نقش سیاست خارجی در جابجایی قدرت و انتخابات در آمریکا، اگر افزون بر ۵۰ درصد نباشد، کمتر نیست، به همین دلیل در همه ادوار انتخابات در این کشور یک کشور یا سوژه بین المللی تاثیر خود را بر نتایج آن گذاشته است؛ از جنگ ویتنام تا ۱۱ سپتامبر و جنگ خلیج فارس و اشغال عراق که سرنوشت همه انتخابات را رویدادهای مربوط به آن موضوعات تعیین کردند.
درحقیقت، نقش تیم سیاست خارجی آمریکا در گذشته همواره تعیین کننده بوده است، اما در این دوره دونالد ترامپ بیش از آنکه از یک تیم سیاست خارجی هوشمند بهره برده باشد، اسیر تندروهایی شده است که برایش جز افتضاح و بی آبرویی حاصلی نداشته اند و با مروری بر تعامل۳ سال گذشته دولت ترامپ با جهان، می توان مصداق هایی از این وضعیت را فهرست کرد.
پمپئو و کره شمالی
پمپئو در سال ۲۰۱۸ یک روز پس از دیدار رهبران امریکا و کره شمالی در سنگاپور، ادعا کرد که کره شمالی تا سال ۲۰۲۰ خلع سلاح خواهد شد. او در حالی که قرار بود رئیسش وارد فاز گفت وگو با رهبر کره شمالی شود و بحران طولانی مدت را در قالب دیپلماسی حل و فصل کند، با لحنی تهدید آمیز و جنگ سالارانه پیونگ یانگ را تهدید کرد و گفت، اگر روند مذاکره با کره شمالی متوقف شود، امریکا تمرین‌های نظامی در شبه‌جزیره کره را از سر خواهد گرفت.
پمپئو در اظهار نظر یک خطی دو خبط مرتکب شد؛ اولی اینکه دیپلمات ارشد آمریکا برآورد درست و منطقی از روند تحولات نداشته و پیش بینی او درباره ۲۰۲۰ بیش از آنکه پشتوانه تحلیل علمی و دیپلماتیک داشته باشد، یک پروپاگاندای رسانه ای است که محقق نشد.
دوم اینکه افراد در کسوت وزیر خارجه معمولا با زبان نرم سخن می گویند و تهدید نظامی معمولا به ژنرال ها واگذار می شود، بویژه وقتی قرار باشد در شرایط حساس جنگی، یک تمرین نظامی در آبهای بین المللی برگزار شود.
اینها نشان می دهد که پمپئو یا برای این ماموریت (سیاست خارجی) ساخته نشده، یا دانسته برای ترامپ مین گذاری کرده است.
یک سال بعد در شرایطی که رهبران آمریکا و کره شمالی به یک توافق نزدیک شده بودند، وزیر خارجه ترامپ با اظهار اینکه "آمریکا برای وادار کردن کره شمالی به خلع سلاح هسته‌ای، «سخت‌ترین تحریم‌ها» را علیه این کشور اعمال خواهد کرد"، عملا بازی را بهم زد و "ری یونگ هو" وزیر خارجه کره شمالی در توصیف پمپئو، او را "زهر هلاهل" نامید و درباره او گفت که پمپئو بیشتر به فکر «جاه‌طلبی‌های سیاسی» خودش است تا ایفای نقش به عنوان رئیس دستگاه دیپلماسی ایالات متحده!
مذاکرات میان آمریکا و کره شمالی از زمان دیدار سران دو کشور در هانوی در ماه فوریه ۲۰۱۹ تاکنون در بن‌بست مانده است و درباره علت این وضعیت، وزیر خارجه کره شمالی گفت که پمپئو "سایه سیاه"ی بر روی مذاکرات دو کشور است.
نقش او به عنوان وزیر خارجه به حدی منفی بود که حالا از او به عنوان معمار برهم زدن تلاش های دیپلماتیک شخصی ترامپ هم یاد می شود؛ کسی که اجازه نداد رئیس جمهوری عاشق آنتن آمریکا فراتر از چند عکس یادگاری با همتای کره ای اش پیش برود و البته شرایط برای کره شمالی تغییر نکرد، اما آبرو ریزی آن برای ترامپ باقی ماند.
پمپئو و ونزوئلا
اثرگذاری و بازی بد وزیر خارجه آمریکا در ارتباط با ونزوئلا هم دونالد ترامپ را به بیراهه ای کشاند که طول دوره زمامداری او به بطالت بگذرد.
