به گزارش ایرنا، مرز؛ نامش شاید برای برخی نگران کننده و ترسناک باشد اما برای بسیاری فرصت و ظرفیت اشتغال و درآمدزایی محسوب می شود و مردمان سخت کوش و خون گرم جنوب شرق ایران در سیستان و بلوچستان از این دسته هستند و به عنوان مرزبانان غیور ایران اسلامی شناخته می شوند که توانسته اند با وجود مشکلات اقتصادی و معیشتی در جوار دو کشور حساس افغانستان و پاکستان زندگی آرامی را داشته باشند.
مردم این منطقه از ایران زمین سالهاست که مرز را به عنوان فرصتی برای گذران زندگی می شناسند و از دیرباز تاکنون با همسایگان خود در کشورهای پاکستان و افغانستان مراودات مرزی دارند.
پس از خشکسالی‌های ۲ دهه گذشته که سبب افت کشاورزی شد توجه به مرزها بیش از پیش شد صادرات و واردات کالاهای موردنیاز مردم ساکن در دو سوی مرزها رونق گرفت اما با گذر زمان و بالا رفتن حساسیت های مرزی به سبب فعالیت اشرار و سرسپردگان استکبار این شرایط روال گذشته خود را نداشت و بعضا دست خوش برخی مشکلات و معیشت مردم نیز سخت شد تا اینکه بازارچه های مرزی راهکاری برای حل آن شناخته شد.
خوب و بد بازارچه های مرزی
سیستان منطقه ای در شمال استان و هم مرز با افغانستان است که پنج شهرستان و چندین روستا را در خود جای داده و خشکسالی های کمرشکن این سالها ساکنان آن را به سوی بهره بردن از بازارچه های مرزی سوق داده است.
محمد میر یکی از ساکنان شهرستان مرزی هیرمند به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجایی که پدران ما در گذشته دامدار یا کشاورز بودند ما نیز ادامه دهنده راه آنان بودیم تا اینکه با بروز خشکسالی ها و قطع آب ورودی رودخانه هیرمند و خشکیدن تالاب هامون دیگر شرایط کشاورزی فراهم نبود و تنها راه گذران زندگی برای ساکنان منطقه بهره بردن از مرز بود اما در سالهای اخیر با دیوار کشی مرز دیگر این امکان هم از مردم منطقه گرفته شد.
وی افزود: مرز فرصتی استثنایی برای بهبود معیشت و زندگی مرزنشینان است و باید از آن بهره وری لازم انجام شود که ایجاد بازارچه های مرزی این مهم را فراهم کرد و در چند سال اخیر توانسته تا حدی به مردم منطقه کمک کند اما برای بهره برداری بهینه از آن می توان برنامه های بهتری را تصویب و اجرا کرد.
پیربخش ریگی نیز با اشاره به رضایت مرزنشینان منطقه بلوچستان از ایجاد بازارچه های مرزی در مناطق مرکزی و جنوبی استان گفت: سیستان و بلوچستان استانی است که با مشکلات آب و هوایی رو به روست و اقتصاد منطقه به دلیل نبود سرمایه گذار یا کارخانه های بزرگ با استان های دیگر متفاوت است و به همین دلیل باید شرایطی فراهم می شد تا مردم منطقه بتوانند از ظرفیت مرز به طور قانونی و درست بهره ببرند و بازارچه ها بهترین فرصت برای رسیدن به این مهم هستند.
وی بیان کرد: ایجاد این بازارچه ها به مردم مناطق مرزی امید زندگی دوباره بخشید اما مشکل هایی در این میان وجود دارد که از مسوولان استانی و کشوری برای برطرف کردن آن ها استمداد طلبیده و انتظار داریم دستورات لازم را به مدیران ابلاغ کنند تا آنگونه که شایسته مردم منطقه است از ظرفیت های بازارچه های مرزی بهره برد و حتی تکانی به اقتصاد استان داد.
یکی از مرزنشینان جنوب سیستان و بلوچستان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: بازارچه های مرزی و حتی بازارچه های موقت باید شرایط مناسبی برای انجام مبادلات مرزی داشته باشند اما برخی از بازارچه های استان با وجود این که در مناطق استراتژیک و مهمی جانمایی شده اند ولی زیرساخت های لازم را ندارند و این موضوع آن ها را بلا استفاده کرده است بنابراین باید مسوولان ابتدا این بازارچه ها را تکمیل کنند سپس برای ایجاد بازارچه جدید برنامه ریزی شود.
عبدالستار سراوانی ادامه داد: مدیران استانی اعتباری که در اختیارشان گذاشته می شود را به چندین بخش تقسیم کرده و به حوزه های مختلف اختصاص می دهند در حالی که این اقدام نتیجه مثبتی برای استان دربر نخواهد داشت و بهتر است که این اعتبارات به یک بخش یا پروژه اختصاص داده شود تا بتوان با تکمیل و بهره‌برداری از آن پروژه به توسعه و پیشرفت استانت کمک کرد و در خصوص بازارچه های مرزی هم این مشکل به چشم می خورد.
