فریدون مقدس نژاد روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا در خصوص ارتباط دانشگاه و صنعت اظهار داشت: ارتباط بین صنعت و دانشگاه به رغم تلاش هایی که سال ها از سوی عده ای از دانشگاهیان و صاحبان صنایع و همچنین سیاستگذاران صورت گرفته است، هنوز با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد.
۱۳ مرداد ماه ۹۹، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در گزارشی به رهبر معظم انقلاب اسلامی «عملکرد دانشگاه‌ها و موسسات پژوهش و فناوری در حوزه ارتباط با جامعه و صنعت در سال ۱۳۹۸» را به همراه «نتایج رصد اشتغال دانش آموختگان آموزش عالی» با جزئیات اقدامات به استحضار معظم‌له رساند که آن مقام پس از مطالعه گزارش در یاد داشت کوتاهی فرمودند:
«از وزیر محترم تشکر شود. مسئله ارتباط دانشگاه و صنعت بسیار مهم است. آنچه انجام گرفته است کارهای آغازین این حرکت بزرگ است، اینها را با قوت ادامه بدهند. ان‌شاالله»
همچنین دکتر حسن روحانی رییس جمهوری سال گذشته در دیدار جمعی از اساتید و پزشکان با تأکید بر اینکه وجود فاصله بین دانشگاه و تولید غیرقابل قبول است، اظهار داشت: این فاصله را باید از بین ببریم یا حداقل کاهش دهیم لذا اگر کسی به طور مثال از دانشکده کشاورزی یا حقوق فارغ‌التحصیل می‌شود، نباید پس از آن برای برعهده گرفتن شغل و مسئولیتی نیاز به آموزش مجدد داشته باشد و البته باید اینگونه مهارت‌ها را از دوران دبستان و دبیرستان شروع کنیم. در چنین صورتی یک گام به جلو خواهیم بود.
این موضوع در سال های اخیر مورد توجه وزارت علوم بوده به طوری که ۲۰ مرداد ماه ۹۹ دفتر ارتباط با جامعه و صنعت معاونت پژوهش و فناوری وزارت علوم با ارائه گزارشی از فعالیت‌ها و اقدامات خود در سال ۱۳۹۸ از افزایش سه برابری تعداد قراردادهای دانشگاه‌ها با صنعت خبر داده است اما به گفته اساتید در این زمینه هنوز نواقص و چالش هایی وجود دارد که نیازمند بررسی و ارائه راه حل است.
عضو هیات علمی دانشکده عمران و محیط زیست دانشگاه امیرکبیر به طور خاص به ارتباط دانشگاه و صنعت در حوزه مهندسی عمران اشاره کرد و افزود: در این حوزه ارتباط صنعت با یافته های دانشگاهی فاصله زیادی ندارد و همچنین سخت افزارها و نرم افزارهای مورد نیاز در صنعت در حوزه های راه، ساختمان و ... آماده است و کلیه پایان نامه های تحصیلات تکمیلی نیز در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری به راحتی در صنعت در گرایش های مختلف آن قابل استفاده است.
مقدس نژاد ادامه داد: به عنوان مثال در حوزه مهندسی هوا فضا ممکن است فاصله رساله های دانشگاهی با صنعت زیاد باشد اما در رشته مهندسی عمران که رشته سنتی است این فاصله کوتاه است مثلا در رشته راه اکثر کارهای تحقیقاتی دانشگاه ها به سرعت می تواند در صنعت مورد استفاده قرار بگیرد اما متاسفانه این تمایل از سوی صنعت مشاهده نمی شود. مدیران صنایع می توانند با بهره گیری از طرح های علمی در هزینه ها صرفه جویی کرده و عمر سازه ها را بالا ببرند.
وی معتقد است در شرایط فعلی کشور که منابع مالی محدود است، استفاده از رساله های دانشگاهی کارگشا است.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر با بیان اینکه ارزیابی مدیریتی دچار مشکل است، پیشنهاد داد: مدیران بخش های صنعتی و دولتی می توانند از فناوری های نوین استفاده کرده تا به صرفه جویی های قابل توجهی برسند در این راستا نیاز است اقدامات مدیران مربوطه در ارتقای شغلی آنها تاثیرگذار باشد تا آنها ترغیب به استفاده از پژوهش های دانشگاهی شوند.
