محرم که می آید صدای پای عاشقی گوش کوچه ها را پر می کند. زمین و آسمان رخت سیاه به تن می کنند و همه گام ها به یک سو می رود، به سوی آتشی که درد جانکاه وارث پیامبر در تشنگی فرات افروخت و خون عباس آن را شعله ور کرد. آتشی که هزار و چهارصد سال شعله‌ور، سوزان و تازه مانده است.
محرم که می آید هر خانه، خانه حسین می شود و هر طفل طفل مسلم، و ملک ری و خراج هفت ساله آن مرواریدی غلتان می شود از چشم کودکی که انگار معصومیت علی اصغر (ع) را گریه می کند.
شهادت، محرم و عاشورا چنان با حیات و ممات مردمان این دیار آمیخته است که نمی شود از کنار آن به سادگی گذشت و یا ریشه های عمیق آمیختگی فرهنگی ما را با آن انکار کرد و این روزها هم این آیین های تاریخی ادامه دارد و سایه کرونا نه تنها آن را کمرنگ نکرده است، بلکه حتی اشکال جدیدی به آن بخشیده است.
کرونا اگر چه همه مردم را به کنج خانه ها کشاند اما عزاداری حسینی امسال در چهاردیواری ها جریان ندارد که به فضای باز و خیابان ها، حیاط مساجد و هیات ها و مصلاها کشیده شده است و این روزها با وجود کرونا و پروتکل های بهداشتی، عاشقان حسینی فصل تازه ای از مسئولیت پذیری را به نمایش گذاشته اند، فصل رعایت فواصل اجتماعی.
میخواهیم امسال به همه نشان دهیم که عزاداران امام حسین(ع) شعور حسینی را با شور حسینی می می آمیزند و امسال شاهد محرم و عاشورای متفاوتی خواهیم بود که در سال های کرونایی به یادگاری بماندپرده اول
شعور و شور
در یکی از چهارراه های شهر بجنورد عزاداران حسینی و هیات «حسین جان» گرد آمده اند و در شعاعی که بزرگتر از هر سال است ایستاده اند با رعایت پروتکل های بهداشتی، با ماسک و دستکش.
یا یکی از هیاتی های این محل صحبت می کنم و می پرسم سخت نیست که با ماسک و شیلد (نقاب) و دستکش عزاداری کنی؟ در خانه ماندن بهتر نبود؟
می گوید: محرم و عاشورا یادآور مظلومیت فرزند پیامبر (ص) است و خودم هم نخواهم پای دل من را به زیر بیرق امام (ع) می کشاند تا مانند هر سال عزاداری کنم.
او می گوید: می خواهیم امسال به همه نشان دهیم که عزاداران امام حسین(ع) شعور حسینی را با شور حسینی درمی آمیزند و امسال شاهد محرم و عاشورای متفاوتی خواهیم بود که از سال های کرونایی به یادگار بماند.
در این هیات فاصله ها کمی نزدیک به هم است اما الحق و الانصاف همه ماسک بر صورت دارند.
چند محله آن سوتر در شهرک شاهد بجنورد در کنار نماز جماعتی که در پارک نزدیک مسجد برپا شده است عزاداران نیز خیابان فرعی را بسته اند و عزاداری متن غالب این خیابان شده است.
عرض یک سوی خیابان را با کامیون بسته اند و سمت دیگر هم چند خودرو دیگر پارک شده است و در وسط خیابان هر که طالب عزاداری است زیراندازی پهن کرده و همه نشسته اند تا زمان جماعت تمام شود و آیین های عزاداری آغاز.
اما چندین محله آن سوتر در جوار امامزاده سیدعباس (ع) بجنورد، خادمان بعد از نماز جماعت مغرب و عشا پذیرای عزادارانی هستند که با رعایت کامل فاصله ها دل های خود را به هم نزدیک کرده اند و زمزمه های زیارت عاشورایشان ترنم ملائک را می ماند.
پرده دوم
شکل تازه ای از نذر
نذر و نیازهای حسینی اما یکی از بخش های مهم عزاداری هاست که این روزها با وجود کرونا، دیگر خبری از بار گذاشتن دیگ های عام و خاص حلیم در شهر نیست.
اکنون نذور رفته اند به سمت نذر ماسک و مواد ضدعفونی در هیات ها و توزیع اقلام معیشتی در بین خانواده های نیازمند.
اگر چه پخت غذای گرم هنوز هم ادامه دارد اما این اقدام با نظارت ناظران پویش های همدلی و طرح های مواسات صورت می گیرد و دیگر بدان صورت که هر سال در هیات ها انجام می شد، نیست.
و از دیگر سو با اجرای طرح اطعام حسینی هر شب بیش از ۴۰ هزار وعده غذای گرم بین نیازمندان استان توزیع می شود.
این طرح که از ابتدای محرم آغاز شده است و در مرحله دوم رزمایش ایران همدل، طرح اطعام حسینی برای طبخ و توزیع غذای گرم بین نیازمندان با رعایت دستورالعمل های بهداشتی با افتتاح ۷۲ آشپزخانه فعالیت شده است، آشپزخانه ها به نام شهدای کربلا نامگذاری شده اند و پخت غذا هم با نظارت دقیق بهداشتی انجام می شود.