۱۳ بازارچه مرزی برای مرزنشینان
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: با توجه به پهناوری و وسعت مرزهای این استان و هم مرزی با دو کشور افغانستان و پاکستان تصمیم گرفته شد برای بهبود معشیت مرزنشینان و استفاده از ظرفیت های مرزی بازارچه های مرزی در مناطق استراتژیک استان ایجاد شوند و با تصویب این تصمیم بررسی ها برای شناسایی مناطق مناسب آغاز شد و پس از مدتی سرانجام ۱۳ منطقه برای ایجاد بازارچه به تصویب رسید.
ماندانا زنگنه افزود: پس از این بررسی ها ۱۳ بازارچه مصوب در استان به بهره برداری رسید که بازارچه های میلک و گمشاد به همراه بازارچه موقت تخت عدالت در هیرمند، بازارچه موقت بش دلبر در نیمروز و بازارچه چوتو به همراه بازارچه موقت شاهگلی در زهک بازارچه های حوزه شمال استان یا منطقه سیستان را تشکیل می دهند که با کشور افغانستان مبادلات مرزی دارند.
وی بیان کرد: در بخش جنوب استان یا منطقه بلوچستان هم بازارچه های موقت و دائم در مبادلات مرزی با کشور پاکستان فعالیت دارند که دو بازارچه دائم و موقت در میرجاوه، دو بازارچه دائم کوهک و جالق به همراه بازارچه موقت میل ۱۶۰ در سراوان، بازارچه پیشین در سرباز و بازارچه ریمدان در چابهار این بازارچه ها را تشکیل می دهند.
۶ میلیارد دلار صادرات بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان
معاون استاندار سیستان و بلوچستان گفت: آمار مقایسه ای میزان ارزش دلاری صادرات کالا از مبادی بازارچه های مرزی فعال استان نشان داده که در سال ۹۷ بازارچه میرجاوه بیش از ۳۵۵ میلیون دلار صادرات داشته و این میزان در سال ۹۸ با وجود کاهش پنج در صدی به ۳۳۹ میلیون دلار رسید و بازارچه پیشین هم در این بازه زمانی عملکرد نزولی صادرات داشت و از ۲۰ میلیون دلار صادرات سال ۹۷ با کاهش ۲۰ درصدی به ۱۶ میلیون دلار در سال ۹۸ رسید و صادرات دو بازارچه کوهک و ریمدان هم در این مدت زمان کاهش ۴۸ و ۹۴ درصدی داشت به گونه ای که در کوهک از ۳۳ میلیون دلار سال ۹۷ به ۱۷ میلیون دلار در سال ۹۸ رسید و ریمدان از ۱۰ میلیون دلار در سال ۹۷ به ۵/۶ میلیون دلار در سال ۹۸ رسید.
وی ادامه داد: از سوی دیگرسایر بازارچه های استان در بخش صادرات عملکرد صعودی داشتند به گونه ای که ۱۶۱ میلیون دلار صادرات سال ۹۷ بازارچه میلک در سال ۹۸ با ۲۳ درصد رشد به ۱۹۸ میلیون دلار رسید، بازارچه گمشاد نیز ۱۰۱ میلیون دلار صادرات سال ۹۷ را به رقم ۱۷۸ میلیون دلار در سال ۹۸ رسانده که رشد ۷۶ درصدی را ثبت کرده است، میزان صادرات بازارچه جالق نیز که در سال ۹۷ تنها ۱۵ میلیون دلار بود در سال ۹۸ با رشد ۷۸ درصدی به ۲۸ میلیون دلار رسید به طور مجموع می توان گفت میزان صادرات بازارچه های مرزی استان در سال ۹۷ مبلغ ۶۹۵ میلیون دلار رقم خورد و این میزان در سال ۹۸ رشد ۱۲ درصدی گرفت و به رقم ۶ میلیارد و ۶۹۵ میلیون دلار رسید.
زنگنه افزود: در بخش واردات کالا، واردات از بازارچه میرجاوه در سال گذشته نسبت به سال ۹۷ کاهش داشت اما در بازارچه کوهک واردات در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ نزدیک به ۱۷۵ درصد افزایش داشته است در بازارچه گمشاد هم میزان واردات سال ۹۸ نسبت به سال قبل از آن افزایش ۱۰ برابری داشته چراکه نگاه ها بیشتر به سوی صادرات کالاهای تولید داخل به کشورهای همسایه است و کاهش واردات و وابستگی به کشورهای دیگر از مهمترین اهداف تلقی می شود.
بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان فعال ترین های کشور
معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان بیان کرد: با توجه به آمار و ارقام عملکردی می توان گفت بازارچه های مرزی استان در میان بازارچه های مرزی کشور فعال ترین ها بوده اند و حتی در دوران کرونا نیز با وجود محدودیت های مرزی و حساسیت های موجود در دو حوزه صادرات کالاهای داخلی و واردات برخی کالاهای مورد نیاز کشور فعالیت قابل قبولی داشته اند.
