دولت دوازدهم در طول فعالیت خود کوشید حوزه گردشگری و میراث فرهنگی را از رکود برهاند و از ظرفیت‌های این حوزه برای رونق آن استفاده کند.
از آنجایی که ایران از فرهنگ و تمدنی کهن و غنی برخوردار است و جاذبه‌های فرهنگی و گردشگری زیادی دارد، همواره در دولت‌های مختلف این بحث وجود داشته است که چگونه و با چه سیاست‌هایی می‌توان به پیشرفت حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کمک کرد و از ظرفیت‌های این حوزه در جهت رونق اقتصادی بهره برد.
در این سال‌ها افکار عمومی نیز همواره با این پرسش مواجه بوده است که چرا دولت‌ها با وجود ظرفیت‌های موجود، آنگونه که باید گام‌های موثری در جهت پیشرفت گردشگری و میراث فرهنگی بر نمی‌دارند. در این میان طبق آمارها و به باور کارشناسان از آغاز روی کار آمدن دولت «حسن روحانی» اقدامات سازنده‌ای در جهت پیشرفت این حوزه صورت گرفته است. دولت دوازدهم نیز طی سال‌های فعالیتش با وجود فشارهای سیاسی و اقتصادی داخلی و بین‌المللی توانست در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری اقدامات ارزنده‌ای را صورت دهد. افزایش شمار موزه‌ها، پیگیری ثبت ملی و جهانی میراث تاریخی و فرهنگی کشور، استرداد اشیای تاریخی خارج شده به ایران و افزایش شمار گردشگران خارجی، از جمله مهم‌ترین اقدامات دولت در راستای حفظ میراث فرهنگی و حمایت از صنایع دستی و گردشگری بوده است.
رشد موزه‌ها و موزه‌گردی
رشد بی‌سابقه موزه‌ها، یکی از اتفاقات خوب در این حوزه بود. به گفته «علی‌اصغر مونسان» رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تنها در سال ۱۳۹۷ هر هفته یک موزه در کشور راه‌اندازی شده است و با افزایش مشارکت مردمی در تاسیس موزه‌ها و روند فرهنگ‌سازی برای بازدید از موزه‌ها، این مکان‌ها از محیط‌های سرد و خلوت خارج شده و در ایام نوروز صف‌های طولانی برای بازدید از آن‌ها شکل گرفته است.
گفتنی است، در سال ۱۳۹۸ نیز هر شش روز، یک موزه و در مجموع ۶۰ موزه افتتاح شده است. همچنین آمار بازدیدکنندگان موزه‌ها و اماکن فرهنگی و تاریخی در سال ۹۷ حدود ۶میلیون و ۴۱۰ هزار و ۴۳۹ نفر و در سال ۹۸ حدود ۸میلیون و ۵۴۱ هزار و ۶۹۲ نفر بوده که نشان دهنده رشد ۱۵ درصدی است.
در این میان موزه‌های خصوصی نیز رشد چشمگیری داشته‌اند.
«محمدحسن طالبیان» معاون میراث‌فرهنگی کشور در نشستی در اواخر تیرماه امسال، با اشاره به اینکه در حال حاضر ۷۱۱ موزه در سطح کشور فعال بوده که ۲۵۴ موزه تحت نظارت این وزارتخانه، ۲۶۳ موزه غیر وابسته و ۳۵ موزه نیز به شکل مشارکتی اداره می‌شوند، در خصوص دلایل رشد چشمگیر موزه‌های خصوصی گفته است: تهیه و تدوین دستورالعمل صدور پروانه موزه‌های خصوصی، توزیع متوازن اعتبارات در استان‌ها، اعتمادسازی بخش خصوصی، کاهش تصدی‌گری دولت، ساماندهی و حفاظت اشیای در اختیار بخش خصوصی از جمله دلایل رشد موزه‌های خصوصی کشور است.
