بیش از ۵۰۰ سازمان مردم نهاد در سطح استان کرمانشاه هم اکنون فعالیت دارند، بیشتر این سازمان ها در حوزه امور اجتماعی با ۸۳ سمن، آسیب های اجتماعی ۱۴۰ سمن و امور خیریه ۱۳۰ سمن فعالیت می کنند و مابقی ۵۳ سمن در حوزه فرهنگی، هنری، مذهبی، ۲۹ سمن علمی و تخصصی، ۹ سمن در حوزه حقوق شهروندی، ۲۷ سمن در حوزه محیط زیست و ۶ سمن در حوزه میراث فرهنگی و گردشگری استان سازماندهی شده اند و دارای مجوز فعالیت هستند.
سازمان‌های مردم نهاد براساس نیاز منطقه و داوطلبانه ایجاد می‌شوند و بسیار سریع‌تر از اقدام سیستمی و دولتی می توانند در مواقع ضروری عمل کنند و به عنوان بازوی توانمند دولت در مسایل ورود کنند.
نباید فراموش کنیم که یک سازمان مردم نهاد با هدف مشارکت اجتماعی شکل گرفته چرا که نسبت به مسائل پیرامون حساسیت هایی داشته و درصدد است با همفکری به حل مشکل برآید این امر باید مورد توجه مسوولان قرار گیرد.
سمن ها در کاهش دغدغه های حاشیه نشینان موثرند
دبیر انجمن باران مهر زاگرس که در زمینه کاهش آسیب های اجتماعی و توانمندسازی و حمایت از کودکان و زنان برای بازگشت به سطح قابل اطمینانی از زندگی تلاش می کند به ایرنا گفت: سازمان های مردم نهاد به عنوان یک سرمایه اجتماعی برای دولت‌ها مطرح هستند به نحوی که امروزه یکی از شاخصه های توسعه یافتگی هر کشور مشارکت افراد در سمن ها و یا سازمان‌های مردم نهاد است در چند سال اخیر سازمان های مردم نهاد نقش پررنگی در توسعه و پیشرفت کشور داشته اند در بحران ها و حوادث مختلف از جمله سیل، زلزله و آتش سوزی های اخیر منطقه زاگرس و همچنین مشارکت در جلوگیری از ویروس کرونا با ادارات و ارگان های مختلف مشارکت داشته اند.
اشکان رضایی، با بیان اینکه در مناطق حاشیه نشین، سازمان‌های مردم نهاد برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی تاثیرگذار بوده اند، افزود: اگر می‌خواهیم از حاشیه نشینی به سمت توسعه یافتگی حرکت کنیم باید به سمن ها اهمیت بیشتری داده شود چرا که اعضای انجمن ها بیشترین ارتباط را با مناطق حاشیه نشین دارند و واسط افراد فقیرنشین با اداره بازرگانی هستند مددکاران اجتماعی در مناطق حاشیه نشین در زمینه مشاوره خانواده روان شناختی، حقوقی و پزشکی نقش بسزایی دارند و می توانند در راستای نیل به اهداف و توسعه گام های بزرگی بردارند.
وی افزود: اما یکی از چالش‌هایی که سازمان های مردم نهاد با آن مواجه هستند این است که برخی از مدیران از سمن ها به عنوان نردبان استفاده می‌کنند تا بتوانند رزومه قابل توجهی برای خود داشته باشند.
رضایی یادآور شد، استفاده نکردن از تجربیات و نیروی انسانی جوان در بدنه دولت معضل دیگری است، در استانداری و فرمانداری جلساتی با عنوان رسیدگی به ستاد امور جوانان برگزار می‌شود اما حضور یک جوان در این جلسات دیده نمی شود و این خود یک آسیب جدی است که افراد بالای ۴۰ و ۵۰ سال برای جوانان ۱۵ تا ۲۰ تصمیم‌گیری می کنند.
وی اضافه کرد، از اوایل دولت یازدهم نگرش مثبتی در بین فعالان و کنشگران شکل گرفت اما رفته رفته ذهنیت مثبت رخت بربست و باتوجه به شرایط اقتصادی و عدم همکاری سازمان ها با سمن ها دیگر امیدی برای مشارکت نمانده اگر سازمان‌ها و نهادهای مختلف و مربوطه حمایت لازم را از سمن ها داشته باشند بی شک امید به فعالان و دیگر تشکل های مردم نهاد بر می گردد اما تا زمانی که عزم راسخ از سوی مدیران برای مشارکت وجود نداشته باشد ما شاهد مشارکت فعالان و دلسوزان در زمینه های مختلف نخواهیم بود.
