نواحی صنعتی با برخورداری از مزیت های اقتصادی منطقه‌ای و محلی به عنوان موتورهای محرک بالقوه برای تحقق جهش تولید در روستاها و شهرهای کوچک به شمار می روند که باید با برنامه ریزی مناسب و همت عالی مسوولان، ظرفیت آنها برای خدمت بهتر به بخش تولید و رونق اقتصادی کشور به بالفعل تبدیل شود.
محدوده های صنعتی زیر ۱۰۰ هکتار ناحیه صنعتی نامیده می شوند، این نواحی که محل استقرار و فعالیت صنایع کوچک هستند معمولا در نزدیکی یا کنار شهرهای کوچک و به دور از شهرهای بزرگ و مراکز استان ها با هدف پراکندگی استقرار صنایع مطابق با اسناد آمایش سرزمینی و بسط عدالت در حوزه توسعه صنعتی و همچنین تقویت صنعت با توجه به مزیت های اقتصادی منطقه ای و محلی ایجاد می شوند.
نواحی صنعتی می توانند در رونق اقتصادی مناطق و کاهش بیکاری در شهرهای کوچک و روستاها از طریق ایجاد فرصت های شغلی مستقیم و غیرمستقیم و رشد شاخص های توسعه در این نقاط نقش مهمی ایفا کنند.
این مجموعه ها با برنامه ریزی بهتر به منظور جذب سرمایه گذار و همچنین کمک به تکمیل طرح های نیمه تمام از طریق ارایه مشوق به سرمایه گذاران و دادن تسهیلات مالی با شرایط مناسب به مالکان واحدهای تولیدی مستقر در آنها می توانند بخش زیادی از زنجیره تولید داخلی در کشور را کامل کرده و برای جوانان در روستاها و شهرهای کوچک اشتغالزایی کنند و مانع مهاجرت جوانان به شهرهای بزرگ شوند.
استان قزوین دارای ۶ ناحیه صنعتی است، آوج در شهرستان آوج، دانسفهان در شهرستان بوئین زهرا، اسفرورین و نیکویه در شهرستان تاکستان و الموت و طارم سفلی هر ۲ در شهرستان قزوین ۶ ناحیه صنعتی این استان را تشکیل می دهند.
در کنار رشد سرمایه گذاری در نواحی صنعتی قزوین و اختصاص هزینه های قابل توجه از اعتبارات دولت برای آماده سازی و ایجاد زیرساخت در این مکان ها طی سالهای اخیر، نواحی صنعتی این استان با برخی چالش ها و مشکلات نیز روبرو هستند که در سال جهش تولید باید برای رفع آنها اقدام کرد.
در این گزارش ضمن تشریح آخرین وضعیت نواحی صنعتی قزوین از زبان مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان؛ در گفت وگو با چندتن از مقامات محلی به برخی مسایل و مشکلات این نواحی نیز پرداخته و اشاره شده است.
جذب ۱۴۷ سرمایه گذار در نواحی صنعتی استان قزوین
۶۷ طرح تولیدی در نواحی صنعتی استان قزوین با سرمایه گذاری ۷۲۱ میلیارد ریال به مرحله بهره برداری رسیده اند
از ابتدا تاکنون حدود ۱۶۰۰ سرمایه گذار در شهرک ها و نواحی صنعتی استان قزوین جذب شده اند که سهم نواحی صنعتی ۱۴۷ سرمایه گذار بوده است.
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان این مطلب، اظهار داشت: این استان دارای ۶ ناحیه صنعتی است که مجموع مساحت آنها ۲۵۳ هکتار بوده که فاز عملیاتی شده آن ۱۷۹ هکتار و زمین صنعتی موجود و آماده سازی در آنها ۱۲۹ هکتار است.
حمیدرضا خانپور با اشاره به واگذاری ۷۴ هکتار زمین به سرمایه گذاران در نواحی صنعتی استان قزوین از ابتدا تاکنون، گفت: تاکنون ۱۴۷ سرمایه گذار در نواحی صنعتی این استان جذب شده اند که از این تعداد طرح های تولیدی ۶۷ سرمایه گذار به مرحله تولید و بهره برداری رسیده است.
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی قزوین اظهار داشت: واحدهای به بهره برداری رسیده در نواحی صنعتی استان به سه ناحیه صنعتی دانسفهان، آوج و اسفرورین اختصاص دارند و به ترتیب دارای ۵۴، هشت و پنج واحد تولیدی بهره بردار هستند.
