از زمان شیوع ویروس کرونا در جهان، نه تنها زندگی روزمره افراد را تحت شعاع قرار گرفته است بلکه نوع و نحوه فعالیت‌ها و آیین‌ها و مراسمات مختلف نیز تحت تاثیر این شیوع قرار دارد.
امسال ماه محرم و عزاداری‌های آن تحت تاثیر این ویروس ناشناخته قرار گرفت و مردم نتوانستند همانند سالهای گذشته به آیین‌ها و مراسمهای مخصوص این ماه بپردازند، اما چیزی که در این میان بسیار مهم و حائز اهمیت است، احسان و نیکوکاری است که هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود و در همه حال گروهی را خوشحال و گروهی را نیز با احساس مقبولیت از خود به آرامش می‌رساند.
در این روزها علاوه بر نذورات سالیان گذشته، نذر وسایل بهداشتی از جمله ماسک نیز در جامعه رونق یافت و برخی از مردم اقدام به نذر ماسک کردند.
گروههای مختلف بر اهدا و نذر ماسک و سایر اقلام بهداشتی در این روزها تاکید دارند تا از این طریق بتوان تا حد زیادی از گسترش این بیماری در میان افراد کم بضاعت و کم درآمد جامعه جلوگیری کرد.
در شرایط امروز جامعه، اهدای ماسک به هر راهی ضرورت دارد
یک جامعه‌شناس در همین باره به خبرنگار ایرنا گفت: پیش از بحث هدیه دادن ماسک، لازم است به این نکته توجه داشت که همۀ کسانی که در کوچه و خیابان و کوی و برزن تردد می‌کنند، از ماسک استفاده نمی‌کنند، شاید توان خریدن ماسک را ندارند، بنابراین ضمن اینکه آگاه کردن جامعه از پیامدهای بسیار خطرناک انتشار ویروس کرونا ضروری است، اما ضروری‌تر این است که حس «مسئولیت‌پذیری» را در اذهان مردم بیدار کرد، باید جستجو کرد و علت یا علت‌های بی‌توجهی درصد زیادی از مردم نسبت به زندگی خود و دیگران را شناخت.
خیام عباسی در ادامه گفت: اما در بحث کمک‌رسانی و امداد به کسانی که توان خرید ماسک و دیگر لوازم رعایت بهداشت را ندارند، خیلی روشن است، اهدای ماسک به هر راهی ضرورت دارد، چه با عنوان نذر و نیاز ( یعنی با نیت دینی و مذهبی) و چه با عنوان داشتن احساس مسئولیت نسبت به زندگی دیگران در قالب مشارکت مدنی یا مشارکت اجتماعی است.
این استاد دانشگاه در ادامه خاطر نشان کرد: بی‌توجهی به رعایت پروتکلهای بهداشتی در مواجهه با ویروس کرونا، موردی استثنایی نیست، این «احساس بی‌تفاوتی»، «کرختی»، « هرچه بادا باد»، « چه ارتباطی به من دارد؟» یا « چه منفعتی برای من دارد؟»، مختص رعایت بهداشت فردی و جمعی نیست، مسأله مهم و جدی این است که چرا جامعه رویکرد بی‌تفاوتی را انتخاب کرده است، چرا مردم نسبت به دیگران بی‌تفاوت و بی‌توجه شده‌اند؟.
عباسی در ادامه توضیح داد: ما در مورد جامعه‌ای حرف می‌زنیم که در یک جنگ هشت‌ساله، مردم گرانبهاترین دارایی خود یعنی جان را فدای دفاع از کشور کردند، کسانی که در آن سالها راهی جبهه‌ها و نبرد شدند، آدمهای محاسبه‌گری نبودند، آنها بی‌شک حساب سود و زیان نداشتند که در برابر رفتن به جبهه و بخشش جان و زندگی چه منافعی به دست می‌آورند، از نگاه تاریخی، ما فاصله زیادی با آن روزها نداریم.
به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه شوشتر، طی سه دهه، چه شد که آن همه بذل و بخشش جان و مال به وضعیتی رسیده که بازی با جان خود و دیگران در مقابله با یک ویروس خطرناک به هیچ گرفته میشود، مشکلات میان مردم و نظام سیاسی به کنار، مجموعه عللی در کار است که باعث شده حتی مردم نسبت به توصیه‌های تخصصی پزشکان هم بی اعتنا بشوند و شده‌اند.
