سال ۹۹ یا همان سال جهش تولید برای صنعت نفت ایران سال افتتاح طرح‌هایی است که سنگ بنای آنها در سال‌های قبل بنا شده و حالا قرار است به نتیجه برسد.
در این میان بهره‌برداری از ۱۷ طرح پتروشیمی باعث شده تا این سال را سال طلایی صنعت پتروشیمی نیز بدانند، زیرا با بهربرداری از این طرح‌ها، تولید پتروشیمی ایران و تحقق جهش دوم صنعت پتروشیمی تا پایان سال ۱۴۰۰، ظرفیت تولید در این صنعت به ۱۰۰ میلیون تن در سال و درآمد آن نیز به ۲۵ میلیارد دلار می‌رسد.
سرمایه‌گذاری ۲ میلیارد دلاری برای امنیت صادرات نفت ایران
اما پتروشیمی تنها لنگرگاه صنعت نفت برای افتتاح پروژه‌ها در سال جاری نخواهد بود. آنچنان که تا اینجای کار نیز طرح‌های مختلف نفت و گاز افتتاح شده و در مهمترین اقدام نیز قرار است تا قبل از سال ۱۴۰۰، نفت از پایانه‌ای خارج از خلیج فارس صادر شود و ایران برای صادرات نفت تنگه هرمز را دور بزند.
عملیات احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران پنج‌شنبه پنجم تیرماه با دستور رییس جمهوری به صورت ویدئو کنفرانسی آغاز شد.
این طرح استراتژیک و ملی با هدف انتقال یک میلیون بشکه نفت خام سبک و سنگین صادراتی در روز با هدف ایجاد ظرفیت انتقال یک میلیون بشکه نفت خام در روز از گوره به پایانه جاسک و ذخیره‌سازی نفت خام و صادرات آن ازطریق پایانه جدید جاسک احداث تکمیل خواهد شد.
خط لوله انتقال نفت خام گوره به جاسک و پایانه صادراتی در منطقه مکران از طریق یک خط لوله ۴۲ اینچ با طول تقریبی یک‌هزار کیلومتر و با استفاده از پنج تلمبه خانه بین راهی و ۲ ایستگاه توپکرانی، همچنین تعداد ۱۱ پست برق و خطوط انتقال برق به طول تقریبی ۱۸۰ کیلومتر آغاز به کار کرد.
این طرح ۲ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خواهد داشت که توسط بخش دولتی انجام می‌شود و برای ۴ هزار نفر اشتغالزایی ایجاد می‌کند.
پایداری شبکه گاز با بهره‌برداری از خطوط انتقال گاز ششم و نهم
طرح دیگری که هفته گذشته (سوم شهریور ماه) به بهره‌برداری رسید، خطوط لوله انتقال گاز ششم و نهم و ۵ ایستگاه تقویت فشار و مرکز دیسپجینگ شرکت ملی گاز ایران بود که با ۳.۱ میلیارد یورو سرمایه‌گذاری به انجام رسید که ۱.۱ میلیارد یورو آن توسط بخش خصوصی انجام شده است.
این در شرایطی است که فاصله زیادی بین مراکز اصلی تولید گاز در جنوب با مقاصد مصرف در مرکز و شرق و غرب و شمال وجود دارد، بنابراین برای انتقال ۱۰۰ میلیون متر مکعب گاز به یک خط لوله ۵۶ اینچ و چندین ایستگاه تقویت فشار نیاز داریم که برای هر خط هزینه بین ۱.۵ تا ۲ میلیون دلار نیاز است. هر ایستگاه نیز هزینه ۷۵ میلیون یورویی نیاز دارد.
اکنون ۱۰ خط لوله سراسری گاز در کشور وجود دارد و ساخت یازدهمین خط لوله نیز در جریان است.
بهره‌برداری از خطوط ششم و نهم نیز به دلیل صعب المسیر بودن غرب کشور دیرتر از سایر خطوط انتقال به بهره‌برداری رسیده است. با این حال به دلیل افزایش تولید گاز از پارس جنوبی و پیشگیری از حبس گاز لارم بود تا این دو خط نیز به مدار بیاید.
البته در طول سال‌های گذشته حتی یکبار هم افت فشار در غرب کشور رخ نداد و این در حالی است که صادرات گاز به عراق ادامه دارد و با بهره‌برداری از خطوط انتقال گاز ششم و نهم سراسری، همبستگی در شبکه گاز مرکز و غرب کشور بیشتر شده است.
سوت پایان برای توسعه پارس جنوبی
با این حال خطوط انتقال گاز بدون افزایش تولید در پارس جنوبی چندان به کار نمی آید. ایران در سال‌های اخیر برداشت خود از میدان مشترک پارس جنوبی را تا ۲.۵ برابر افزایش داده که این مهم با نصب سکو و ردیف‌های پالایشی به انجام رسیده است.