خانپور یادآور شد: اشتغال واحدهای تولیدی بهره برداری نواحی صنعتی استان قزوین هزار و ۳۲۴ نفر است که هزار و ۱۲۰ نفر از این رقم به ناحیه صنعتی دانسفهان اختصاص دارد.
وی، سرمایه گذاری انجام شده برای طرح های به بهره برداری رسیده در نواحی صنعتی استان قزوین را ۷۱۲ میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: بیشترین میزان از این رقم با ۵۶۱ میلیارد ریال مربوط به ناحیه صنعتی دانسفهان بوده است.
این مسوول گفت: سرمایه گذاری طرح های به بهره برداری رسیده در ناحیه صنعتی اسفرورین و آوج نیز به ترتیب ۷۷ و ۷۴ میلیارد ریال بوده است.
واگذاری اراضی سه ناحیه صنعتی به سرمایه گذاران در دولت یازدهم و دوازدهم
کار واگذاری زمین به سرمایه گذاران در ۳ ناحیه از ۶ ناحیه صنعتی استان قزوین در دولت یازدهم و دوازدهم کلید خورده است
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین گفت: با ایجاد زیرساخت های لازم و آماده سازی اراضی، کار واگذاری زمین در سه ناحیه صنعتی الموت، طارم سفلی و نیکویه طی ۵، ۶ سال گذشته آغاز شده است.
وی اظهار داشت: در این نواحی صنعتی جدید تاکنون ۳۰ سرمایه گذار جذب شده و با شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین قرارداد منعقد کرده اند که ۲۲ مورد آنها مربوط به ناحیه صنعتی الموت و هشت مورد نیز به ناحیه صنعتی طارم سفلی اختصاص دارد.
این مسوول گفت: از مجموع ۴۱ هکتار زمین درنظر گرفته شده برای عملیات و ایجاد زیرساخت در این سه ناحیه صنعتی تازه تاسیس، ۲۱ هکتار زمین صنعتی آماده سازی و از زیرساخت های لازم به منظور استقرار سرمایه گذاران برخوردار شده اند.
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین با بیان اینکه مشوق هایی برای حضور سرمایه گذاران در نواحی صنعتی و نقاط کم برخوردار در نظر گرفته شده است، اظهار داشت: قیمت پایین زمین و پرداخت اقساطی آن در کنار معافیت های مالیاتی از جمله این مشوق هاست.
این مسوول با بیان اینکه در راستای تقویت نواحی صنعتی و کمک به توسعه نقاط کم برخوردار بخشی از درآمدهای شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین که از محل فروش زمین در شهرک های صنعتی بزرگ مانند کاسپین به دست آمده را در ناحیه های صنعتی هزینه می کنیم، گفت: هزینه هایی که برای آماده سازی و زیرساخت اراضی در نواحی صنعتی از جمله تسطیح اراضی، جدول گذاری و آسفالت کشی و ایجاد معابر، شبکه روشنایی و انتقال آب و برق می شود معمولا سه برابر هزینه ای است از سرمایه گذاران بابت هزینه زمین دریافت می شود.
وی خاطرنشان کرد: نواحی صنعتی می توانند در رونق و جهش تولید در نقاط روستایی و شهرهایی با جمعیت کم نقش قابل توجهی ایفا کنند البته در این بخش هنوز ظرفیت های بالقوه زیادی در کشور و استان قزوین وجود دارد که باید با همت جمعی مسوولان ملی، استانی و محلی به بالفعل تبدیل شوند.
نواخته شدن آهنگ رشد سرمایه گذاری در نواحی صنعتی استان قزوین
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین گفت: از سال گذشته تاکنون ۲۰ سرمایه گذار با سرمایه پیش بینی شده ۵۳۴ میلیارد ریال در نواحی صنعتی استان جذب شده اند که اشتغال پیش بینی شده آنها ۳۲۴ نفر است.
خانپور افزود: به این سرمایه گذاران هفت هکتار زمین در نواحی صنعتی استان قزوین برای ساخت واحدهای تولیدی واگذار شده است.
وی اظهار داشت: سال گذشته ۹ سرمایه گذار در نواحی صنعتی استان جذب شده اند در حالی که در پنج ماهه امسال ۱۱ سرمایه گذار در این نواحی جذب و با شرکت شهرک های صنعتی برای دریافت زمین و ساخت واحدهای تولیدی قرارداد منعقد کرده اند.
این مسوول در ادامه از واگذاری چهار هکتار زمین به سرمایه گذاران در نواحی صنعتی استان قزوین در سال جاری خبر داد و گفت: این در حالی است که در مجموع سال گذشته، سه هکتار زمین به سرمایه گذاران در نواحی صنعتی استان واگذار شده بود.
