ضرورت برپایی خیمه های حسینی از یک طرف و لزوم حفظ سلامتی مردم از طرف دیگر باعث شد تا رهبر معظم انقلاب اسلامی ۲۰ روز قبل از شروع ماه محرم از برگزارکنندگان و شرکت کنندگان مراسم عزاداری‌های ماه محرم بخواهند تا به ضوابطی که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا اعلام می شود، توجه لازم و کافی را داشته باشند.
ایشان با اشاره به اهمیت این موضوع اضافه کردند: توصیه و تأکید من به همه عزاداران، هیات ها، منبری‌ها و مداحان نیز این است که ضوابط ستاد ملی مقابله با کرونا باید رعایت شود، چرا که اگر همین مقدار مراقبت و کنترل هم سست شود، فاجعه‌ای بزرگ پدید خواهد آمد.
مردم در طول این شش ماه توانسته بودند با کرونا کنار بیایند، هر چند خیلی سخت بود و مشکلات فراوانی را به ویژه از نظر اقتصادی برای مردم ایجاد کرده بود ولی زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی را می توان الفبای این فرهنگ دانست و در مراسم مذهبی نیز تجربه ماه رمضان نشان داد که می‌توان با وجود کرونا شب های ماه مبارک را در با رعایت فاصله اجتماعی به احیا گذراند.
ماه گذشته یکی از سخت ترین ماه های کرونایی بود. چون تعداد بیماران نسبت به ماه های قبل افزایش یافت و تعداد فوتی های روزانه نیز رقم ۲۳۰ نفر را تجربه کرده بود.
وزیر بهداشت در این زمینه گفت: امروز به یک پیک سنگین و سخت بیماری برمی‌گردیم در حالی که به روزهای مرگ های کمتر از۴۰ نفر رسیده بودیم ولی کمی بی خیالی و ساده انگاری دوباره عده ای ما را به یک ورطه جدید کشید و گرفتار فاجعه سنگین مرگ و میرهای بالا شدیم.
سعید نمکی افزود: باز هم ما در این یک ماه گذشته فشار سنگینی را در استان‌های مختلف تحمل کردیم و خوشبختانه به یک الگوی مناسب تر برمی گردیم اگر کوچک‌ترین بی توجهی مجدد شکل بگیرد باز ممکن است این اژدهای خاموش شده را دوباره بیدار و فعال کنیم.
با چنین وضعیت سختی مردم مراسم روز عرفه را با دعا و نیایش به درگاه الهی در اجتماع های نه چندان پرتعداد پشت سرگذاشتند. مراسم روز عرفه یکی از تجربه های کرونایی مردم بود که به گفته رئیس سازمان تبلیغات اسلامی نمونه ای موفق از توانایی هیات های مذهبی است.
حجت الاسلام محمد قمی در روز عید قربان یعنی یک روز پس از عرفه گفت: برگزاری مراسم دعای عرفه در سراسر کشور نمونه‌ای موفق از توانایی متدینین برای برپایی هیات‌های مذهبی با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی است.
وی که بارها از سلامت مردم به عنوان خط قرمز یاد کرده، افزود: در عرفه ثابت شد برگزاری این آئین های مذهبی با رعایت پروتکل‌های بهداشتی امکان پذیر است و مقصود ما از توانایی برپایی هیئات در ماه محرم، چنین اتفاقاتی است.
پس از سفارش رهبر معظم انقلاب مبنی بر برگزاری عزاداری ماه محرم با رعایت شیوه نامه های بهداشتی، بسیاری از دست اندرکاران هیات ها با لبیک گویی به این فرمایش رهبر انقلاب تمام تلاش خود را به کار بستند تا محرمی پرشور ولی متفاوت را رقم بزنند.
شورای هیئات مذهبی کشور از آمادگی کامل هیات‌ها برای برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم در صورت تایید ستاد ملی مقابله با کرونا خبر داد و با صدور بیانیه ای اعلام کرد که برای برگزاری برنامه های ماه محرم آمادگی کامل داشته و تابع اوامر رهبر معظم انقلاب و ستاد ملی مقابله با کرونا هستند.
جامعه ایمانی مشعر نیز به نمایندگی از ۱۰ هزار هیات مذهبی اعلام کرد: جامعه دینی از آزمون کرونا سربلند بیرون آمد و هیات‌های حسینی منتظر تدوین هرچه سریع‌تر ابلاغ سیاست‌هایی هستند که زمینه برپایی هرچه باشکوه‌تر عزاداری محرم را ضمن حفظ سلامت جامعه فراهم آورد.