وی ادامه داد: سیستان و بلوچستان با دو کشور حساس افغانستان و پاکستان هم مرز است و توانسته مبادلات مرزی خوبی با این دو کشور داشته باشد به گونه ای که صادرات بازارچه های مرزی استان به افغانستان در سال ۹۸ به ۳۷۶ میلیون دلار رسید که نسبت به ۲۶۳ میلیون دلار مبادلات سال ۹۷ رشد ۴۶ درصدی داشته است و با توجه به میزان صادرات سال ۹۸ استان این رقم ۴۸ درصد از کل صادرات استان در این سال است و مصالح ساختمانی، سیب درختی، کاشی و سرامیک عمده کالاهای صادراتی به این کشور را تشکیل دادند و در بخش واردات هم کل واردات از این کشور ۱۹ میلیون دلار بود که ۳۶ درصد کل صادرات استان در سال ۹۸ را شامل می شد.
زنگنه بیان کرد: در بخش صادرات بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان با کشور پاکستان هم میزان صادرات انجام شده ۴۰۱ میلیون دلار بود که این میزان ۵۲ درصد از کل صادرات استان به این کشور است و در این بخش هم مصالح ساختمانی به همراه گاز، گوگرد، خرما، کاشی و سرامیک عمده کالاهای صادراتی بودند و در حوزه واردات هم ۳۴ میلیون دلار واردات از این کشور به استان انجام شد که نسبت به میزان سال ۹۷ نزدیک به ۱۲۷ درصد رشد داشت و ۶۴ درصد از کل واردات سال ۹۸ را به خود اختصاص داد.
فعالیت بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان در دوران کرونا
به گفته معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار سیستان و بلوچستان پس از شیوع کرونا در منطقه برخلاف کشور افغانستان که به مبادلات مرزی خود ادامه داد، کشور پاکستان در اسفند ماه سال گذشته مرز خود با ایران را مسدود کرد و به همین دلیل دیگر مبادلاتی از این منطقه مرزی انجام نمی شد و این شرایط تا اردیبهشت سال جاری ادامه داشت و با رسیدن ماه مبارک رمضان با توجه به نیاز این کشور به برخی اقلام به ویژه خرما، برای تامین این اقلام پس از استقرار نیروها و اتخاد تمهیدات بهداشتی برای ضدعفونی کردن کامیون های ترانزیتی مرز خود با ایران را مجددا بازگشایی کرد و پس از آن تمامی بازارچه های استان فعال شدند.
زنگنه افزود: در این مدت از بازارچه میرجاوه ۳۴۷ دستگاه تریلی ترانزیتی با ۹۰ درصد کالای خرما، از بازارچه کوهک ۱۲ تریلی با اقلامی از قبیل خرما، خمیر مایع، ماست و سیمان، از بازارچه جالق ۵۱ دستگاه تریلی با کالاهایی از جمله کیک، آبمیوه، رانی، بیسکوبیت، شکلات، مربا و نخود، از بازارچه پیشین ۵۹ تریلی با کالاهایی از قبیل گاز مابع، لبنیات و خرما و از بازارچه ریمدان ۳۱۷ تریلی با کالایی از جمله شیرخشک، لبنیات، خرما، کاشی و میلگرد از مرزهای جنوب استان به این کشور وارد شدند.
وی تصریح کرد: بازارچه های مرزی سیستان و بلوچستان هرچند فعالیت قابل قبولی داشته اند اما باز هم با کمبودها و مشکلاتی رو به رو هستند که با توجه به اهمیت و نقش مهم بازارچه های مرزی در اقتصاد مرزها برطرف کردن این مشکل ها در دستور کار قرار گرفته و در همین راستا چندی پیش با متولیان امر این حوزه برای ایجاد زیرساخت های لازم و برطرف کردن کمبودها نشستی برگزار و تصمیم های لازم در این خصوص اتخاذ شد.
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای سیستان و بلوچستان گفت: ۱۴ هزار و ۸۸۳ دستگاه ناوگان باری امسال ۳۵۷ هزار و ۸۲۳ تن کالا را از پایانه‌های مرزی میلک و میرجاوه این استان صادر کردند.
ایوب کرد اظهار داشت: ۲۷۸ هزار و ۹۴۸ تن کالا در این مدت از طریق پایانه مرزی میلک و ۷۸ هزار و ۸۷۵ تن کالا از طریق پایانه مرزی میرجاوه صادر شده است.
وی با بیان اینکه مواد غذایی، سیمان، موادسوختی، گازمایع، قیر و هیدروکربن عمده کالاهای صادراتی این مدت از پایانه های مرزی میرجاوه و میلک بوده است، افزود: با توجه به اینکه مبادلات تجاری مرزی یکی از شاخص های اصلی در برقراری ارتباط با کشورهای همسایه و توسعه اقتصادی منطقه ای است، این اداره کل به منظور افزایش داد و ستد مرزی و گسترش همکاری متقابل اقتصادی با کشورهای افغانستان و پاکستان طرح جامع توسعه پایانه های مرزی را مورد توجه ویژه قرار داده است.
مدیر کل راهداری و حمل و نقل جاده ای سیستان و بلوچستان گفت: همچنین در این مدت ۱۶۲ هزار و ۹۴۸ تن کالا با ۷ هزار و ۱۴ دستگاه از طریق پایانه های مرزی این استان ترانزیت شده است.