مردم و بویژه جوانان و نوجوانان شهرستان ابرکوه با فرا رسیدن ماه محرم همه فعالیت های خود را به خصوص در دهه نخست این ماه به صورت تعطیل یا نیمه تعطیل درآورده و استقبال شایانی برای برگزاری ایام سوگواری سید سالار شهیدان (ع) نشان می دهند.
۲۰ روز مانده به ماه محرم همه اقشار مختلف از هر گروه و سلایق خود را برای برگزاری عزاداری امام حسین (ع) به سبک های مختلف از جمله مهیا کردن فضای روضه خوانی ، برگزاری هیات زنجیر زنی ، طبخ نذری ، توزیع شربت و سفره های اطعام برای برپایی عزای حسین (ع) در کوچه و بازار ، تکایا وحسینه ها آماده می کنند.
۱۰ روز مانده به ماه محرم نوجوانان ۷تا ۱۵ سال با به راه انداختن هیات های عزاداری باسبک نواختن موسیقی محرم ( طبل ، شیپور، سنج ) ارادت قلبی خود رابه ساحت مقدس سید الشهدا (ع) نشان می دهند.
بیشتر کسانی که از ابرکوه به اقصا نقاط کشور مهاجرت کردند در روزهای هفتم تا عاشورا باز برای زنده نگه داشتن این نهضت حسینی به وطن خود باز می گردند.
اما عزاداری محرم به ویژه تاسوعا و عاشورا حال معنوی عجیبی به عاشقان اهل بیت (ع)می‌دهد و به خاطر عشق به امام حسین (ع) و اهل بیت آن حضرت هرکس از کوی و برزن خود را برای حضور در تکایا ، حسینیه ها ، مساجد و محافل مذهبی برای همنوایی با دیگران با گفتن حسین – حسین – ابوالفضل (ع) آماده می کند.
اما محرم امسال حال و هوای دیگری دارد و با شیوع ویروس کرونا همه چیز شکل دیگری به خود گرفته و ماه محرم نیز با تمامی آیین ها و آداب و رسوم‌هایش در این شهرستان ، تغییر یافته و عزاداران را در حالتی مبهوت گذاشته است .
مردم عزادار این شهرستان با اینکه شیوع ویروس کرونا در ایران، آیین های عزاداری محرم را نیز همچون دیگر مراسم ها و برنامه های ملی و مذهبی تحت تاثیر قرار داده ولی با رعایت دستورات بهداشتی برای جلوگیری از ابتلا به بیماری کووید ۱۹، قیام امام حسین (ع) در عاشورای ۶۱هجری را زنده نگه می دارند.
سبک عزاداری محرم مردم ابرکوه در ۲ قرن گذشته
هیات های مذهبی و شهروندان ابرکوه چند روز مانده به حلول ماه محرم با سیاه پوش کردن بسیاری از محله ها و مناطق مختلف شهر خود را برای برگزاری آیین سنتی عزاداری سالار شهیدان در دهه اول این ماه آماده می کنند.
اوج عزاداری مردم این شهرستان همانند بقیه مناطق استان یزد و کشور همراه با شور حسینی در روزهای تاسوعا ( نهم ) و عاشورا ( دهم) به اوج خود می رسد.
در این ایام پارچه های سیاه و کتیبه های عزا، زینت بخش مساجد و حسینیه هاست، زنگ تلفن های همراه با نوحه خوانی به صدا در می آید و برخی مردم خودروهای خود را مزین به اشعار عاشورا و سروده های حماسی کربلا می کنند.
بیشتر مردم در روز عاشورا با پای برهنه از محله ها و کوچه ها راهی تکایا می شوند و با نظم خاصی به طرف محلات دیگر حرکت می کنند .
عزاداری مردم در روز عاشورا همراه با زنجیرزنی، سینه زنی، تعزیه خوانی، حمل علم و بیرق هایی همراه است.
در این ایام حضور با شکوه جوانان و نوجوانان بسیار چشمگیر است و برخی با اینکه سن و سالی ندارند، چنان برای سرور شهیدان اشک ماتم می ریزنند، گویی اگر در حادثه عاشورا بودند، عاشقانه جان خود را در طبق اخلاص می گذاشتند و در رکاب اباعبدالله (ع) جان خود را نثار می کردند.
مردم عزادار با این جمله ، باز این چه شورش است که در خلق عالم است بار دیگر در اذهان خود با چشمانی اشک بار تداعی می کنند و برای هرچه باشکوه برگزارشدن ایام سوگواری سید و سالار شهیدان (ع) و۷۲ از یارانشان از هیچ کوششی دریغ نمی کنند .
عزاداری مردم ابرکوه از هفتم محرم تا عاشورای حسینی شور خاصی دارد
هنگامی که سخن از برپایی عزای امام حسین(ع) می شود فقیر و غنی در نذر و کمک به هیات های عاشورایی از هم سبقت می گیرند.
دراین ایام هر حزب و گروهی بدون در نظرگرفتن پرچم و نشان خود، عاشقانه در عزاداری سیدالشهدا (ع) شرکت می کند تا شور و عزای حسینی آنگونه ای که رضای الهی را به دنبال داشته و ذخیره ای برای آخرت آنان باشد برگزار کنند .
