمسیری گفت که این طرح به توسعه منطقه با محوریت آب کمک می کند و سه هزار پروژه زیرمجموعه آن تعریف شده که می تواند قسمت قابل توجهی از زمین های کرمانشاه و ایلام را زیرپوشش قرار دهد.
هوشنگ بازوند افزود: در این طرح رودخانه دایمی به طول حدود ۲۰۰ کیلومتر ایجاد می شود که فرصت بسیار خوبی برای ایجاد ۲۰۰ هزار شغل می تواند باشد.
کمک به اشتغال و توسعه پایدار
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کرمانشاه نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: یکی از راهبردهای ما رساندن آب و خاک مناسب به همدیگراست و این ضرورت اگر با اجرای پروژه سامانه گرمسیری به سامان برسد و اجرایی شود آثار خوبی در توسعه و پایداری اشتغال روستاها خواهد داشت.
هدایت حاتمی افزود: با اجرای سامانه گرمسیری مردمی که صاحب املاک و اراضی هستند و از آب های سطحی استفاده می کنند از روش های مکانیزه جدید و مدرن بهره مند می شوند که هم بهره وری آب را بالا ببرد و اتلاف آن نیز کمتر شود.
وی اظهار داشت: تغییر الگوهای کشت، دلبستگی مردم با توجه به ۲ و سه کشت و اقتصادی شدن کشاورزی و ماندگاری مردم برای کار و تلاش بیشتر از مزایای سامانه گرمسیری در منطقه است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار کرمانشاه گفت: ما به دنبال این هستیم که سرمایه گذاری قوی تر و جدی تر در منطقه شکل گیرد و فرآوری، بسته بندی برای صادرات و صنایع مرتبط با آن شکل بگیرد چون کنار دست این سامانه بازار صادراتی عراق و همین‌طور سوریه قرار دارد که می تواند با سرمایه گذاری مورد استقبال قرار بگیرد.
حاتمی اضافه کرد: امسال ۳۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان کرمانشاه به آبیاری مدرن مجهز می شود که این کار مهم و یک حرکت جهشی است که اراضی ما آبی می شود و بهبود در تولید کشاورزی و اشتغال شکل می گیرد.
او ادامه داد: مرحله دوم سامانه نیازمند سرمایه گذاری های بزرگ است که دنبال می کنیم سرمایه گذاران قدر را ورود دهیم و از ظرفیت آن ها استفاده کنیم.
اجرای سامانه گرمسیری گام مهمی در رونق اقتصادی و کشاورزی منطقه
فرماندار سرپل‌ذهاب هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: اجرای سامانه گرمسیری به منظور رونق اقتصادی و بخش کشاورزی این شهرستان گامی مهم در جهت جهش تولید و اشتغال جوانان است که در سالی که به نام جهش تولید نامگذاری شده بزرگترین طرح آبی کشور هدیه دولت تدبیر و امید در استان کرمانشاه و به خصوص شهرستان سرپل ذهاب و مرزنشینان است.
محبت جمالی نیا افزود: سامانه گرمسیری یکی از بزرگترین طرح های آبرسانی کشاورزی در کشور است که ۲۵ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان سرپل ذهاب را زیرپوشش قرار می دهد.
وی اظهار داشت: افزایش ارزش افزوده املاک و افزایش راندمان تولید محصولات کشاورزی، بهبود سطح معیشت کشاورزان و افزایش اشتغال از مزایای این طرح در شهرستان سرپل ذهاب است.
در استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه حدود ۱۲۵ هزار بهره بردار در بخش کشاورزی مشغول فعالیت هستند.
استان کرمانشاه با بیش از ۹۵۰ هزار هکتار زمین کشاورزی و تولید سالانه چهار میلیون و ۲۰۰ هزار تن انواع محصولات کشاورزی، دامی و باغی یکی از قطب های کشاورزی کشور است.