معاونت زنان و خانواده از جمله معاونت هایی است که جامعه مورد توجه آن زنان و کودکان هستند. این معاونت از زمان ریاست جمهوری محمد خاتمی آغاز به فعالیت کرده و در برخی از دوره‌ها اقدامات و دستاورهای موثری داشته است . در حال حاضر معاون رییس جمهور در امور زنان و خانواده "معصومه ابتکار " می باشد و برنامه این معاونت نیز بر مبنای شعار "زنان، خانواده و توسعه پایدار" بنا شده است.
در دولت دوازدهم، معاونت زنان ، موفقیت های چشمگیری در حوزه های اقتصاد مقاومتی، اشتغال و کارآفرینی، تلاش دولت برای چارچوب‌های حقوقی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی را در کارنامه خود ثبت کرده که در گزارش منتشر شده در تاریخ ۵ شهریور با عنوان «زنان هم توانمندتر شدند» به آن پرداخته ایم.
در گزارش پیش رو، بخش دیگری از دستاوردهای این معاونت در دولت دوازدهم را با محورهای عدالت جنسیتی، انتصاب زنان در پست های مدیریتی، تعمیق باورها و ارزش‌های دینی، توان افزایی دختران، تحکیم بنیان خانواده، تعاملات استانی و توسعه کمی و کیفی فعالیت های سازمان های مردم نهاد را مورد بررسی قرار می دهیم .
عدالت جنسیتی
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری با استناد به اسناد بالادستی شامل ماده ۱۰۱ قانون برنامه ششم توسعه و آیین نامه اجرایی این ماده و اولویت‌های ابلاغی رییس جمهوری، اقدام به تهیه و ابلاغ شاخص‌های ملی عدالت جنسیتی در ۸ محور آموزش و پژوهش، سلامت و تندرستی، حقوق و امنیت، جمعیت و خانواده، مشارکت سیاسی و تصمیم سازی و فرهنگ و اجتماع به دستگاه های اجرایی کرده است.
در این میان، ۱۶۸ زیرشاخص عدالت جنسیتی به تفکیک محورهای اصلی تقسیم بندی شده است که سهم آموزش و پژوهش ۴۱ زیرشاخص، سلامت و تندرستی ۲۳، حقوق و امنیت ۲۹، جمعیت و خانواده ۲۵، کارو اقتصاد ۱۶، مشارکت سیاسی و تصمیم سازی ۱۳، فرهنگ و اجتماع ۱۷ و حمایت های اجتماعی ۱۵ زیرشاخص اعلام شده است.
این معاونت، برای شکوفایی هر چه بهتر شاخص‌ها و زیر شاخص‌های عدالت جنسیتی، همکاری خود را با پژوهشکده آمار ایران در زمینه تدوین شناسنامه شاخص‌ها و تولید و گردآوری آمار شاخص‌های فاقدِ داده و همچنین هماهنگی با سازمان برنامه و بودجه در زمینه تخصیص اعتبارات مورد نیاز طرح ها و برنامه‌ها گسترش داده است.
انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی
معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری گزارشی در خصوص کارنامه انتصاب زنان در پست‌های مدیریتی در دولت دوازدهم ارائه داده است. بر اساس این گزارش مدیران زن در همه سطوح از ۱۳.۷ درصد در سال ۱۳۹۶ به ۱۸.۶ درصد در سال ۹۸ افزایش یافته و به طور کلی انتصابات مدیران زن طی دو سال اخیر رشد ۳۶ درصدی داشته است. همچنین در این گزارش مقایسه میان مدیران عالی، میانی و پایه طی دو سال اخیر نشان می‌دهد که در بخش مدیران عالی از ۲.۵ به ۵.۵ درصد، در بخش مدیران میانی از ۶.۹ درصد به ۹.۳ درصد و در بخش مدیران پایه از ۱۶.۹ درصد به ۲۳ درصد رشد داشته است.
تعمیق باورها و ارزش‌های دینی
معاونت زنان و خانواده در دولت دوازدهم در راستای تعمیق باورها و ارزش‌های دینی اقداماتی انجام داده است که از آن جمله برپایی نمایشگاه اقوام ایرانی با تاکید بر اصالت زن ایرانی در رعایت پوشش و حمایت از کالای ایرانی، دیدار و تجلیل از خانواده های ایثارگران، همسران و مادران و فرزندان شهدا و جانبازان، بررسی تجربه زیسته زنان ایثارگر و نسل انقلاب برای بهره‌مندی از ارزش های اصیل دفاع مقدس و انعقاد قرارداد با سازمان نشر آثار و ارزش های مشارکت زنان در دفاع مقدس است.
توان‌افزایی دختران
از جمله برنامه‌های مهم معاونت امور زنان و خانواده می‌توان به اقدام و عمل در جهت افزایش توان افزایی دختران اشاره کرد. توسعه سوادآموزی زنان و دختران روستایی و عشایری از طریق برگزاری نشست‌های آموزشی و توجیهی با ۲۳۳۰ نفر از آموزش دهندگان زن که به سوادآموزی ۱۴ هزار و ۴۰۰ نفر از زنان ودختران روستایی و عشایری بی سواد و کم سواد در ۱۲ استان کشور ختم شد هم از اقدامات معاونت است که با همکاری سازمان نهضت سوادآموزی صورت گرفته است.