در ایام سوگواری سیدالشهدا حضرت حسین بن علی (ع)، حرکت دستجات سینه و زنجیرزنی هیات ها بصورت سنتی از تکایا ، مساجد ، حسینه ها با شور و حماسه حسینی آغاز شده و در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی این شور حسینی به اوج می رسد.
عزاداری مردم ابرکوه از هفتم محرم تا عاشورای حسینی شور خاصی دارد و بیشتر در تاسوعا و عاشورا، آیین های عزاداری و سوگواری سنتی شهرستان ابرکوه از بامدادان آغاز می شود و این روز که شهادت امام حسین (ع) و۷۲ تن از یاران با وفای آن حضرت است حال هوای خاص خود را دارد.
در روز عاشورا اکثر مردم با پای برهنه از محلات کوچه ها گریه کنان به تکایا سرازیر می شوند و با نظم خاصی به طرف محلات دیگر حرکت می کنند .
عزاداران سالار شهیدان در روز عاشورا باچشمانی اشک بار زنجیر زدن ، سینه زدن ، برسر زنان و سبک های دیگر سنتی با راه انداختن تعزیه خوانی و حمل علم و بیرق هایی در سوگ شهادت مظلومانه سرور شهیدان عالم عزاداری می کنند.
درایام سوگواری حضرت امام حسین (ع) در این شهرستان حضور باشکوه جوانان و نوجوانان بسیار نمایان است و برخی از آنان با اینکه سن وسالی ندارند اما چنان برای سرور شهیدان اشک ماتم می ریزنند گویی که اگر در حادثه عاشورا بودند عاشقانه جان خود را در طبق اخلاص می گذاشتند و در رکاب اباعبدالله (ع) جان خود را نثار می کردند.
موسیقی محرم درابرکوه
از مراسم های ماندگاری که در استان یزد استثنایی است و به ثبت ملی رسیده موسیقی محرم ابرکوه است ، نواختن موسیقی در محرم در شهرستان های مختلف کشور با شهرستان ابرکوه متفاوت است چون در دیگر نقاط کشور، این نوع موسیقی با یک ریتم و بیشتر برای هماهنگ کردن گروه سینه زنان و زنجیرزنان اجرا می شود، ولی این موسیقی در ابرکوه به صورت حماسی نواخته می شود واین نوا که افزون بر ۱۰۰سال قدمت دارد با شماره ۶۹۹به ثبت معنوی ملی ایران رسیده است.
در مسیرحرکت دستجات و هیات های عزاداری بخصوص در روزهای تاسوعا و عاشورا ، قشرهایی از مردم مومن وعلاقمندان به سالار شهیدان واهل بیت امام حسین (ع) با قربانی کردن دهها راس گاو و گوسفند و هدیه نذورات نقدی خود ارادت خاص خود را به امام حسین (ع) نشان می دهند.
در سالروز شهادت غمبار امام حسین (ع) و ۷۲ یار با وفای آن حضرت ، تقریبا همه هیات ها و دستجات عزادار از نخستین ساعات روز عاشورا از محلات به طرف میدان امام حسین (ع) مرکز شهر به حرکت در آمده و طی مسیر درکوچه محلات در تکایا عزاداری می کنند .
عزاداران در هنگام اعلام اذان ظهر به تاسی از برپایی نماز امام حسین (ع) درحادثه ظهر عاشورا نماز جماعت برپا می کنند و این فریضه بحمدالله در اکثر محلات برگزار می شود .
شبیه خوانی، برپایی محفل قرآنی، قرائت زیارت عاشورا، طبخ و پخش انواع غذا از جمله حلیم امام حسین (ع)، شله زرد، عدس پلو، قیمه پلو بین مردم و توزیع آب، شربت و شیر بیاد لبان تشنه سرور شهیدان واهل بیت امام حسین (ع) در صحرای کربلا در تکایا ، حسینیه ها و منازل از دیگر سنت های به یاد ماندنی بیش از ۲ قرن مردم شهرستان ابرکوه در روزهای هفتم محرم تا روز عاشورا است.
ثبت ملی چهار اثر معنوی ماه محرم ابرکوه
مراسم تعزیه خوانی وآتش زدن خیام نمادین امام حسین (ع) واهل بیت آن حضرت درعصر عاشورا و همچنین برپائی شام غریبان در فضای تاریک کوچه و محلات و تکایا از دیگر آیین هایی سوگواری مردم مومن ابرکوه است.
سابقه عزاداری خاص مردم این شهرستان سابقه بیش از ۲ قرنی در آیین ماه محرم دارد و آیین زنجیر زنی این شهرستان که همراه با « طبل ، شیپور و سنج » است در سطح کشور بی نظیر است.
چهار اثر معنوی ماه محرم ابرکوه شامل نواختن موسیقی محرم در ابرکوه با شماره ۶۹۹، آیین زنجیر زنی که درایران بی نظیر است و قابلیت ثبت جهانی دارد با شماره ۱۱۱۳، جوش دوره با شماره ۵۴۴ و شده برداری با شماره ۱۱۰۷ که درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
شهرستان ابرکوه دارای ۷۰ هیات مذهبی شناسنامه دار و سازماندهی شده است که یکی از هیات ها ویژه بانوان است .
مرکز شهرستان ۵۵ هزارنفری ابرکوه در ۱۴۰ کیلومتری جنوب غربی شهر یزد قرار دارد.
گزارش از : کارگر ابرقویی