این طرح که توسط کمیته امداد امام خمینی (ره) خراسان شمالی اجرا می شود در قلب خود طرح دیگری به نام «احسان حسینی» را دارد که با اجرای آن در مناطقی که امکان پخت غذای گرم وجود ندارد، بسته‌های معیشتی به نیازمندان و اقشار محروم اهدا می شود و این اقدام خداپسندانه با مشارکت نیکوکاران و مراکز نیکوکاری در حال اجرا است.
البته نیکوکارانی که تمایل به شرکت در این کار خداپسندانه دارند می توانند ضمن اهدای کمک های غیرنقدی شامل برنج، گوشت، مرغ و روغن در پخت غذای نیازمندان همکاری کرده و یا کمک های نقدی خود را به شماره کارت ۶۰۳۷۹۹۷۹۵۰۰۳۰۶۱۰ واریز کنند و یا از طریق شماره گیری کد آسان پرداخت #۰۵۸*۸۸۷۷* در این کار نیکو سهیم باشند.
با توجه به دستورالعمل های ستاد ملی مقابله با کرونا، مدت برگزاری مراسم در اماکن سربسته یک ساعت و در محیط باز ۲ ساعت خواهد بود و ضدعفونی کردن اماکن، استفاده از ماسک از دیگر مواردی است که رعایت آنها ضروی است
پرده آخر
نگاه مسوولانه مدیران هیات های عزاداری
نگاه مسوولانه مسوولان هیات های عزاداری موجب می شود تا در کنار برپایی آیین هایی که ۱۴۰۰ سال است در رگ و پی ما ریشه دوانده، راه بر ترکتازی بیماری کرونا ببندد و به همین دلیل مساجد و هیات ها متعهد شده اند تا تمام پروتکل های بهداشتی را تمام و کمال رعایت کنند.
در عین حال رییس مرکز رسیدگی به امور مساجد خراسان شمالی می گوید: این استان ۶۰۰ باب مسجد شهری و روستایی دارد که بیش از ۵۵ باب برای رعایت دستورالعمل‌های خاص بهداشتی در برپایی مراسم عزاداری ماه محرم اعلام آمادگی کرده‌اند.
حجت‌الاسلام محمد معلم با تاکید بر برگزاری باشکوه مراسم عزای حسینی می گوید: مراسم محرم امسال متفاوت از سالهای پیش و در سایه رعایت دقیق پروتکل ها و دستورالعمل های بهداشتی برگزار می‌شود.
وی با اشاره به برخی نکات مورد تاکید ستاد کرونا، می افزاید: با توجه به دستورالعمل های ستاد ملی مقابله با کرونا، مدت برگزاری مراسم در اماکن سربسته یک ساعت و در محیط باز ۲ ساعت خواهد بود و ضدعفونی کردن اماکن و استفاده از ماسک از دیگر مواردی است که رعایت آن ضروی است.
حجت الاسلام معلم با اشاره به هدایت نذور مردمی به سمت کمک های مومنانه و مواسات، تصریح می کند: امسال در بستر عزاداری برای سالار شهیدان، کمک به محرومان و هدایت نذور به سمت مواسات و همدلی یکی از برنامه‌هایی است که هیات های مذهبی به آن توجه جدی خواهند داشت.
مدیرکل تبلیغات اسلامی خراسان شمالی نیز می گوید: ۳۰۰ هیات مذهبی استان برای دریافت مجوز عزاداری ایام محرم، در سامانه بیرق استان نام‌نویسی کرده‌اند.
حجت الاسلام علی خادمی با بیان اینکه عزاداری‌ها امسال در فضای باز و با رعایت همه پروتکل های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی صورت می گیرد، اظهار می دارد: عزاداری در مکان‌های مسقف ممنوع است و از هیات ها خواسته شده تا مراسم‌های سوگواری را به فضای باز منتقل کنند.
وی می افزاید: در فضاهای مسقف تنها فعالیت های کوتاه و کنترل شده تر نظیر مراسم روضه خوانی، بین ۲ نماز توسط ۲۰۰ روحانی مستقر در مساجد روستایی و شهری استان برگزار می شود.
حجت الاسلام خادمی با اشاره به نحوه نظارت سازمان تبلیغات بر عملکرد هیات های مذهبی، می گوید: نظارت بر عملکرد هیات ها در ایام محرم به خصوص در دهه اول از طریق گروه های نظارتی متشکل از روحانیون و کارشناسان بهداشت به طور شبانه روزی انجام خواهد شد و ۱۲ گروه بازرسی در بجنورد بر عملکرد هیات های مذهبی نظارت دارند.
وی با بیان اینکه به منظور پیشگیری از شیوع کرونا، اعزام مبلغ دینی به مناطق مختلف استان به شکل گذشته صورت نگرفته است، خاطرنشان می کند: اگرچه طلاب و روحانیون بومی منطقه که در حوزه های علمیه قم و مشهد تحصیل می کنند اکنون در روستاهای خود مستقر شده و خدمات فرهنگی ارایه می دهند ولی با توجه به اهمیت این دوران، هر مسلمان باید به عنوان یک مبلغ، اشاعه دهنده فرهنگ حسینی باشد.
در خراسان شمالی هزار و ۴۰۰ هیات مذهبی شناسایی شده که از این تعداد نام ۸۰۰ هیات در سامانه طوبی به ثبت رسیده است.
استان خراسان شمالی که از اوایل مردادماه وارد وضعیت قرمز همه‌گیری کرونا شده، هنوز نتوانسته است از این شرایط رهایی یابد.