از دیگر اقدامات می‌توان به برگزاری کارگاه‌های مهارت زندگی بر پایه ازدواج پایدار در ۱۳ منطقه تهران، کارگاه های آموزشی خانواده سالم و پایدار در ۱۳ استان با تکیه بر ازدواج پایدار، کارگاه آموزشی ارتقای مهارت های پرورشی برای ۲۰۶۴ نفر از مربیان مدارس در ۳۲۰۰ مدرسه سراسر کشور، توان افزایی ۳۶۰ نفر از اعضای انجمن اولیا و مربیان در حوزه آشنایی با مفاهیم تاب آوری اجتماعی و گفتگوی ملی خانواده و بین نسلی در ۱۲ استان، اشاره کرد.
همچنین تدوین بسته عملیاتی بازگرداندن دختران بازمانده از تحصیل به چرخه تحصیل در ۵ استان با همکاری معاونت و آموزش و پرورش صورت گرفته است که در این میان جذب و ارتقای پایه تحصیلی ۳۷۰ دختر بازمانده از تحصیل در استان سیستان بلوچستان با همکاری سازمان های مردم نهاد اجرایی شد.
از دیگر اقدامات و دستاوردهای مهم معاونت زنان و خانواده در دولت دوازدهم می‌توان به تهیه و تدوین بسته آموزشی ویژه مربیان مدارس و برگزاری کارگاه آموزشی با موضوع مهارت‌های پرورشی با همکاری وزارت آموزش و پرورش و زمینه سازی حضور معلم آموزش دیده برای ورزش دختران در مدارس ابتدایی به پیشنهاد معاونت و دستور وزارت آموزش و پرورش اشاره کرد.
تحکیم بنیان خانواده
از مهمترین اقدامات معاونت در زمینه تحکیم بنیان خانواده طرح گفت و گوی ملی خانواده و گفت و گوی بین نسلی برای انسجام و سلامت روانی – اجتماعی در بستر واقعیت های محلی است که تا کنون در ۱۷ استان کلید خورده است. هدف از طرح «گفت‌وگوی ملی خانواده» این است تا خانواده‌ها مهارت شنیدن، درک کردن یکدیگر و ... را بیاموزند و فضای دوستی بین خانواده و همچنین گفت‌وگوی بین نسلی میان فرزندان و والدین برقرار شود.
از دیگر اقدامات شاخص این معاونت در راستای تحکیم بنیان خانواده اعمال سیاست‌های خانواده در زمینه ازدواج، باروری، مسکن و معنویات و پایداری ارزشها در برنامه‌های دستگاه های اجرایی، ترویج الگوی مصرف در خانواده در ۴ حوزه آب، انرژی پسماند و ضایعات مواد است. در این محور معاونت زنان طرحی به نام «ردپای آب» و «بانوی آب» داشته است و در آن به نقش موثر زنان در رابطه با مسائل آب و مدیریت آب توجه کرده است. عقیده این معاونت بر این است که تلاش زنان در صرف جویی مصرف آب می‌تواند زمینه ساز صرفه جویی در مصرف برق باشد. همچنین کاهش هزینه‌های خانوار، کاهش ضایعات و پسماند در شهرها، کمک به نیازمندان و افزایش بهره‌وری از جمله دستاوردهای معاونت زنان در این حوزه است.
تعاملات استانی
رییس معاونت زنان در دولت دوازدهم ۳۶ سفر استانی جهت بررسی وضعیت زنان و خانواده داشته است که برنامه این مسافرت‌ها شامل شرکت در شورای اداری استان، نشست با احزاب و تشکل‌های غیر دولتی، بازدید از اورژانس‌های اجتماعی، بازدید از زندان‌های زنان، خانه‌های امن سلامت، نمایشگاه های توانمند سازی، نشست و گفت و گو با فعالین حوزه زنان، اعضای شوراهای شهر و روستا، بازدید از روستاها و زنان روستاهایی و پاسخ به سوالات رسانه ها می‌شود.
توسعه کمی و کیفی فعالیت سازمانهای مردم نهاد
سازمانهای مردم نهاد، گروه های کوچک متشکل از افراد علاقه مند، به رفع یک معضل در جامعه هستند که برای تحقق هدف خود، داوطلبانه در یک ساختار قانونی و منسجم، به شکل غیردولتی، غیرسیاسی، غیرانتفاعی و غیر تجاری به فعالیت های مختلف می پردازند. بنابریان ورود موثر زنان به این سازمان ها بنا به اظهار کارشناسان آغاز تغییرات و جهش های عظیم در حل مسائل و چالش های آنان در سطوح مختلف جامعه خواهد بود. در دولت قبل هزار و ۶۷۰ تشکل مربوط به خانواده و زنان در کشور وجود داشت که از این تعداد تنها ۶۵۰ تشکل فعالیت می کردند، اما تعداد نهادهای فعال کنونی به ۲ هزار و ۷۳۳ رسیده است که این امر حاکی از دستاورد بزرگ معاونت زنان در این زمینه است.