وزیر امور خارجه آمریکا در بهمن ماه ۹۷ طی نشست خبری درباره ونزوئلا، در مداخله ای آشکار در امور داخلی ونزوئلا، از مردم این کشور خواست که دولت قانونی و مستقر در این کشور را سرنگون کنند.
زمستان ۹۷ (آوریل ۲۰۱۹) «مایک پمپئو»، باردیگر با لحن نظامی گرا با موضوع ونزوئلا برخورد کرد و این بار واژه "نبرد" را در اظهاراتش بکار برد و گفت که ایالات متحده «نبرد علیه دولت ونزوئلا را ادامه می‌دهد».
اول ماه می ۲۰۱۹ مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا این بار در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» اعلام کرد: ایالات متحده درصورت لزوم آماده انجام عملیات نظامی در ونزوئلا است.
لحن جنگ سالارانه پمپئو در این سال ها هیچگاه تمامی نداشته است؛ او در اردیبهشت ۹۸ (آوریل ۲۰۱۹) یک باردیگر از واژه "حمله نظامی" علیه ونزوئلا استفاده کرد.
او که درباره مجوز کنگره برای هرگونه عملیات نظامی مورد سوال قرار گرفته بود، با اظهار اینکه "هیچ قولی درباره حمله به ونزوئلا به کنگره نداده ایم" حمله نظامی به ونزوئلا بدون آگاه سازی و تصمیم کنگره را غیرمحتمل ندانست و رسما چراغ سبز را برای اقدام نظامی ترامپ بدون دخالت کنگره روشن کرد .
وزیر خارجه آمریکا که در جمع خبرنگاران سخن می گفت رسما اعلام کرد که در این رابطه هر تصمیمی که از سوی ترامپ گرفته شود قانونی است و لزومی به آگاه سازی کنگره وجود ندارد.
سپتامبر ۲۰۱۹ «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا باردیگر با صدور بیانیه ای اعلام کرد که آمریکا با استناد به پیمان مساعدت متقابل میان کشورهای قاره آمریکا- موسوم به تیار (TIAR)- خواستار هماهنگی بیشتر و تشدید فشارها بر دولت «نیکولاس مادورو» در ونزوئلا شده است.
وزیر خارجه جنگ سالار آمریکا بالاخره تاب نیاورد و در زمستان ۹۸ (ژانویه ۲۰۲۰) اعلام کرد که با خوان گوایدو سرکرده مخالفان ونزوئلا در کلمبیا دیدار می کند تا به جهان ثابت شود که او نه یک وزیر خارجه که یک جنگ سالار تمام عیار است و نه برای صلح و دیپلماسی که برای جنگ و آشوب در جهان فعالیت می کند.
پمپئو که در تشویق ترامپ به اقدامات نظامی طی این سال ها کار زیادی کرده و حتی الیوت آبرامز جنگ سالار را تحت عنوان نماینده وزارت خارجه آمریکا در امر ونزوئلا معرفی کرده بود، طی این سال ها ره آوردی جز اتلاف وقت برای ترامپ همراه نداشت و تنها سه سال پر سر وصدا برای ترامپ به جا گذاشت.
پمپئو و چین
درگیری چین و آمریکا در عرصه اقتصاد جهانی از آغاز ریاست ترامپ شکل آشکارتری به خود گرفت و حملات لفظی متقابل تندتر شد، اما در تند شدن این لفاظی ها نمی توان نقش دستگاه سیاست خارجی آمریکا را نادیده گرفت، جایی که براساس ماهیت و وظایف ذاتی اش می بایست محل توازن دیدگاه های سیاست مداران این کشور و بالانس مواضع نهایی آمریکا در قبال پکن باشد.
مایک پمپئو دریکی از اظهاراتش که رسانه های بین المللی از آن به عنوان اظهاراتی آتشین یاد کردند، چین را دولتی تجاوزگر و مستبد توصیف کرد.
یکی از تندترین پرخاشگری های آمریکا علیه چین مربوط به تعطیل کردن کنسولگری چین در ایالت تگزاس بود. پمپئو ۲۴ جولای در اظهاراتی کاملا غیر دیپلماتیک، ادعا کرد که کنسولگری چین در شهر هیوستون ایالت تگزاس تبدیل به کانون سرقت‌های علمی و جاسوسی شده بود و به همین دلیل تصمیم به تعطیلی آن گرفته است.