او ادامه داد: غیردولتی و غیرسیاسی بودن و عدم وابستگی به دولت یکی از شاخصه های سمن های مردم نهاد است اینکه فعالان انجمن ها همیشه و هر ساعت در خدمت محرومین بوده اند و همیشه همکاری لازم با سازمان‌ها در زمان بحران داشته‌اند.
این مسوول گفت: افرادی که در سمن های مختلف عضویت دارند بدون چشمداشت مالی و با تمام توان به وظیفه اجتماعی خود می پردازند در کشورهای توسعه یافته هر شهروند عضو یک یا ۲ سمن است اما از آنجا که در کشور ایران نگاه دیگری به سمن ها وجود دارد امید است مدیران نگاه مثبتی به تشکل های مردم نهاد داشته باشند تا بتوانند شاهد کاهش آسیب های اجتماعی، فقر و محرومیت شوند.
سمن ها می توانند فقر را ریشه کن کنند
رضایی افزود: اگر سازمان های مردم نهاد در شهر کرمانشاه حمایت شوند در چندین سال فقر و محرومیت از کرمانشاه ریشه کن خواهد شد اما اگر نگاهمان دولتی باشد و زمان انتخابات دنبال رای مردم باشیم و بعد از نتیجه دلخواه آنها را رها کنیم هیچ‌گاه شاهد پیشرفت و توسعه نخواهیم بود.
وی معتقد است، نگاه ادارات به سمن های مردم نهاد باید تغییر کند اینکه فعالان نقش پرکردن صندلی ها در جلسات را ندارند و می شود از تجربیات و تخصص افرادی که تحصیلات آکادمیک دارند بهره گرفت اگر از جوانان و متخصصان این حوزه استفاده نشود به شهر و کشورهای دیگر مهاجرت خواهند کرد و این خود یک آسیب جدی است.
رضایی گفت: به عقیده بنده برای رشد و آبادانی یک کشور باید نظر مخالفین و موافقین را جویا شد با هر عقیده و مذهب و دینی که دارند باید در کنار هم باشیم و برای توسعه و آبادانی کشور تلاش کنیم اگر نگاه مدیران به سمت حذف برخی افراد با نگرش های مختلف باشد آنها سرخورده و ناامید می شوند.
فعالیت سمن در تقابل با ادارات نیست
مدیرعامل پیام آوران اردیبهشت کرمانشاه که سالهاست در زمینه حفظ و پاکسازی محیط زیست فعالیت می کند در گفت و گو با ایرنا، در خصوص علت اصلی تشکیل سمن ها، اظهار داشت: برخی از افراد توانمند احساس می کنند که نیاز است تا در زمینه مسایل پیرامون خود اعم از زیست محیطی تا اجتماعی و فرهنگی وارد شوند چرا که می دانند در برخی امور همچون بخش های خانوادگی، کودکان، زنان سرپرست خانوار و غیره ضعف هایی وجود دارد که هنوز دیده نشده است.
شیرین خوانساری گفت: در هر فعالیتی مشکلاتی وجود دارد که یا مانع از رسیدن به هدف می شود و یا تحقق آن را به تاخیر می اندازد، بسیاری از مشکلات به دلیل عدم همکاری برخی مسوولان با سمن ها است به گونه ای که اکثر ادارات و سازمان های دولتی فعالیت سمن را در تقابل با خود می دانند و گمان می کنند که سمن ها تنها به دنبال یافتن مشکلات هستند در حالی که این دیدگاه باید تغییر کند.
وی معتقد است، سزاوار است این دیدگاه تغییر کند و به دیدگاه تعاملی و همسونگری تبدیل شود تا مشکلات مرتفع شود.
این فعال زیست محیطی به محدودیت امکانات و سرمایه های محدود انسانی ادارات اشاره کرد و گفت: کمبود پرسنل موجود می شود تا تسلط کامل و همه جانبه برهمه مسایل نباشد.
کار گروهی کم طرفدار است
وی با بیان اینکه فعالیت سمن ها به خوبی نهادینه نشده، ادامه داد: کار گروهی نیاز به آموزش دارد و نباید گمان کرد کارهای تک نفره از گروهی موفق تر است، این تفکر یک نقطه ضعف به دنبال دارد، افرادی که وارد یک سمن می شوند باید بدانند که وارد یک سازمان شده اند نهادی که اساسنامه و قوانینی دارد و به این دلیل که در برخی مواقع این قوانین نادیده گرفته می شود ممکن است این سرمایه اجتماعی از قدرت هم افزایی و هم اندیشی بی بهره بماند.