عباسی در ادامه یادآور شد: اساس هدیه دادن با هر عنوانی که باشد، در بنیان خود ایدۀ یک مبادله را دارد، کسی که هدیه را در قالب نذری پیشکش می‌کند، انتظار و البته اطمینان هم دارد که از جایی مثل ساحت ربوبیت یا از طرف پیامبر یا امامان، اجر اُخروی خود را دریافت می‌کند، گاهی در همین زندگی دنیوی و گاهی در زندگی پس از مرگ، ولو این که گیرندۀ هدیه، دهنده را نمی‌شناسد، اما زمانی فرا می‌رسد – که الان رسیده – به علل مختلفی این انتظار از دریافت اجر و ثواب و پاداش از ذهن هدیه دهنده خط می‌خورد و در واقع چنین چیزی در باور اشخاص کمرنگ میشود، این که چرا به چنین نقطه‌ای رسیدیم، اکنون محل بحث ما نیست اما هشدار می دهد که برای انگیزه دادن به مردم در مشارکت مدنی و اجتماعی، باید مسیر دیگری را انتخاب کرد.
عباسی، در رابطه با لزوم تشویق و فرهنگ سازی اهدای ماسک و سایر اقلام بهداشتی توسط خیرین گفت: بدون شک درصد قابل توجهی از مردم چنان از نظر درآمدی و مالی تحلیل رفته‌اند که اولویت اول زندگی‌شان، تأمین نان و غذاست حتی بدون توجه به کیفیت غذای مصرفی. روزهای تاسوعا و عاشورا فرصت مناسبی بود برای جذب هدایای خیراندیشان اما به هر صورت این روزها گذشتند.
وی ادامه داد: واقعیت‌های جامعه نشان می‌دهند که آنچه که جامعه‌شناسان «گروههای مرجع» می‌خوانند، نزد مردم عوض شده‌اند، بنابراین، به نظرم امروزه تمرکز از نهادهای رسمی یا چهره‌های مشهور رسمی و حتی رسانه‌های رسمی برداشته شد و به سمت سلبریتی‌ها رفت، چرا که این افراد در حوزه‌های فعالیتهای مختلف‌شان مانند هنرپیشگان، ورزشکاران، استادان دانشگاه، خبرنگاران، روزنام‌ه نگاران، نویسندگان، مترجمان به «گروه مرجع» جامعه تبدیل شده‌اند و جامعه نشان داده که به آنها اعتماد بیشتری دارد.
به گفته عباسی، گزارش‌هایی در مورد فعالیت تعدادی از این افراد مشهور این روزها منتشر شده، یک نفر در کرمانشاه مشغول ساخت مسکن برای زلزله‌زدگان است، آن یک برای امدادرسانی به سیستان و بلوچستان رفته و فردی هم به طور مستمر برای رهایی اعدامی‌ها تلاش می‌کند و البته می‌دانید که این جماعت هم فعالیت خود را از طریق فضای مجازی تبادل می‌کنند.
این جامعه‌شناس در ادامه خاطر نشان کرد: خصلت مهم مشارکت اول در غیردولتی بودن آن است و دیگری درگیر کردن عواطف و احساسات مردم، زمانی که اعتماد مردم به شبکه‌های رسمی دچار اختلال میشود، ناچار باید شبکه‌های ارتباطی و مشارکتی غیررسمی را انتخاب کرد، یعنی انتخاب اتحادیه‌ها، باشگاها، انجمنها و گروههای مدنی و اجتماعی است.
عباسی گفت: به نظرم باید دولت با حداقل دخالت و نظارت، تنها فرصت هم‌اندیشی و همکاری «گروههای مرجع» غیررسمی را فراهم کند و ادامۀ کار را به آنها بسپارد. به طور مثل وزارتخانه‌ای غیرسیاسی مانند وزارت بهداشت و درمان مبادرت به آماده کردن بستر ورود این گروه‌ها بکند.