۵۰ تن از پیرغلامان و ستایشگران اهل بیت (ع) نیز از همه ذاکران و مسئولان هیات‌ها و دسته‌های عزاداری خواستند تا مجالس عزای حسینی را در پیروی از سخنان رهبر معظم انقلاب مبنی بر ضرورت معیار قراردادن مصوبات ستاد ملی مقابله با کرونا برگزار کنند.
مدیرعامل بنیاد دعبل خزاعی نیز حفظ جان و سلامت مردم را اولویت مداحان و هیاتی‌ها دانست که همچون گذشته یاریگر مدافعان سلامت کشور خواهند بود.
سعید غضنفری گفت: اگرچه دغدغه برگزاری جلسات روضه و منبر در ماه محرم جزو اساسی ترین برنامه هاست اما حفظ جان و ایمنی سلامت هموطنان و مردم و محبین حضرات معصومین (ع)، اولویت اول و آخر تمامی ستایشگران و هیاتی ها خواهد بود و همچون ماه های گذشته یاریگر کادر درمان و مدافعان سلامت کشور خواهیم بود.
کمتر از دو هفته مانده به ماه محرم دستورالعملی از سوی ستاد مقابله با کرونا و سازمان تبلیغات اسلامی به دست مسئولان هیات ها رسید؛ دستورالعملی که معاون سازمان تبلیغات اسلامی از آن به عنوان پیچیده‌ترین پروژه اجتماعی دوران کرونا یاد کرد.
حجت الاسلام مصطفی جلالی معاون فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی که معتقد است اصل این تصمیم، شجاعانه بود که مراسم را تعطیل اعلام نکنند، درباره پیچیده بودن این پروژه به خبرنگار معارف ایرنا گفت: فراگیری و شمول مراسم محرم و تنوع آن تقریبا بی نظیر است و هیچ پروژه اجتماعی دیگری در زمان کرونا با این وسعت و تنوع نداشتیم.
بر اساس این دستورالعمل، مراسم عزاداری ماه محرم صرفا در اماکن و فضاهای باز با رعایت فاصله حداقل دو متر از هر طرف و تجمعات حداقلی برگزار می شود، زمان برگزاری مراسم نیز حداکثر باید دو ساعت باشد، جابه جایی هیئت ها، دسته‌روی و استفاده از طبل، سنج و وسایل مشابه ممنوع است، اما سینه زنی و زنجیرزنی (با زنجیرشخصی) مجاز است.
همچنین استفاده مستمر از ماسک برای همه شرکت کنندگان در مراسم عزاداری ماه محرم و صفر ضروری است و فاصله گذاری حداقل دو متری در همه مراحل این مراسم باید رعایت شود، ضمن اینکه پیش بینی های لازم برای برگزاری مراسم جایگزین به صورت غیرحضوری در جاهایی که امکان برگزاری حضوری مراسم حضوری نیست، باید انجام شود.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی از فعالیت کمیته ای برای نظارت بر فعالیت هیات ها در ماه محرم خبر داد که اعضای این کمیته شامل نیروی انتظامی، بسیج، وزارت بهداشت و برخی نهادهای دیگر بوده و قرار است این فعالیت ها را در فضای رسانه‌ای مدیریت کنند.
وی افزود: اکثر مردم نکات بهداشتی و دستورالعمل ها را رعایت می‌کنند و پیش بینی می‌کنیم تخلفی در این زمینه نخواهیم داشت هر چند ممکن است در فضای رسانه‌ای شیطنت‌هایی صورت گیرد اما ما طرفدار مردمی هستیم که اهل مراعات هستند.
برخی کارشناسان در گفت و گو با ایرنا پیش بینی کردند که امسال عزای سیدالشهدا با شور و شعور حسینی و با رعایت شیوه نامه های بهداشتی و محدودیت های اعلام شده، برگزار می شود.
حجت الاسلام مهدی شریف استاد حوزه علمیه قم گفت: همانگونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند جامعه هیاتی و مذهبی در این زمینه بسیار دقیق و حساس است و چون معتقد به حق الناس هستیم، همه رعایت می کنیم. لذا همه در تلاش هستند تا کاری نکنند که حقی از حقوق مردم به عهده آنها بیاید و در شب های قدر دیدیم که جامعه هیاتی به خوبی رعایت کردند و مطمئنیم ماه محرم نیز این اتفاق می افتد.
چند روزی مانده به ماه محرم که مقدمات برپایی خیمه های عزای حسینی با شرایط متفاوت فراهم می‌شد و مسئولان هیات ها ضمن اعلام برنامه های دهه اول محرم بر رعایت شیوه نامه های بهداشتی تاکید کردند. برخی نیز شیوه ای متفاوت در پیش گرفتند تا هم شور حسینی را در دل ها زنده کنند و هم پایبند پروتکل های بهداشتی باشند.