مدیرعامل شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین میزان سرمایه گذاری طرح های سرمایه گذاری جذب شده در نواحی صنعتی استان در سال جاری را ۲۹۷ میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: میزان سرمایه گذاری در نواحی صنعتی استان در سال جهش تولید نسبت به سال قبل ۵۰ میلیارد ریال افزایش داشته است.
وی همچنین میزان اشتغال پیش بینی شده طرح های سرمایه گذاری جذب شده در سال جاری در نواحی صنعتی استان قزوین را ۱۸۱ نفر اعلام کرد و اظهار داشت: این میزان در طرح های سرمایه گذاری سال گذشته ۱۴۳ نفر بود.
با وجود رشد سرمایه گذاری در نواحی صنعتی استان قزوین و آماده سازی میزان قابل توجهی از اراضی و ایجاد زیرساخت برای جذب سرمایه گذار در آنها برخی از این نواحی با مسایل و مشکلاتی روبرو هستند که مانع از حضور سرمایه گذاران و یا رونق فعالیت های تولیدی در آنها شده است.
ضرورت دقت بیشتر به موضوع اهلیت سرمایه گذاران در نواحی صنعتی
اهلیت سرمایه گذاران در نواحی صنعتی باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد تا شاهد زمین های معطل و طرح های نیمه کاره زیاد در این مکان ها نبود
بخشدار الموت شرقی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص وضعیت ناحیه صنعتی الموت گفت: هفت تا هشت طرح تولیدی در این ناحیه صنعتی در دست اجرا و ساخت قرار دارد اما با وجود آماده سازی زیرساخت ها به دلیل مشکلات اقتصادی و عدم توانایی لازم از سوی سرمایه گذاران، هنوز طرحی در این ناحیه صنعتی به بهره برداری نرسیده است.
احمد محمدی به مسایل و مشکلات ناحیه صنعتی الموت اشاره کرد و گفت: زیرساخت هایی همچون آب و برق اگرچه به ناحیه صنعتی رسیده اما به دلیل مشکلات اعتباری شرکت های خدمات رسان با وجود تصریح در قانون برای رساندن این خدمات تا دم درب واحدهای تولیدی، سرمایه گذاران باید بخشی از هزینه های اتصال و انشعاب را بپردازند که این موضوع برای سرمایه گذاران طرح های کوچک در نواحی صنعتی مشکل ساز شده است.
این مسوول در ادامه بر ضرورت دقت بیشتر و بررسی موشکافانه به موضوع اهلیت سرمایه گذاران در نواحی صنعتی، گفت: کم توجهی به این مساله موجب شده بسیاری از افراد اقدام به دریافت زمین کرده و مجوز بگیرند اما اقدامی برای ساخت واحد تولیدی نکنند و به این ترتیب اراضی آماده سازی شده برای تولید را معطل و بلاتکلیف نگه دارند.
بخشدار الموت شرقی با اشاره به قابلیت های بالای این بخش در حوزه باغبانی و تولید محصولات باغی و گیاهان دارویی، اظهار داشت: در این شرایط انتظار می رود ناحیه صنعتی الموت مجموعه ای برای استقرار صنایع تبدیلی و غذایی باشد اما خیلی از طرح ها متقاضی تولید مصالح ساختمانی از جمله بتن هستند که می توانند محیط زیست منطقه و آب و هوای پاک الموت را که زبانزد است با چالش روبرو کند.
وی اظهار داشت: سرمایه گذاری طرح های تولیدی در نواحی صنعتی باید براساس استفاده از ظرفیت های اقتصادی موجود در مناطق باشد، مثلا الموت قطب تولید برخی محصولات مانند فندق و زغال اخته در ایران است اما نبود صنایع تبدیلی این محصولات در منطقه موجب شده تا باغداران محصول خود را خام فروشی کرده و سود اصلی نصیب دلالانی که هیچ زحمت و تلاشی برای تولید نمی کشند، شود.
این مسوول با بیان اینکه برخی سرمایه گذاران که زمین در ناحیه صنعتی دریافت کرده به بخشداری مراجعه کرده و می پرسند که به نظر شما چه چیزی تولید کنیم؟، گفت: انتظار می رود در بدو قرارداد با سرمایه گذاران طرح های آنها از حیث توجیه اقتصادی مورد توجه قرار گرفته و مشاوره های لازم در زمینه تولید محصولات به آنها ارایه شود.
