داود فتحعلی‌بیگی عصر پنج‌شنبه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به سیر تحول و تطور تاریخ ۳۰۰ ساله هنر تعزیه در کشور گفت: شاید امروز هنرمندان تعزیه در سایه پیروزی انقلاب اسلامی و تبلور فرهنگ دینی در قامت نظام جمهوری اسلامی به‌راحتی می توانند در مناسبت‌های خاص مانند ماه مبارک رمضان، یا ایام محرم و صفر به اجرای تعزیه بپردازند اما مسئله آنست که در تاریخ بیش از سه قرن حضور تعزیه در کشورمان، این هنر با فراز و فرودهای متعددی روبه‌رو بوده است.
تعزیه‌خوانان در زنده‌نگه‌داشتن تعزیه نقش بسزایی دارند
نویسنده مجموعه ۱۰ جلدی دفتر تعزیه خاطرنشان کرد:بعد از دوران صفوی که به‌عنوان دوران شکل‌گیری و اوج هنر تعزیه در کشورمان به‌شمار می رود در اواخر دوره قاجار و اوایل پهلوی شاهد ممانعت از اجرای این هنر و سرکوب هنرمندان آن از سوی سردمداران و زمامداران آن دوران بوده‌ایم.
این مدرس دانشگاه تعزیه را مهم‌ترین سنگر برای ترویج فرهنگ عاشورایی دانست و تصریح کرد: هنرمندان تعزیه به عنوان عاشقان و شیفتگان این هنر آئینی حتی در دوران سرکوب هنرمندان و ممانعت از اجرای آثار تعزیه تلاش می‌کردند تا در راستای رسالت فرهنگی‌شان برای بازتاب عشق، ایثارف از جان گذشتگی و دیگر مبانی و آموزه‌های انسان‌ساز نهضت حسینی هر طور شده این هنر را زنده نگه دارند.
وی افزود: آنها با حضور در برخی از محیط‌های خاص و یا خانه بزرگان و روحانیون تلاش می‌کردند تا با اجرای این هنر رسالت فرهنگی خود را برای بازتاب داشته‌های فرهنگ آموزه‌های فرهنگ عاشورایی به عموم عاشقان و شیفتگان عزادار حضرت اباعبدالله‌الحسین(ع) ارائه دهند.
روایت زندگی هاشم فیاض و داستان شمرخوانی او
این مدرس دانشگاه که این روزها مشغول آماده‌سازی نمایش «عمو هاشم» بر اساس برشی از زندگی زنده‌نام هاشم فیاض آخرین بازمانده نسل تعزیه‌خوانان تکیه دولت برای اجرای عمومی در تماشاخانه سنگلج است.
فتحعلی‌بیگی درباره روند آماده‌سازری و داستان این نمایش گفت: براساس روایت همزمان با اجرای نمایش تعزیه توسط گروه هاشم فیاض، یکی از شب‌ها پیرزنی او را به منزلش دعوت می‌کند و پس از صرف شام، شوهر زن که تعزیه را ندیده بود از او می‌خواهد کمی از مجلس را بخواند. هاشم فیاض به مرد می‌گوید من مخالف‌خوان و شمرخوان هستم. پیرمرد با زن خود دعوا می‌کند که همه اولیاخوان به منزل‌شان دعوت می‌کنند و تو اشقیاخوان.
وی ادامه داد: فیاض با دیدن این مشاجره از آنها می‌خواهد با یکدیگر بحث نکنند و منزل را ترک می‌کند و به مسجد رفته و شب را در آن‌جا می‌گذراند. داستان از این قرار است اما من نیز دخل و تصرفی در آن داشته‌ام.
این پژوهشگر تئاتر ضمن اشاره به آنکه این نمایش سه بازیگر دارد، افزود: این نمایش فضای تعزیه و تعزیه‌خوانی دارد و درباره تلاش‌هایی است که به منظور حفظ و نگهداری این هنر انجام شده است و به نوعی ادای دینی به شبیه‌خوان‌های گذشته است که با تلاش‌های‌شان توانستند این هنر را حفظ کنند.
آماده سازی کتاب «نقالی از متن تا اجرا» برای چاپ
فتحعلی‌بیگی درباره دیگر اقدامات خود در حوزه پژوهش و فرهنگ جمع‌آوری منابع مطالعاتی برای شناخته هر چه بیشتر گونه‌های نمایش ایرانی گفت: طی بیش از دو دهه اخیر مقالات و پژوهش‌های متعددی را در حوزه هنر نقالی نوشته و در رسانه‌های مختلف منتشر کرده‌ام. به همین جهت برای گردآوری و تدوین آنها با رویکرد و نگاهی متفاوت و همچنین افزودن مواردی که طی این سال‌ها در سایه پژوهش به آنها دست یافته‌ام تلاش دارم تا کتابی را با رویکرد نگاه پژوهشی در هنر نقالی برای انتشار آماده کنم.
وی با بیان آنکه این کتاب « نقالی از متن تا اجرا» نام دارد خاطرنشان کرد: تلاش می‌کنم در سایه این روزها که بیشتر ایام را به سبب رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی در خانه به سر می‌برم اوقات خود را برای تدوین این اثر سپری کنم و تلاش می کنم کتاب هنر نقالی را نیز بعد از پایان مراحل بازنویسی و ویراست آن برای انتشار به دست ناشر بسپارم.