این جامعه شناس معتقد است که: اگر دولت با شناسایی خانواده‌های مستمند، به صورت مستقیم وسایل بهداشتی مانند ماسک و الکل و دستکش را در اختیار آنها قرار بدهد، هزینۀ پخش این وسایل میان خانواده‌های نیازمند را مقایسه کنید با هزینه‌های درمان همین افراد، وقتی که به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند و باید در بیمارستانها بستری شوند، تفاوت بسیار است، این طرح، بدون شک بار مالی دولت را هم خیلی کاهش می‌دهد.
با نذر ماسک، هم باری از دوش پرسنل درمان برداریم و هم افراد بی بضاعت را علیه کرونا مصون کنیم
پروین احمدی بیرگانی خیر هم استانی در رابطه با اهدای ماسک در این روزها به خبرنگار ایرنا گفت: خیرین و افرادی که با وضعیت اقشار کم برخوردار و آسیب پذیر آشنایی دارند می‌توانند اقلام اهدایی و حتی نذر و نذورات این مدت خود را در قالب اقلام بهداشتی مانند ماسک. مواد ضدعفونی کننده و دستکش اختصاص دهند تا از این طریق هم باری از دوش مسئولین و پرسنل کادر درمان بردارند و هم افراد کم بضاعت را تا حدودی در مقابل این بیماری مصون نگه دارند.
به گفته احمدی، خیرین می‌توان برای همراهی بیشتر و بهتر، اقلام مورد نیاز تولید ماسک را در اختیار افراد جویای کار بخصوص زنان بی‌سرپرست قرار دهند و ماسک‌های تولیدی را از این افراد خریداری کرد و در بین افراد آسیب‌پذیر توزیع کنند.
این خیر هم‌استانی معتقد است: با این اقدامات تا حدودی می‌توان آرامش را به افراد جامعه برگرداند چون در این روزها استفاده از ماسک و سایر اقلام بهداشتی به شکلی از نان شب هم واجب‌تر شده و برای تامین جان، باید بتوان این اقلام را تهیه و استفاده کرد.
حال که گروهی از افراد جامعه از تهیه این اقلام بهداشتی بخصوص ماسک که تا حدودی هم‌کمیاب و نایاب شده عاجزند و برخی از فروشگاه‌ها و مغازه‌داران آن را با قیمت‌های بالا عرضه می‌کنند نذر و اهدای ماسک بهترین گزینه برای خیرین و کسانی است که هر ساله در این ایام نذورات خود را به شکل غذا تهیه و در اختیار عزادارن حسینی قرار می‌دادند، است.
احمدی در ادامه گفت: اگر همه افراد جامعه با هم همدل باشند و این همدلی خود را بیش از پیش در خدمت به افراد کم بضاعت و ضعیف قرار دهند، بدون شک می‌توان میزان خسارتی را که بیماری کرونا بر جامعه وارد می‌کند را تا حدود زیادی کاهش داد.
به گفته احمدی یکی از راهی که برای کاهش فشار و استرس مردم وجود دارد، مشارکت افراد توانمند و مرفه در تامین حداقل نیازهای بهداشتی اولیه برای افراد ضعیف و محروم است تا ضمن پیشگیری از گسترش بیماری کرونا دلگرمی بزرگی برای این افراد باشد.
به گفته این خیر، در شرایط فعلی نباید دست روی دست گذاشت و توقع رفع مشکلات جامعه را داشت و همه مردم می‌توانند با مبلغ ناچیزی که به اهدای اقلام بهداشتی مثل ماسک به مردم محروم اختصاص می‌دهند، در سلامت شهروندان و همچنین برداشتن باری سنگین از شانه‌های خسته کادر درمان سهمی داشت.
احمدی بیرگانی در ادامه یادآور شد: مردم می‌توانند در محرم امسال هزینه نذورات هر ساله خود را به خرید و نذر اقلام بهداشتی بخصوص ماسک اختصاص دهند و یا حتی با اختصاص مبالغ اندک و ناچیز می‌توانند به جمع کسانی بپیوندند که در قالب خیریه و گروههای خودجوش به تهیه و توزیع ماسک رایگان میان محرومین فعالیت می‌کنند و در آسان‌تر سپری شدن این روزهای سخت سهم کوچکی داشته باشند.