مقدس نژاد با بیان اینکه در ساختار مدیریت سنتی کشور ما به موضع ارتباط صنعت و دانشگاه توجه ویژه نشده است، افزود: بین یک مدیر نوگرا و تحول گرا که می تواند نوآوری ایجاد کند با مدیر محافظه کار که ریسک پذیر نیست بسیار تفاوت وجود دارد؛ که اکثر مدیران صنایع ترجیح می دهند طبق چارچوب های سنتی فعالیت کنند.
به گفته وی مدیران انگیزه استفاده از پژوهش های دانشگاهی را ندارند و با تغییر قوانین مدیریتی نیز به دنبال ایجاد بستر استفاده از رساله های دانشگاهی نیستند که در این زمینه نیز نیاز به تغییر نگرش داریم.
نیازی به تکنسین خارجی در صنایع نداریم
مقدس نژاد تصریح کرد: برای مثال من که یک مدرس دانشگاه هستم، ۲۳ اختراع دارم و از طریق صدا و سیما نیز اطلاع رسانی شد اما صنعت هیچگاه به دنبال استفاده از این اختراعات در پروژه های خود نبود.
عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر اظهار داشت: بسیاری از محققان زمانی که می بینند از سوی صنعت استقبال نمی شوند، رغبتی برای اختراع یا ارائه رساله های پژوهشی ندارند زیرا منافع مالی نیز برای آنها ندارد.
وی با بیان اینکه کشور تکنسین مورد نیاز در همه زمینه ها را دارد، ادامه داد: ممکن است در برخی صنایع مثل صنایع نفتی بهره گیری از مهندسان خارجی ضرورت داشته باشد اما در حوزه عمران متخصصان مورد نیاز را در کشور داریم و نیاز به هیچ مشاور و پیمانکار خارجی در انجام پروژه ها نداریم.
تحریم‌ها روند انجام پژوهش‌ها را با مشکل مواجه کرده است
عضو هیات علمی دانشگاه امیرکبیر با بیان اینکه به دلیل وجود تحریم ها، مشکلاتی در حوزه دانشگاهی داریم، گفت: به عنوان مثال تهیه برخی قطعات سخت افزاری با مشکل مواجه است یا در کشور وجود ندارد یا تهیه آنها هزینه ای بسیار زیاد می خواهد. توان مالی دانشگاه نیز به اندازه ای نیست که بتواند این نیاز را تامین کند.
مقدس نژاد ادامه داد: در کشورهای توسعه یافته پیش از آنکه پایان نامه تعریف شود، منابع آن از سوی صنعت تامین می شود. به این معنا که استاد با صنعت خصوصی یا دولتی قرارداد منعقد می کند و طبق آن دانشجوی دکتری و ارشد جذب کرده و پایان نامه تعریف می کند.
وی ادامه داد: حتی زمانی که دانشجو از ایران به سایر دانشگاه ها برای فرصت مطالعاتی اعزام می شود، علاوه بر اینکه دانشگاه شهریه آن را پرداخت می کند، گرنت پژوهشی نیز به آنها می دهد. زیرا هزینه ها از صنعت تامین می شود اما در کشور ما به این دلیل که صنعت از دانشگاه حمایت نمی کند، چنین ساختاری وجود ندارد.
لزوم توجه بیشتر به جذب دانشجوی بین‌الملل و دیپلماسی علمی
مقدس نژاد با بیان اینکه ارتباط دانشگاه های کشور با سایر دانشگاه های دنیا بستگی به تعاملات اساتید دارد، اظهار داشت: وزارت علوم نیز در بسیاری از پروژه ها دانشگاه ها را به جذب استاد همکار از سایر دانشگاه های معتبر تشویق می کند. زیرا ارتباطات بین الملل در رتبه بندی دانشگاه ها در سطح جهانی بسیار موثر است.
وی گفت: در چند سال اخیر در دانشگاه امیرکبیر اقدامات خوبی در راستای دیپلماسی علمی انجام و سعی شده است از اساتید همکار که در دانشگاه های سایر کشورها هستند در پروژه ها بهره بگیرد. اما به طور کلی مساله ارتباطات و تعاملات بین الملل موضوع مهمی در رتبه بندی دانشگاه ها است که کشور ما کاستی هایی در این زمینه دارد.
مقدس نژاد تصریح کرد: نیاز است سیاست گذاری کلان در وزارت علوم روی مساله جذب دانشجوی خارجی متمرکز کنند؛ در این راستا نیاز است اطلاع رسانی لازم در خصوص توانمندی دانشگاهای کشور در سطح بین المللی صورت گیرد.