پزشک٬ فیلسوف و شیمیدان ایرانی آنقدر در کسب علم و دانش کوشید و صاحب فضل شد که او را «همه چیزدان» می‌دانند؛ محمّد بن زکریا رازی با صدها اثر علمی و اختراعات متعدد دارویی و غیردارویی پایه‌گذار علم شیمی نوین شد و با وجود گذشت ۱۲ قرن از دوران او، هنوز بسیاری از آثار علمی او و بخشی نظراتش تازه و کاربردی است.
پنجم شهریور ماه روز بزرگداشت این دانشمند ایرانی را «روز داروساز» نامیدهاند، تا نشانی از نقش بی‌بدیل و ارزشمند دارو و داروساز در زنجیره سلامت فرد و جامعه باشد.
داروسازان در خط مقدم جبهه سلامت و در دسترس‌ترین عضو کادر سلامت هستند که به آسانی و بی‌واسطه به عنوان مشاورانی قابل اعتماد، در پیشگیری و درمان بیماری‌ها و ارتقای بهداشت و سلامت ایفای نقش می‌کنند.
داروسازان نه تنها به عنوان موسس و مسئول فنی داروخانه بلکه حضور افتخارآمیزی در صنایع داروسازی هم دارند؛ آنان به عنوان پیام آوران سلامتی، یک حضور ویژه در تولید، اشتغال و خودکفایی کشور پیدا کرده اند، آن هم در شرایطی که سال‌هاست ایران زیر شدیدترین فشارها و بی‌سابقه‌ترین تحریم‌های غیرانسانی و غیرقانونی غذا و دارو قرار دارد.
در این وضعیت سخت اما ۹۷ درصد داروهای موردنیاز کشور(از نظر عددی) به همت داروسازان کشورمان در داخل تهیه و تولید می‌شود و تنها سه درصد داروها وارد می‌شود؛ بنابر اعلام رییس سازمان غذا و داروی کشور «ظرفیت تولید دارو در ایران ۴ تا ۴.۵ برابر نیاز کشور است.»
مشکلات مالی
خدماتی بزرگ داروسازان کشور به جامعه در شرایطی رخ داده که آنها همواره با مشکلات مالی هم دست به گریبان بوده اند؛ معمولا بیش از ۷۰ درصد از فروش بیمه‌ای داروخانه ها به صورت «طلب از بیمه ها» تبدیل می شود و کمتر از ۳۰ درصد فروش آن ها نقدی است. در واقع داروسازان مجبور بوده اند با آن درآمد ۳۰ درصدی، هم چک های خود را پاس کنند و هم کمبودهای دارویی را جبران. هزینه های پرسنل و اداره داروخانه و مالیات هم جدا.
داروسازان اکنون به طور متوسط هفت ماه از سازمان‌های بیمه‌گر طلبکار هستند؛ یعنی هفت ماه پیش دارو فروخته اند اما هنوز پول آن را نگرفته اند.
با آمدن ویروس کرونا هم، مراجعه بیماران به داروخانه ها بشدت کاهش یافت و منجر به کاهش شدید درآمدها شد به طوری که در استان کرمانشاه، فروش داروخانه ها تا ۷۰ درصد کاهش یافت. این وضعیت از تیرماه کمی بهبود یافت وگرنه، نایاب شدن بخشی از داروها و لطمه به چرخه دارویی کشور محتمل بود.
غفلت از ظرفیت‌های بزرگ
این روزها در بخش آموزش هم داروسازان متخصص در قامت اساتید و اعضای هیات علمی دانشکده های داروسازی، سالانه هزاران داروساز جدید را تحویل جامعه می دهند؛ یک خدمت بزرگ که البته همچنان از ظرفیت های متعدد آن غفلت می شود.
اکنون بیشتر از ۸۰ درصد دانش آموخته گان داروسازی اقدام به تاسیس یا خدمت در داروخانه‌ها می کنند در حالی که متوسط جهانی این عدد ۵۵ درصد و در کشورهای توسعه یافته حدود ۳۰ درصد است؛ به عبارت دیگر در کشورهای پیشرو در داروسازی حدود ۷۰ درصد از داروسازان وارد مراکز پژوهشی و صنعتی می شوند یا به صورت داروساز بیمارستانی فعالیت می کنند.
در ایران تنها هفت دهم درصد داروسازان به صورت داروساز بالینی کار می‌کنند در حالی که متوسط جهانی این عدد، سه داروساز در ازای هر ۱۰۰ تخت بیمارستانی است که نتیجه آن کاستن از عوارض داروها، افزایش اثربخشی دارو و کاهش هزینه هاست.
بی شک اگر شرایط مناسب برای فعالیت داروسازان کشورمان در حوزه پژوهشی و بالینی فراهم نشود، روز به روز فشار برای تاسیس داروخانه افزایش می یابد و این ظرفیت محدود هم بزودی اشباع خواهد شد و مهمتر از آن، امکان پیشرفت‌های بزرگ در حوزه کشف و تولید دارو و ارتقای سطح سلامت بیمارستان ها و بهره وری آنها محقق نخواهد شد.
حدود ۲۰ هزار داروساز و ۱۳ هزار داروخانه دولتی و خصوصی در کشور وجود دارد.