محمود کریمی که همه ساله در هیات رایت العباس در حسینیه امام‌زاده علی‌اکبر محله چیذر مداحی می کرد، پیشنهادهایی داد و خود نیز وارد میدان شد؛ به گونه ای که روزنامه ها تصاویر او را در صفحه اول خود منتشر کردند.
کریمی از شب اول محرم با طرحی به نام تکیه سیار در محلات تهران حاضر شد و برای مردم روضه خوانی کرد. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پس از اولین برنامه تکیه سیار طی پیامی از این ذاکر اهل بیت (ع) تقدیر و تشکر کرد که با تبعیت از فرمان رهبری و با اجرای طرحی نو برای برپایی محرمی باشکوه و تعظیم شعائر الهی راهی خیابان‌ها و کوچه‌ها شده است.
سعید نمکی در نشست مسئولان سازمان تبلیغات اسلامی گفته بود: تردید ندارم امسال محرمی سرشار از خرد و شعور در کنار ذکر یا حسین خواهیم داشت.
اگرچه سایر هیئت های عزاداری برای برگزاری عزاداری ماه محرم متحمل سختی ها و هزینه هایی برای تامین سلامت عزاداران شدند ولی به صورتی هنرمندانه این سختی ها را به جان خریدند و خیمه عزای حسینی را علم کردند تا مبادا عزاداری امسال کمرنگ شود.
مهدی خادم آذریان مسئول خانه مداحان استان آذربایجان شرقی به خبرنگار ایرنا گفت: امسال تلاش می کنیم روش عزاداری در ماه محرم را تغییر دهیم تا خدشه ای به عزاداری سیدالشهدا (ع) وارد نشود و رهبر معظم انقلاب نیز در ماه مبارک رمضان خطاب به مداحان توصیه کردند تا امسال مراسم عزاداری را هنرمندانه اداره کنند.
وی گفت که مراسم عزاداری با رعایت دستورالعمل ستاد مقابله با کرونا یعنی در فضای باز و با ضدعفونی کردن مکان هیات و رعایت فاصله اجتماعی برگزار می شود.
نیمه دهه اول محرم را در حالی پشت سر می گذاریم که هیئت های عزاداری با نصب العین قرار دادن سفارش های رهبر معظم انقلاب و توجه به شیوه نامه های بهداشتی، جلوه هایی از عظمت مراسم عزاداری حسینی را به رخ جهانیان می کشانند و صفوف منظم، با شکوه و یکپارچه عزاداران، محرمی به یاد ماندنی را رقم زد.
در کنار این هیئت ها توجه به فضای مجازی دو چندان شد به گونه ای که جلسات یکی از این هیئت ها در شبکه های اجتماعی رکوردی جدید را رقم زد و تعداد بازدیدکنندگان از ۱۲۰ هزار نفر نیز فراتر رفت. سازمان تبلیغات اسلامی هم در این زمینه دست به کار شد و اعلام کرد که سامانه تکیه را برای پوشش برنامه های عزاداری ماه محرم در فضای مجازی تدارک دیده است.
حجت الاسلام مجید باباخانی مدیرکل تشکل‌های دینی سازمان تبلیغات اسلامی گفت: سامانه پخش زنده هیئات سراسر کشور با عنوان «تکیه» در سه حوزه مداحی، سخنرانی و قرائت قرآن راه‌اندازی شده است.
در این سامانه علاوه بر این که میراث ۶۰ سال مداحی قابل استفاده است، کاربران هیئت ها می توانند به صورت هم زمان از امکانات این سامانه در محیط وب سایت و اپلیکیشن استفاده کنند.
البته سازمان تبلیغات اسلامی با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، توسعه خدمات رسانی به هیئت‌های مذهبی سراسر کشور را افزایش داده و اعلام کرده که پس از راه اندازی سرویس پخش زنده تکیه، به هیئت های دارای مجوز فعالیت، یک دستگاه مودم و خط ایرانسل دارای ۱۰۰ گیگ اینترنت یک ماهه ارائه می شود.
علاوه بر فضای مجازی، صدا و سیما نیز برنامه های متنوعی را در قالب حسینیه تلویزیونی ایران از شبکه های مختلف سیما تدارک دید. شورای معارف سیما اعلام کرد که این شورا باتوجه به دستورالعمل های ستاد مقابله با کرونا، اولویت های محتوایی و موضوعی را به صورت کلان و با عنایت کامل به وضعیت کرونا برای شبکه های سیما ارسال کرده و حمایت از تشکل ها و اعلام فراخوان ها و پویش های مردمی و اعلام پویش سراسری هر خانه یک حسینیه و پویش نذر حسین را در دستور کار خود قرار داده است.