این فعال زیست محیطی ادامه داد: جامعه و شهروندان دید مثبتی برای ورود به سازمان مردم نهاد خصوصی ندارند و گاهی از این اقدام هراس دارند و به راحتی نمی توان این افراد را جذب این سازمان ها کرد؛ در مقابل هم افرادی هستند که برای انجام فعالیت در سازمان های مردم نهاد با جان و دل تلاش می کنند.
عضو هیات مدیره و مسوول آموش شورای هماهنگی سمن‌های محیط زیست و منابع طبیعی کرمانشاه ادامه داد: برای انجام فعالیت های سمن ها در سطح استان و کشور باید تبلیغات خاصی انجام شود تا افراد بیشتری جذب شود که در این زمینه از طریق فضای مجازی، دنیای جراید و صدا و سیما نیاز به کار است و دولت باید در این زمینه بیشتر تلاش کند تا میزان جذب بالا رود.
برای معرفی سمن ها کم کاری کرده ایم
خوانساری ادامه داد: پیشنهاد می شود این اجازه وجود داشته باشد که نام سمن های موفق در خبرگزاری ها و مطبوعات ذکر شود که این امر موجب معرفی بهتر آنها می شود.
وی از مسایل مالی و کمبودهای اقتصادی به عنوان چالش دیگر یاد کرد و افزود: ممکن است طرح ها و ایده های متعددی برای جامعه بهتر با مشکلات کمتر وجود داشته باشد اما تحقق هر طرحی در گرو پرداخت هزینه ای است و به دلیل عدم تامین آن بازدهی پایین آمده است.
وی یادآور شد، طبق قوانین، درصدی از فعالیت سازمان ها چه دولتی و چه خصوصی برای حفظ محیط زیست باید اختصاص داده شود و بهترین افرادی که می توانند یاری رسان ارگان ها باشند همان نیروهای انسانی هستند که به عضویت سمن ها درآمده و شناخته شده هستند که می تواند موجب هم افزایی شود ولی تلاش برای تحقق این خواسته خیلی اندک است.
همگامی ادارات با سمن ها در دیگر استان ها بیشتر است
در ادامه مسوول خیریه آبشار عاطفه ها شعبه ایتام و سادات کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه فعالیت این سازمان به صورت بین المللی درآمده است، گفت: این بنیاد از سال ۹۳ آغاز به کارکرده است که تاکنون هفت سال تاسیس شده است.
قربانی با بیان اینکه حوزه فعالیت هر سمن مشخص است، افزود: سمن ها با چالش های متعددی مواجه هستند و هنگامی که برای معرفی فعالیت ها به ادارات می رویم تصور می شود که درخواست کمک مالی داریم در صورتی که درخواست های ما سازمان دهی شده و جامعه هدف ما مشخص است و خانواده های نیازمندی که شناسایی شده است تنها توسط شعبات مربوطه حمایت می شوند.
وی معتقد است، همگامی ارگان های دولتی با سمن ها در برخی استان ها بیش از کرمانشاه دیده می شود و این تمایل چندان در کرمانشاه دیده نمی شود.
قربانی به تلاش استانداری و ارگان های مربوطه برای شفاف سازی فعالیت سمن ها اشاره کرد و روند آن را مطلوب دانست و گفت: حضور و فعالیت سمن‌ها و خدماتی که ارایه می‌دهند در جامعه تاثیرگذار است و و به نشاط اجتماعی جامعه کمک زیادی می کنند.
کرمانشاه بیش از ۵۰۰ سمن دارد
در پایان مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری کرمانشاه با اشاره به اینکه در حوزه حقوق شهروندی ۹ سمن فعال است، این تعداد را با توجه به مشکلات جامعه بسیار کم دانست و افزود: مردم از ارکان توسعه اجتماعی محسوب می‌شوند و دولت از شکل گیری جریان های مثبت اجتماعی با فعالیت داوطلبانه حمایت می‌کند.
به گفته فریبرز نجفی مهر، دولت برای گسترش و افزایش کیفی و کمی سمن ها در حوزه های مختلف توجه ویژه دارد زیرا این سازمان ها از بطن و دل جامعه می آیند و می توانند کمک شایانی برای اجرا و توسعه مشارکت های مردمی باشند.
وی با اشاره به کمک سمن های اجتماعی در مقابله با اپیدمی بیماری کرونا، در ضدعفونی کردن معابر، توزیع بسته های بهداشتی، کمک های معیشتی، تب سنجی در ورودی شهرها، فرودگاه و پایانه ها براهمیت کیفی سازی و تخصصی عمل کردن این خدمات تاکید کرد.
گزارش از زهره کریم زاده