این کتاب با تاریخچه ای مختصر درباره زبان سمنانی و همچنین افراد ایرانی و خارجی که درباره این زبان پژوهش کرده اند آغاز می شود و با زندگی نامه ای از نویسنده فقید پایان می یابد.
در ابتدای کتاب ابراهیمیان ویراستار این اثر درباره دیداری که با پژوم شریعتی نویسنده اثر به هنگام تحویل دست نوشته ها روز قبل از فوت نویسنده در منزلش داشته و خاطره خبر فوت این استاد زبان سمنانی در فردای آن دیدار سخن گفته است.
پیشنیه نگارش گویش سمنانی، الفبای آوانگاری، تاریخچه، آواشناسی و آوانگاری گویش سمنانی، فهرست مصوت های سمنانی، نگارش گویش سمنانی به خط سمنانی، قواعد پیشنهادی برای نگارش سمنانی، پیوسته‌نویسی و جدانویسی، املای واژه ها، فاصله گذاری و مرزبندی کلمات و زندگینامه نویسنده، برخی از بخش های این کتاب است.
بخشی از کتاب
آوا شناسی مطالعه و توصیف علمی آواهای زبان است. هنگام گفتار، هر گوینده ای رشته های یکپارچه و نا گسسته ای از آواها تولید می کند. این رشته های ناگسسته هموار و یک دست نیستند. همراه با تغییراتی که در مجرای گفتار در پی جابجا شدن اندام های گفتاری روی می دهد، رشته آوا نیز دستخوش دگرگونی هایی می گردد؛ اما این رشته هرگز بریده نمی شود.
آواشناسان از این رشته نا گسسته بنام زنجیره گفتار یاد می کنند. واحدهای زنجیری را معمولا بر اساس طرز تولید و طبیعت آگاهی شان به دو طبقه بنیادی تقسیم می کنند. یکی طبقه واکه ها (مصوت ها) و دیگری طبقه همخوان ها(صامت ها). اگر واک که به کمک ارتعاش تارآواها در حنجره تولید می شود در گذر خود از اندام های گویایی یعنی حلق، دهان و بینی به مانعی برخورد نکند که در نتیجه آن آوای تازه ای به آن افزوده شود، آن را واکه می گوییم.
اما اگر واک یا هوای بازدم در گذر خود از اندام های گویایی به مانعی برخورد کند که در نتیجه آن آوای تازه ای به آن افزوده شود، آن را همخوان می گوییم. (حق شناس ۱۳۵۶)
در گویش سمنانی با چشم پوشی از برخی اختلاف تلفظ های گویشوران، ۱۳ واکه و ۲۳ همخوان با ویژگی هایی که در فهرست های زیر مشاهده می شود قابل تشخیص است. (پژوم شریعتی و خالصی: ۱۳۹۲)
برای نمونه: نشانه خط فارسی : ا، آ ؛ نشانی خط آوانگار :a؛ کشش طبیعی: مثال فارسی؛ آمد، دریا؛ تلفظ محلی: آسون؛ ترجمه فارسی:آهن
درباره نویسنده
پژوم شریعتی با تخلص پژوم در تاریخ ۱۴ مهر ۱۳۱۵ متولد شد و مهرماه ۱۳۹۳ درگذشت، وی دارای مدرک کارشناسی علوم اجتماعی و کارشناسی ارشد مدیریت دولتی بود و دوره های تکمیلی لهجه شناسی را زیر نظر پرفسور مرگن اشتیرنه استاد دانشگاه اسلو نروژ و ژ. ردار استاد دانشگاه های برن و نوشاتل سوییس در موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران گذراند.
وی کارمند شرکت سهامی بیمه ایران، محقق موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی، مدرس دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی و مشاور مدیر عامل بیمه کارآفرین بود.
وی در اشعار فارسی و سمنانی خود «پژوم» تخلص می کرد در کنار مطالعات خود در رشته های علوم اجتماعی و بیمه، در زمینه تاریخ اساطیری، ادبیات و زبان شناسی و به ویژه گویش سمنانی تحقیقات و تالیفات در خور تحسینی دارد.
از جمله تالیفات، پژوهش ها و مقالات وی می توان به آثاری از جمله جنس اسامی در گویش سمنانی در بنیاد نیشابور، تاریخ و نام سمنان در نشر نو، دیرینگی گویش سمنانی در شرکت آفرینش های هنری آگاه، ریشه یابی چند واژه کهن سمنانی در ناشر بوستان اندیشه، گویش سمنانی در انجمن اهل قلم سمنان، واژه نامه گویش باستانی سمنان در انتشارت آبرخ، نقش پیش بند در تغییر معنی افعال سمنانی در دانشگاه سمنان، کومش در جغرافیای اساطیری و تاریخی ایران و هند در انجمن فرهنگ، زبان و ادبیات کومش، آواشناسی و آوانگاری گویش سمنانی در دانشگاه سمنان و تاریخچه ۲ هزار ساله گویش باستانی سمنان بر بنیاد ویژگی های واژگان و ساختار دستوری آن در انتشارات حبله رود اشاره کرد.