۳۰ مرداد امسال اما مایک پمپئو، پا را از حوزه های دوجانبه فراتر گذاشت و به تهدید بین المللی کشورها روی آورد. پس از آنکه اعضای شورای امنیت سازمان ملل به قطعنامه پیشنهادی آمریکا درباره تمدید تسلیحاتی ایران رای ندادند، پمپئو روسیه و چین را به شدت مورد حمله لفظی قرار داد و با لحنی تهدید آمیز گفت: آمریکا در صورت تلاش برای جلوگیری از تمدید تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران، این دو کشور را مسئول می‌داند. او همچنین تهدید کرد این کشور، روسیه و چین را در صورت ادامه حمایت از ایران برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی، تحریم می‌کند.
پمپئو در ارتباط با چین کمی پیشتر از این تاریخ به اروپایی ها نیز تاخته بود و از آنان خواسته بود در روابط خود با پکن تجدید نظر کنند.
پمپئو و فلسطین
رفتارهای خارج از عرف دیپلماتیک «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا را در همه عرصه ها می توان نوعی "آنتی دیپلماسی" هم خواند. او اوایل ژانویه ۲۰۲۰ (۱۸ دی ۹۸) به شکلی غیر منتظره، ضمن اعلام حمایت از رژیم صهیونیستی، گفت: شهرک‌سازی‌ها در مناطق فلسطینی دیگر به معنای نقض حقوق بین‌الملل نیست.
او تمامی قطعنامه های سازمان ملل و شورای امنیت را در ۶ دهه گذشته نادیده گرفت و در نشستی که با عنوان «دکترین پمپئو» در بیت المقدس و به صورت آنلاین برگزار شده بود، آشکارا به تغییر سیاست‌های آمریکا در ارتباط با موضوع فلسطین اشاره کرد.
این نحوه رفتار و منش آقای پمپئو که از وی چهره ای منفور و جنگ طلب در جهان تصویر کرده است، باعث شد فلسطینی های به جان آمده و خشمگین در ماه می ۲۰۲۰ تصاویرش را در نابلس در سرزمین های اشغالی به آتش بکشند تا او به گواه تاریخ اولین وزیر خارجه ای باشد که تصویرش را آتش می زنند، چرا که معمولا نقش وزیران خارجه دولت ها ، حتی در ظاهر هم که شده با گرایش به صلح و آرامش تصویر شده است.
پمپئو و ایران
درباره ایران، اما به نظر می رسد چندان لزومی به یادآوری موضع گیری های جنگ طلبانه و تحریک آمیز پمپئو و جهت دهی های وی به ترامپ نیست؛ فقط همین حد کافی است که یادآور شویم، او باعث شد تا بارها ترامپ در مقابل نگاه جامعه جهانی تحقیر شود. او در همین یک ماه گذشته دستکم ۳ بار تصویری منزوی از آمریکا را به نمایش گذاشت؛ امری که شاید بتوان ادعا کرد در تاریخ ۴۰۰ ساله آمریکا سابقه نداشته است.
او و جریان نئوکان های لانه کرده در کاخ سفید و کابینه، با تشویق ترامپ به خروج از برجام او را در مسیری پر سنگلاخ قرار دادند؛ نه وعده واداشتن ایران به بازگشت به مذاکرات دوباره ، نه نابودی برجام ، نه وعده خم شدن ایران با سیاست فشار حداکثری و همچنین فعال کردن مکانیزم ماشه، هیچکدام محقق نشد و تصویری مضحک از ترامپ را به نمایش گذاشت.
ذات و خصلت جنگ طلبانه وزیر خارجه تندرو آمریکا آنقدرهاست که خیلی ها او را نه وزیر خارجه که وزیر جنگ آمریکا می شناسند؛ تا جایی که متحد اصلی اش در منطقه یعنی بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم صهیونیستی را نیز به اشتباه انداخت که در آخرین توئیتش در حمایت از پمپئو او را وزیر دفاع معرفی کرده است؛ "خوشبختانه، پرزیدنت ترامپ و وزیر دفاع پمپئو با این مسئله مخالفت کرده و بنابراین کشورهای مسئول در دنیا، باید از آمریکا حمایت کرده تا راه حلی صحیح برای جلو گیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای پیدا کنند."
حالا کمتر از دو ماه و نیم به انتخابات آمریکا مانده، آیا ترامپ به خودش خواهد آمد؟ او در حال باختن به وزیر خارجه اش می باشد که بر اساس گفته های منابع آمریکایی گوشه چشمی به کاخ سفید دارد.