تاغزارهای سبزوار را می توان به نوعی اولین تاغزارهایی دانست که در ایران و به دست انسان کاشته شده، گونه ای از گیاه که مناسب مناطق کویری است و در برابر کم آبی و خشکسالی بسیار مقاوم است.
این جنگل های تاغ با حدود ۵۰ هزار هکتار وسعت یکی از سرمایه های ملی این منطقه به شمار می روند و به نوعی مظهر زندگی و مقاومت در کویر بوده و منطقه را در برابر بسیاری از آسیب های محیطی از جمله ریزگردها حفظ می‌کنند.
از این رو در اوایل دهه ۱۳۴۰ به دلیل کویری بودن منطقه و هجوم شن های روان به مناطق روستایی و شهری سبزوار، دولت اقدام به کاشت درختان تاغ کرد که به سبب رسیدگی و محافظت شدید منابع طبیعی به جنگل‌های تاغ انبوه تبدیل شد.
اما در چند سال اخیر هجوم افراد سودجو به سوی این جنگل ها سبب تخریب بسیاری از تاغزارها شده و این افراد با قاچاق چوب این درختان اکنون به اصلی ترین تهدید برای این مراتع تبدیل شده‌اند.
سوختن سرمایه ملی گرمای محفل سودجویان می‌شود
کارشناس واحد بیابان اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار گفت: این روزها چشم طمع افراد سودجو به تاغزارها سبب شده است این سرمایه ملی به راحتی سوخته و با آتش خود گرمای قلیان سراها را فراهم کند.
محمد صادق خادم الشریعه افزود: بوته های تاغ گرچه در ظاهر درختانی بی ثمر به نظر می رسند اما به دلیل تثبیت شن های روان و جلوگیری از گسترش بیابانها از مهمترین و ارزشمندترین گونه های گیاهی محسوب می شوند، وظیفه ای که این درختان صبور در حاشیه کویر انجام می‌دهند از هیچ درخت دیگری برنمی‌آید.
وی ادامه داد: این گیاه مقاوم مناطق بیابانی با سه خصوصیت اصلی خشکی پسندی، شور پسندی و شن دوستی به عنوان سازگارترین گونه در بین گیاهان بیابانی انتخاب شده و در عملیات تثبیت شن مورد استفاده قرار گرفته است.
این کارشناس گفت: تاغ در روستاها به عنوان یک بادشکن موثر در حفاظت از خاک عمل می‌کند و موجب جلوگیری از مهاجرت کشاورزان به شهرها می‌شود و از وقوع طوفان‌های شدید ماسه‌ای نیز جلوگیری می‌نماید.
وی افزود: تخریب تاغزارها در سنوات گذشته ناشی از چرای دام و تغییر کاربری اراضی بود اما اکنون زغال گیری یکی از مهمترین معضلات این درختان است و تاثیر بسیار در محیط اطراف همچون آلودگی هوا و کاهش تنوع زیستی داشته است.
۸۰۰ هزار هکتار منابع طبیعی سبزوار سه مامور حفاظت دارد
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار نیز گفت: کمبود نیروی حفاظتی یکی از مهمترین موانع حراست از تاغزارهای این شهرستان است به طوری که ۸۰۰ هزار از عرصه منابع طبیعی سبزوار برای حراست فقط سه نیروی حفاظتی دارد.
عباسعلی کیانی فرد افزود: بر اساس میانگین کشوری که برای هر ۱۰۰ هزار هکتار عرصه منابع طبیعی یک نیروی یگان حفاظت وجود دارد، سبزوار نیازمند دستکم هشت نیروی یگان حفاظت است.
وی ادامه داد: متخلفان طی دو سال گذشته هزار و ۱۰۰ اصله درخت تاغ را برای تهیه زغال تخریب کرده‌اند که هرچند ۳۸ پرونده برای مجرمان تشکیل شده است اما جبران خسارات در بسیاری از مناطق امکان پذیر نیست.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار با بیان اینکه حفظ و نگهداری تاغزارها نیازمند همیاری تمامی نهادهاست گفت: با وجود کمبود نیرو در حفاظت از منابع طبیعی، سازمانها و سمن های مختلف کمک ما بوده‌اند.
فعالیت "بنیاد تاغ" در سبزوار
وی افزود: بنیاد تاغ به منظور کاشت، احیا و حراست از تاغزارها در این شهرستان راه اندازی شده است.
کیانی فرد ادامه داد: این بنیاد با مشارکت اداره منابع طییعی، سمن های محیط زیستی، دانشگاه حکیم سبزواری، خیران، دهیاری‌ها و جوامع محلی ایجاد شده که برای ارتقای فرهنگ زیست محیطی و حفاظت از عرصه های طبیعی نیز تلاش می‌کند.
وی گفت: همچنین افزون بر ۲۰۰ همیار طبیعت در این شهرستان به صورت داوطلبانه، سازمان جنگل‌ها و مراتع را در حفظ منابع طبیعی یاری می‌دهند.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سبزوار با بیان اینکه در تخریب رویشگاه‌های تاغ، عوامل انسانی در رتبه اول قرار دارند افزود: مردم در صورت مشاهده هرگونه تخلف در عرصه‌های منابع طبیعی، مراتب را از طریق سامانه ۱۵۰۴ اطلاع رسانی کنند.
وی ادامه داد: با مشارکت این بنیاد از کارگاه‌های تهیه زغال در شهرستان بازدید می‌شود و در صورتی که از درختان تاغ برای تولید زغال استفاده کنند با آنان برخورد جدی شده و به مرجع قضایی معرفی می‌شوند.
سبزوار در ۲۳۰ کیلومتری غرب مشهد قرار دارد.