محسن عبداللهی روز سه شنبه در گفت وگو با خبرنگار حقوقی قضائی ایرنا اظهار داشت: تعبیر ساز و کار پیچیده سه لایه حل اختلاف برجام به مکانیسم ماشه برای سهولت در بیان تبدیل شده است.
وی با طرح این پرسش که اگر این مکانیسم خودکار بود آمریکا چرا در سال ۲۰۱۸ این ماشه را نچکاند و به جای چکاندن ساده یک ماشه، راه سخت خروج را انتخاب کرد، افزود: این یک سازوکار حل و فصل اختلاف است و در نهایت منطق حقوقی و سیاسی باید باعث اقناع افکار عمومی بین المللی شود.
وی اضافه کرد: به عبارت دیگر جایی که نهاد ناظر بر برجام اعتقادی به تخلف و نقض برجام توسط ایران ندارد، بسیار دشوار است که آمریکا با بهانه‌های واهی باعث اعاده مجدد تحریم‌ها شود.
کارشناس حقوق بین‌الملل تصریح کرد: اگر استفاده از مکانیسم ماشه راحت بود، آمریکا امروز به گدایی آرای اعضای دست چندم شورای امنیت برای چکاندن ماشه نیفتاده بود.
عبداللهی خاطرنشان کرد: اصطلاح مکانیسم ماشه از روزهای اول مذاکرات برجام بین سیاستمداران آمریکایی به زبان ها افتاد در حالی که اگر برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ که موید برجام است با دقت بنگرید این عبارت یا مشابه آن در این اسناد وجود ندارد.
وی اظهارداشت: در زبان انگلیسی وقتی از مکانیسم ماشه صحبت می شود، اشاره به یک ساز و کاری فوری دارد که می تواند در لحظه، شلیکی انجام دهد و هدفی را از بین ببرد.
بکارگیری اصطلاح مکانیسم ماشه آثار سیاسی، روانی و تبلیغاتی دارد
کارشناس حقوق بین‌الملل تصریح کرد: اساسا مکانیسم ماشه در برجام وجود ندارد و به‌کارگیری این اصطلاح برای آثار سیاسی، روانی و تبلیغاتی است.
کارشناس حقوق بین‌الملل گفت: در حالی که ساز و کار فوری برای نابودی و از بین بردن برجام وجود ندارد، آمریکا و برخی ناآگاهانه در داخل با استفاده از این عبارت به نوعی به مخاطب القا می‌کنند که گویا یک ساز و کار برای از بین بردن برجام وجود دارد و هر لحظه ممکن است یکی از طرف‌های برجام این ماشه را بچکاند و برجام از بین برود.
عبداللهی گفت: این مسائل نه تنها از متن برجام و قطعنامه ۲۲۳۱ برنمی‌آید بلکه عمر پنج ساله برجام هم نشان می دهد، مکانیسم ماشه در برجام وجود ندارد. آنچه به عنوان مکانیسم ماشه از آن یاد می‌شود، ساز و کار حل و فصل اختلاف پیش بینی شده در بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام است.
وی با اشاره به بند ۳۷ برجام افزود: اعاده تحریم‌ها در قالب ساز وکار حل و فصل اختلاف، یک ساز و کار خودکار نیست.
آمریکا حقی به موجب برجام یا قطعنامه ۲۲۳۱ ندارد
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به اینکه آیا آمریکا صلاحیت استفاده از ساز وکار حل اختلاف را دارد، گفت: آمریکا در سال ۲۰۱۸ صریح و روشن از برجام به طور غیرقانونی خارج شد و اعاده تحریم‌های یک جانبه علیه ایران از مصادیق مهم نقض برجام است.
وی ادامه داد: نتیجه خروج آمریکا از برجام این است که دیگر نمی تواند به این توافق استناد کند؛ البته این ادعا را هم ندارد بلکه با توجه به خبطی که در سال ۲۰۱۸ مرتکب شد و از برجام خروج کرد، طبق نظر مشاوران حقوقی برای استفاده از ساز و کار حل و فصل اختلاف به قطعنامه ۲۲۳۱ متوسل شده درحالی که این قطعنامه مستقلا حیات حقوقی ندارد.
عبداللهی توضیح داد: علت وجودی قطعنامه ۲۲۳۱ در برجام نهفته است و در یکی از بندهای برجام تاکید می‌شود که دولت‌های طرف برجام قدری پس از امضای آن، در یک قطعنامه از سوی شورای امنیت همه تحریم‌های ایران را خاتمه می‌دهند.
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی گفت: اگر برجام نبود، اساسا قطعنامه ۲۲۳۱ وجود نداشت بنابراین صریح است که قطعنامه ۲۲۳۱ را نمی‌توان موجودیتی مستقل از برجام تلقی کرد.
عبداللهی اظهارداشت: بسیار سخت است که دولتی که خود را از سند مادر (برجام) خارج کرده، بخواهد با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ حقی را ادعا کند که در سند مادر آن را از بین برده است.
اقدامات آمریکا باعث تضعیف شورای امنیت می‌شود
وی افزود: آمریکا امید داشت با توسل به استدلال‌های حقوقی، هدفی که دو سال نتوانست بدست آورد یعنی نابودی برجام را محقق کند اما فکر نمی‌کرد با چنین مخالفتی مواجه شود.
عبداللهی خاطرنشان کرد: البته مردم باید بدانند سفیران جمهوری اسلامی ایران و حقوقدانان در حال رایزنی با تک تک اعضای شورای امنیت هستند و بسیاری از این استدلال ها که توسط ۱۳ کشور عضو شورای امنیت اعلام شد، حاصل این تعاملات است.
کارشناس حقوق بین‌الملل اظهار داشت: اگر در این ۳۰ روز دولت‌های عضو شورای امنیت نتوانند به جمع بندی برسند، پیش‌بینی این است که آمریکا بعد از ۳۰ روز با صدور اعلامیه‌ای به استناد بند ۳۷ برجام و بند ۱۱ قطعنامه ۲۲۳۱ تمامی تحریم‌های سابق علیه ایران را اعاده کند اما نتیجه عملی چه خواهد بود؟
وی ادامه داد: آمریکا منطق زور را حاکم خواهد کرد و به کشورهای کوچکتر فشار خواهد آورد که از ارائه برخی خدمات به ایران خودداری کنند و اینجاست که جدال حقوقی جدی می شود زیرا آن کشورها خواهند گفت به چه استناد حقوقی باید روابط خود با ایران را محدود کنند.
عبداللهی اضافه کرد: در اینجا هرج و مرج حقوقی پیش می‌آید که اکثر کشورها اعلام می‌کنند که قطعنامه‌ها احیا نشده و آمریکا با توسل به منطق زور می گوید که قطعنامه‌ها علیه ایران احیا شده است.
کارشناس حقوق بین‌الملل تصریح کرد: با طی این فرایند کذایی که آغاز شده، حال جهانی را تصور کنید که هر یک از اعضای شورای امنیت با بی‌اعتنایی به قطعنامه‌های این شورای عمل کنند. اقدامات آمریکا در نهایت باعث تضعیف شورای امنیت خواهد شد.