احمدی در پایان خاطر نشان کرد: نیت خیرخواهانه به عنوان رکن اصلی دریافت پاداش از خداوند است ، اگر نیت ما درست باشد، پاداشی که در قبال آن دریافت می‌کنیم مورد قبول خواهد بود.
نذر را می‌توان بر اساس نیاز جامعه ادا کرد
عبدالحمید رایگان، مشاور و روانشناس نیز در همین باره به خبرنگار ایرنا گفت: این روزها که ویروس کرونا همه ابعاد زندگی مردم و شهروندان را تحت تاثیر قرار داده و همه متخصصین و پزشکان بر لزوم استفاده از ماسک در مکانهای عمومی تاکید فراوانی دارند گاهی اوقات افرادی که بعضی از قشرهای کم بضاعت هستند بدون استفاده از این وسیله مهم و حساس در مکانهای عمومی دیده می‌شوند.
این روانشناس در ادامه گفت: افراد باید قبل از هرگونه قضاوت نادرست راجع به این افراد که بی‌خیال کرونا هستند و بیماری را جدی نمی‌گیرند و به فکر بقیه نیستند به این فکر کنند که شاید این افراد در واقع توان مالی خرید ماسک را به صورت طولانی مدت ندارد و از طرفی برای تامین مخارج زندگی مجبور به حضور در مکانهای عمومی هستند.
به گفته رایگان، اینجاست که افراد توانمند جامعه باید حس مسئولیت‌پذیری داشته باشند و در تامین این اقلام بهداشتی به یاری این افراد بیایند و مسئولیت خود در قبال سایر افراد را از این طریق ادا کنند.
این روانشناس اظهار داشت: طبق تحقیقات متخصصان، در حال حاضر بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این ویروس استفاده همگانی از ماسک است، البته در این میان ممکن است افرادی باشند که توانایی خرید آن را نداشته باشند و در این زمان است که مسئولیت اجتماعی افرادی که از توانایی اقتصادی بالایی برای خرید چنین وسایل بهداشتی برخوردارند، کمک‌کننده است.
رایگان معتقد است که با این کار نه تنها افراد بی‌بضاعت و کم‌درآمد جامعه مورد حمایت قرار می‌گیرند بلکه به طریقی هم فرهنگ سازی استفاده از ماسک رواج پیدا می‌کند.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: نذر ماسک و حتی اقلام بهداشتی علاوه بر این که می‌تواند تضمین‌کننده گوشه‌ای از سلامت افرادی باشدکه توانایی تهیه این موارد را ندارند، می‌تواند دیدگاه جدیدی در خصوص اهدای نذورات را در جامعه فرهنگ‌سازی کند.
این مشاور در ادامه به وضعیت مالی افراد جامعه اشاره کرد و ادامه داد: متاسفانه این بیماری توان مالی و اقتصادی خانواده‌های آسیب‌پذیر را بیش از پیش ضعیف کرده است، اگر نذورات ماه محرم به گونه‌ای ساماندهی شود که بخشی از نیازهای بهداشتی نیازمندان را در قالب پوشش نذر ماسک در کنار سایر نذورات جاری این ایام فراهم کرد، شاید بتوان با این اقدام مسئولیت اجتماعی افراد جامعه را نسبت به همدیگر به نوعی متفاوت نشان داد.
رایگان، در رابطه با لزوم فرهنگ‌سازی استفاده از ماسک اظهار داشت: اگر بخواهیم در زمینه فرهنگ استفاده از ماسک موفق عمل کنیم در مرحله اول باید حساسیت موضوع را برای افرادی که آگاهی کافی ندارند و همچنین مسئولیت پذیری افراد در قبال همدیگر را در استفاده کردن از ماسک روشن کرد، که این وظیفه را رسانه‌ها می‌توانند به افراد جامعه هشدار دهند.
وی گفت: باید به مردم نشان داد که مراقبت فردی به معنای مراقبت از افراد بیشتر است، مسئولیت‌پذیری فرد در برابر جسم و سلامت خود، سبب احترام به انسان‌های دیگر است،زدن ماسک و رعایت پروتکل‌ها به معنای مراقبت از جسم خودمان است.