مستندنگاری آثار تاریخی
در این میان یکی از اقدامات مثبت دولت که می‌تواند عملکرد موزه‌ها را شفاف کند و به حفظ آثار و اشیای موجود در موزه‌ها یاری رساند، ساماندهی و مستندنگاری ۷۴۸هزار و ۳۰۷ شی فرهنگی-تاریخی از ابتدای سال ۹۲ تا پایان سال ۹۸ بوده است. همچنین بر اساس آمارها در این سال‌ها و ۴۴۴ هزار و ۶۷۰ شی از اموال مجموعه‌داران بخش خصوصی شناسایی و ساماندهی شده است.
استرداد اشیای تاریخی به کشور
با همکاری وزارت امورخارجه تلاش بسیاری صورت گرفت که محموله‌های میراث فرهنگی و اشیای تاریخی به کشور بازگردد. به گفته مسوولان سازمان میراث فرهنگی، از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان سال ۱۳۹۸ دو هزار و ۶۷۱ شی فرهنگی و تاریخی به کشور مسترد شده که شامل ۳۴۹ شی باستانی محوطه خوروین از بلژیک، ۳۰۰ لوح هخامنشی از موسسه شرق‌شناسی شیکاگو در سال ۹۳، ۱۰۹ شی محوطه باستانی چغامیش از آمریکا در سال ۹۶، ۵۶ قلم شی توفیقی از ایتالیا در سال ۹۵، ۷۳ اثر مهر ساسانی از آمریکا در سال ۹۶، یک عدد سردیس هخامنشی از آلمان در سال ۹۷ و هزار و ۸۷۳ لوح هخامنشی از موسسه شرق‌شناسی شیکاگو در سال ۹۸ است.»
ثبت جهانی آثار
ثبت جهانی شمار زیادی از آثار تاریخی و فرهنگی ایران از دیگر اقدامات سازنده دولت بوده است. در سال ۱۳۹۷ منظر باستانی ساسانیان در استان فارس به عنوان بیست و سومین اثر ایران ثبت جهانی شد. بتازگی نیز مدیر پایگاه میراث جهانی تخت جمشید از ثبت جهانی نقش رستم و نقش رجب با پیوست به میراث جهانی تخت جمشید پس از مدت‌ها تلاش برای تحقق این امر خبر داده است.
افزایش شمار ورود گردشگران خارجی به کشور
یکی از نشانه‌های توسعه و پیشرفت اقدامات سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری افزایش شمار ورود گردشگران خارجی به کشور بویژه در سال‌های ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ است. با تمهیدات و برنامه‌ریزی‌های دولت دوازدهم با وجود تحریم‌ها و از دست دادن بسیاری از پروازها در سال ۱۳۹۷، هفت‌میلیون و ۸۰۰ هزار گردشگر به ایران وارد شدند که نسبت به سال قبل از آن این میزان ۵۲ درصد رشد داشته است. در سال ۱۳۹۸ نیز ورود گردشگران خارجی به کشور رشد چشمگیری داشت؛ به‌گونه‌ای که در سه ماهه اول این سال نسبت به مدت مشابه سال پیش از آن ورود گردشگران خارجی به کشور رشد ۴۰ درصدی را نشان می‌دهد.
این گردشگران بیشتر از کشورهای روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان، گرجستان و ارمنستان و کشورهای عربی بویژه عراق بوده‌اند. اواخر سال ۱۳۹۸ اما با شیوع گسترده ویروس کرونا در جهان آسیب قابل توجهی به صنعت گردشگری ایران وارد شد. این آسیب نه فقط صنعت گردشگری در ایران که این صنعت را در کل جهان با بحران روبرو کرد و در این زمینه نمی‌توان هیچ دولتی را مقصر دانست.
آنچه مسلم است، دولت دوازدهم با آگاهی از اهمیت حوزه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از روز نخست روی کار آمدنش رشد خوبی را برای این حوزه رقم زد و تلاش ملموسی را در جهت توسعه این حوزه و حفظ و نگهداری آثار تاریخی و فرهنگی کشور از خود نشان داد. در این میان کرونا را می‌توان مهمانی ناخوانده دانست که در اوج شکوفایی حوزه میراث فرهنگی و گردشگری بدبیاری غافل‌گیر کننده‌ای برای این عرصه بود.