وی در ادامه با اشاره به بازدید استاندار قزوین از ناحیه صنعتی الموت در هفته گذشته، اظهار داشت: مقرر شد تا در هفته جاری با حضور سرمایه گذاران این ناحیه صنعتی، مسایل و مشکلات مربوط به این مکان بررسی و برای حل آنها تدابیر لازم اندیشیده شود.
سرمایه گذاران نواحی صنعتی باید متناسب با استعداد و مزیت اقتصادی مناطق جذب شوند
رضا حسنی بخشدار طارم سفلی نیز گفت: سرمایه گذاران نواحی صنعتی باید متناسب با استعدادهای هر منطقه و با توجه به مزیت های اقتصادی مناطق جذب شوند تا بتوانند در اقتصاد و اشتغال مناطق و بخش ها اثرگذاری لازم را داشته باشند.
این مسوول گفت: به عنوان نمونه طارم سفلی قطب تولید محصول باغی استراتژیک زیتون است و ایجاد کارخانجات فرآوری و صنایع تبدیلی، ارزش افزوده این محصول را چندبرابر می کند و ضمن ایجاد اشتغال قابل توجه، رونق زیادی نیز به باغداری و توسعه باغات منطقه می بخشد.
حسنی افزود: به دلیل کافی نبودن واحدهای فرآوری و صنایع تبدیلی، زیتون باغداران طارم سفلی به شکل فله ای حین برداشت به فروش عمده می رسد و سود ناشی از ارزش افزوده این محصول به جیب باغداران و فعالان اقتصادی بومی نمی رود.
وی در ادامه با اشاره به آماده سازی اراضی در ناحیه صنعتی طارم سفلی، اظهار داشت: تاکنون هشت متقاضی سرمایه گذاری در این ناحیه صنعتی جذب شده و با شرکت شهرک های صنعتی استان قزوین قرارداد منعقد کرده اند اما به دلیل مشکلات اقتصادی اجرای طرح ها کند پیش می رود و امیدواریم با کمک مسوولان استانی برای حل مشکلات سرمایه گذاران، این ناحیه صنعتی در آینده نه چندان دور به قطب صنایع تبدیلی مربوط به محصول زیتون در کشور تبدیل شود.
جای خالی مشوق های ویژه برای سرمایه گذاری در نواحی صنعتی
مشوق های فعلی برای جذب سرمایه گذاران در نواحی صنعتی کفایت نمی کند و بیشتر متقاضیان در چنین شرایطی ترجیح می دهند تا در شهرهای بزرگ اقدام به سرمایه گذاری کنند
فرماندار آوج در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در خصوص آخرین وضعیت ناحیه صنعتی آوج گفت: این ناحیه صنعتی با معضلات زیادی روبروست و با وجود مصوباتی برای رفع آنها، هنوز مسایل و مشکلات حل نشده در آن قابل توجه است.
نصرت الله علیرضایی افزود: این ناحیه صنعتی از لحاظ امکانات و زیرساخت ها محروم است و خیلی از واحدهای تولیدی مستقر در آن که دارای پروانه بهره برداری اند، غیرفعال هستند.
وی، کمبود روشنایی، نیاز معابر به آسفالت، نبود یک نگهبانی فعال و دائمی و لغو مجوز بهره برداری از آب چاه ناحیه را از جمله مشکلات ناحیه صنعتی آوج عنوان کرد و گفت: این ها در برابر معضل طرح های نیمه کاره و معطل از مشکلات پیش پا افتاده به شمار می روند و در واقع باید از وجود طرح های نیمه تمام به عنوان معضل اصلی این ناحیه صنعتی نام برد.
این مسوول با بیان اینکه به دلیل عدم رسیدگی مناسب این ناحیه صنعتی به محل تجمع تعداد قابل توجهی از سگ های ولگرد تبدیل شده است، افزود: مدیریت این ناحیه صنعتی بیشتر اوقات در مجموعه مستقز نبوده و در رفت و آمد است.
فرماندار آوج با بیان اینکه در سالیان گذشته اهلیت سرمایه گذاران در این ناحیه صنعتی مورد بی توجهی قرار گرفته و این موضوع موجب ایجاد طرح های نیمه تمام قابل توجهی در این مکان شده است، اظهار داشت: در حال حاضر ۳۰ طرح نیمه کاره و بلاتکلیف در ناحیه صنعتی آوج وجود دارد.