همانگونه که ویروس کرونا باعث تغییر شکل در عزاداری های امسال شد، شاهد برپایی بسیاری از برنامه های مربوط به این ایام با حال و هوایی دیگر بودیم. مثلا همایش شیرخوارگان حسینی در اولین جمعه ماه محرم از سوی مجمع جهانی حضرت علی‌اصغر (ع) به صورت نمادین و با حضور تعدادی از خادمان این همایش برگزار شد و مردم از خانه های خود تماشاگر صحنه های عاشورایی این مراسم بودند.
هیات رزمندگان اسلام برای برپایی محرمی پرشور اعلام کرد که کتاب «حماسه خوانی» به قلم حجت الاسلام جواد محمدزمانی را با رویکرد خدمات عاشورایی به مداحان اهل بیت (ع) منتشر کرده تا بتوانند ادبیات حماسی را با حفظ عزتمندی به صورت هنرمندانه بیان کنند.
جامعه ایمانی مشعر نیز از ارائه بسته‌های محتوایی و معرفتی برای هیئت‌های عزاداری خبر داد که پاسخ به شبهات کرونایی نوشته آیت الله محمدتقی مصباح یزدی یکی از این آثار است.
سیدحسین حاتمی معاون جامعه مشعر به محتوای بسته های معرفتی اشاره کرد و به ایرنا گفت: این بسته ها برای مداحان، سخنرانان و مدیران هیئت ها درنظر گرفته شده و تاکید داریم مسائل مربوط به مدیران هیئت ها به صورت مستقل مطرح شود و به همین دلیل سرفصل هایی متناسب با مدیریت هیئت مانند تشکیلات یا ارتباط هیئت ها با یکدیگر و اجرای برنامه های مشترک را درنظر گرفته ایم.
وی افزود: یکی از کتاب های مناسب برای پاسخگویی به شبهات این روزها درباره ویروس کرونا درنظر گرفته شده است که به نام زیبایی شرور تالیف آیت الله مصباح یزدی است. سوال های بسیاری درباره نگاه دین به ویروس کرونا مطرح شده و این کتاب حاصل سه جلسه سخنرانی و پرسش و پاسخ از آیت‌الله مصباح است که در ایام شیوع کرونا در کشور ایراد شده است.
هنوز دهه اول محرم به پایان نرسیده و حال و هوای عزاداری با رعایت شیوه نامه های بهداشتی برپاست که رهبر معظم انقلاب سوم مرداد از برگزارکنندگان مجالس عزاداری تشکر کرده و فرمودند: تا امروز بحمدالله اکثر مردم مراعات کردند؛ حالا شاید بعضی‌ها گوشه کنار باشند که مراعات نکرده باشند که به آنها هم توصیه می کنیم مراعات کنند؛ امّا هم برگزارکنندگان، هم منبری‌های محترم و مدّاحان محترم مراعات کردند این جهات سلامت را و توصیه‌های ستاد ملّی را که من باز هم تأکید می کنم.
رئیس شورای هیئات مذهبی کشور با اشاره به سخنان اخیر رهبر معظم انقلاب در دیدار تصویری با اعضای هیئت دولت به ایرنا گفت: رضایت مقام معظم رهبری از رعایت نکات بهداشتی در مجالس حسینی سرمایه ماست. هیئت‌های مذهبی با برنامه ریزی ها و آموزش های انجام شده، به سمت سیستمی شدن پیش رفته اند و نظم و منطق در مجالس نهادینه شده است.
نوشاد نوشادی از حضور هفت هزار ناظر بر اجرای شیوه نامه های بهداشتی خبر داد و گفت: این ناظران متشکل از شورای هیئات مذهبی در استان‌ها و شهرستان‌ها در کنار ناظران بهداشتی و ناظران سازمان تبلیغات اسلامی مشغول فعالیت و بازدید از مجالس محرم هستند.
بسیاری از هیئتی ها معتقدند که اگر ویروس کرونا نبود، شاید قدردان مجالس حسینی نبودیم که سال های گذشته با جمعیتی متراکم در کنار هم می نشستیم و با شور و نوای مداح در عزای سیدالشهدا به سینه می زدیم ولی امسال به خوبی قدر مجالس سال های گذشته را درک می کنیم و شاید سال های آینده از محرم امسال یاد کنیم که چه عزاداری ویژه ای را در کنار تمام مشکلاتش برگزار کردیم و حالا قدر هیئت های ماه محرم و صفر را بیشتر بدانیم.