به گفته وی، پرورش مسئولیت‌پذیری اجتماعی که همان رعایت حق و حقوق دیگران بدون اینکه ضمانت اجرایی و قانونی داشته باشد و تنها به ضمانت اخلاقی هر فرد وابسته است می‌تواند در این زمان کرونایی فرصت خوبی باشد.
هیات‌ها و تشکل‌های دینی بخشی از هزینه‌های این ایام را صرف سلامت مردم علیه کرونا بکنند
عباس علی حسینی کارشناس حوزه دینی در همین باره به خبرنگار ایرنا گفت: یکی از نعمت‌های بزرگی که خداوند به آدمی عطا می‌کند تندرستی و سلامت تن است اما این به این معنا نیست که فرد بیمار از رحمت خدا دور شده است. به گفته وی، وظیفه ماست که با قدردانی از نعمت خداوند به یاد افراد بیمار باشیم و باب رحمت الهی را برای آنان بگشاییم تا آنان نیز از نعمت سلامت بهره مند شوند.
حسینی ادامه داد: بنا بر گفته‌های پزشکان در حال حاضر استفاده صحیح از ماسک، یکی از مهمترین راههای جلوگیری از انتشار ویروس کرونا و انتقال آن به سایرین است اما در قشر ضعیف، امکان خرید ماسک برای دوران طولانی وجود ندارد و همین امر باعث میشود تا گروههای مانند کارگران روزمزد،دستفروش‌ها که از این طریق مخارج زندگی خود را تامین می‌کنند و نمی‌توانند به قرنطینه خانگی ادامه دهند دچار بیماری کرونا شوند.
این کارشناس دینی به مراسمات عزاداری محرم و صفر در سالهای گذشته اشاره کرد و ادامه داد: در سالهای گذشته در همه مناطق ایران شاهد برگزاری مراسمات محرم حسینی به بهترین نحوه و شکل بوده‌ایم و افراد نذورات خود را با بهترین کیفیت در اختیار عزاداران حسینی قرار می‌دادند تا از برکات این ماه و عزاداری برای سید و سالار شهیدان بهره ببرند اما در شرایط حاضر و با شیوع بیماری کرونا که روند عزدارای‌ها و مراسمات را به مخاطره انداخته و لازم است که همه مردم با همدلی و مسئولیت‌پذیری در قبال همدیگر از همه‌گیری این بیماری در تجمعات و تکایا و حسینیه‌ها جلوگیری کنند.
حسینی اظهار داشت: بر همین اساس لازم است که امسال مردم نذورات خود را با تمسک به مرام و مذهب حسینی و زینبی در جهت رفع کاستی‌های موجود برای قشر آسیب‌پذیر برنامه‌ریزی کنند، اهدا و نذر اقلام بهداشتی و ماسک را جایگزین نذورات سالهای گذشته خود بکنند و حسینی بودن را به شیوه‌ای زیباتر از همیشه به تصویر بکشند که این حضور و مدیریت زمان در حوادث و بحران‌ها همواره یکی از موضوعات موردتوجه بوده است.
این کارشناس دینی معتقد است: اگر هیات‌ها و تشکل‌های دینی و مردمی برخی هزینه‌های این ایام را صرف سلامت مردم علیه بیماری کرونا کنند بی‌شک ثواب اینکار کم از عزاداری برای امام حسین (ع) نخواهد بود.
وی در ادامه خاطر نشان کرد:مردم در این ایام می‌توانند با اهدا و نذر اقلام بهداشتی و بخصوص ماسک بخشی از نذورات هر ساله خود در ایام محرم را به سلامت مردم در مقابل این بیماری اختصاص دهند و از این طریق هم به سلامت جامعه بیندیشند و هم مراسم محرم را به پا کنند.
به گفته این کارشناس دینی، در شیوع اول بیماری کرونا بسیاری از نهادهای مردمی در زمینه تامین اقلام بهداشتی پای کار آمدند اما در روند شیوع دوم این موضوع کمی کم رنگ تر شد، لازم است در این ایام هم شهروندان همانند مرحله اول پای کار باشند و نذورات و اهدایی‌های خود را این بار بیشتر در قالب این اقلام بهداشتی و مهم و حساس اختصاص دهند.