علیرضایی با تاکید بر ضرورت تسریع در تعیین و تکلیف طرح های نیمه کاره و معطل و بازپس گیری و خلع یدآنها و واگذاری دوباره به سرمایه گذاران جدید، اظهار داشت: خیلی از سرمایه گذاران با وجود دریافت زمین از سالیان گذشته هیچ اقدامی برای ساخت و ساز واحد تولیدی در ناحیه صنعتی آوج نکرده اند و یا برخی سرمایه گذاران کار را به مرحله ساخت سوله و دیوارکشی رسانده اند اما به دلایل مختلف از جمله کمبود نقدینگی و عدم امکان تهیه ماشین آلات و افزایش هزینه های تولید موفق به راه اندازی واحد خود نشده اند.
این مسوول گفت: اگرچه مشوق هایی برای سرمایه گذاری در ناحیه های صنعتی از سوی شرکت شهرک های صنعتی درنظر گرفته شده اما این مشوق ها کافی نبوده و اثرگذاری چندانی ندارد و خیلی از متقاضیان ترجیح می دهند به جای حضور در نواحی صنعتی در شهرک های صنعتی بزرگ اقدام به سرمایه گذاری کنند بنابراین در این خصوص نیازمند بازنگری در قوانین هستیم.
فرماندار آوج خاطرنشان کرد: قیمت هر متر مربع زمین در ناحیه صنعتی آوج در سالهای گذشته ۱۵ هزار تومان بود که این رقم به ۴۰ هزار تومان افزایش یافته است در حالی که این شهرستان جزو ۳۱ شهرستان کمتر توسعه یافته در کشور معرفی شده و باید برای سرمایه گذارانی که قصد حضور در آنرا دارند مشوق های ویژه و ترغیب کننده در نظر گرفته شود.
این مسوول در پایان گفت: حتی برخی سرمایه گذاران حتی بومی که قصد سرمایه گذاری در ناحیه صنعتی آوج را داشته اند با برخی توصیه ها در مرکز استان پشیمان شده و قصد فعالیت در دیگر نقاط و شهرک های صنعتی را می کنند در حالی که باید شاهد توسعه متوازن و پراکنش مناسب سرمایه گذاری در کشور و استان باشیم.
*رهاورد:
یک- به نظر می رسد با توجه به این که یکی از عمده مشکلات مربوط به نواحی صنعتی وجود طرح های زیاد نیمه کاره و معطل سرمایه گذاری است، باید از ظرفیت جذب سرمایه گذاری بومی در این مجموعه ها از طریق ایجاد شرکت های تعاونی بیشتر بهره برد.
شرکت های تعاونی می توانند با توجه به مزیت اقتصادی هر منطقه در نواحی صنعتی به فعالیت بپردازند و موجب بهبود وضعیت معیشتی روستاییان و شهروندان ساکن در شهرهای کوچک بشوند.
دو- یک مشکل دیگر در نواحی صنعتی واگذاری طرح ها به سرمایه گذاران بدون توجه به اهلیت آنها بوده است که لازم است در این خصوص طرح های معطل هرچه زودتر تعیین و تکلیف شده و اراضی مورد نظر آزادسازی و به سرمایه گذاران جدید واگذار شود و همچنین اراضی جدید نیز پس از بررسی های لازم و اطمینان از اهلیت سرمایه گذاران به آنها واگذار شود تا شاهد طرح های نیمه کاره با عمرهای بالا در این نقاط نباشیم.
سه -از آنجا سرمایه گذاران تمایل دارند تا در کنار شهرهای بزرگ و در همجواری با زیرساخت ها و امکانات زیربنایی آنها قرار داشته باشند لازم است تا با اختصاص مشوق های ویژه چه در سطح ملی با تصویب قوانین و بخشنامه های جدید و یا اصلاح قوانین قبلی و همچنین مشوق های استانی و محلی برای سرمایه گذاران، آهنگ سرمایه گذاری و ایجاد و بهره برداری از واحدهای تولیدی در نواحی صنعتی تندتر شده و جهش تولید در این مجموعه ها محقق شود.
چهار- در جذب سرمایه گذاری در نواحی صنعتی باید به مزیت های اقتصادی و پیوند کشاورزی با صنعت با توجه به ظرفیت های هر منطقه توجه داشت، موضوعی که در خیلی از ناحیه های صنعتی مورد غفلت قرار گرفته است، مثلا در جایی که قطب صنعت باغداری و رتبه نخست یک محصول در کشور است هیچ اثری از صنایع تبدیلی وابسته به آن محصول دیده نمی شود که این رویکرد باید با هدف استفاده از مزایای اقتصادی مناطق مورد بازنگری قرار بگیرد.