با این حال یک فاز پارس جنوبی تا چند ماه گذشته معطل مانده بود. فاز ۱۱ اگرچه در سال ۹۶ طی قراردادی به کنسرسیومی متشکل از توتال، سی ان پی سی آی و پتروپارس سپرده شد اما به دلیل تحریم‌ها شرکای خارجی از قرارداد خارج شدند و کار به پتروپارس ایرانی سپرده شد. در گام مهمی اول خرداد امسال عملیات نصب پایه سکوی فاز ۱۱ پارس جنوبی و اجرای طرح توسعه آن با سرمایه‌گذاری ۱.۵ میلیارد دلاری آغاز شد.
جکت سکوی ۱۱B پارس جنوبی که ۱۱ اردیبهشت‌ماه امسال در یارد شرکت نفت سازه قشم NSQ بارگیری شده بود، توسط شناور صدف ۳۰۰۰ متعلق به شرکت صدف، به‌آب‌اندازی شد و در عمق ۷۱ متری خلیج فارس قرار گرفت.
جکت سرچاهی نخستین عرشه دریایی طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی یکی از دو جکت فاز ۱۱ پارس جنوبی است که پس از نصب، امکان حفاری ۱۲ حلقه چاه تولیدی را در موقعیت نخستین عرشه گازی این طرح در مرز ایران و قطر در آب‌های خلیج فارس فراهم می‌کند.
تنوع سبد محصولات پتروشیمی در سال طلایی
سال طلایی صنعت پتروشیمی با افتتاح پتروشیمی میاندوآب در پنجم تیرماه آغاز شد. پتروشیمی میاندوآب که به نوعی آخرین زنجیره خط لوله اتیلن غرب به شمار می‌رود با سرمایه‌گذاری ۸۰۰ میلیارد تومانی و ۴۰ میلیون یورو به بهره‌برداری رسید.
پلی‌اتیلن سنگین میاندوآب با ظرفیت تولید سالانه ۱۴۰ هزار تن محصول در مسیر خط لوله اتیلن غرب و سرمایه‌گذاری ۴۰ میلیون یورو و ۸ هزار میلیارد ریال (معادل ۱۲۰ میلیون دلار) احداث شده است.
پتروشیمی میاندوآب برای تولید محصول به سالانه ۱۴۰ هزار تن اتیلن و ۲ هزار تن بوتن ۱ نیاز دارد که اتیلن از خط لوله اتیلن غرب و بوتن ۱ از مجتمع‌های پتروشیمی دیگر تأمین خواهد شد. محصولات این مجتمع به‌عنوان خوراک واحدهای پایین‌دستی تولیدکننده انواع لوله، قطعات پلاستیکی، کابل و... استفاده خواهد شد.
اما نقطه عطف صنعت پتروشیمی تا اینجای کار را باید روز ۱۶ مرداد دانست. در این روز ۳ طرح پتروشیمی شامل پتروشیمی کاوه، پتروشیمی کمیای پارس و طرح تولید کاتالیست لرستان به صورت همزمان توسط رئیس‌جمهوری به بهره‌برداری رسید.
پتروشیمی کاوه که بزرگترین واحد متانولساز جهان است با سرمایه‌گذاری۹۵۰ میلیون دلاری توسط بخش خصوصی ۱۳۵۰ نفر اشتغالزایی ایجاد کرده و و با دریافت روزانه ۶ میلیون مترمکعب گاز طبیعی، ظرفیت تولید روزانه ۷ هزار تن و سالانه ۲.۳ میلیون تن متانول با گرید AA را داراست.
پتروشیمی کیمیای پارس نیز در این روز به بهره‌برداری رسید. پتروشیمی کیمیای پارس خاورمیانه به‌عنوان یکی از طرح‌های جهش دوم صنعت پتروشیمی، با ظرفیت تولید یک میلیون و ۶۵۰ هزار تن متانول با سرمایه‌گذاری ۶۰۰ میلیون دلاری توسط بخش خصوصی به مرحله بهره‌برداری رسید.
پتروشیمی کیمیای پارس خاورمیانه طی چهار سال و براساس برنامه زمان‌بندی استاندارد، با بیش از ۱۴ میلیون نفرساعت کار بدون حادثه، به مدار تولید وارد شد.
طرح تولید کاتالیست لرستان با دانش فنی ایرانی و ظرفیت سالانه ۱۰۰ تن محصول نیز در این روز با سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیون دلاری افتتاح شد. ۱۰۰ درصد مهندسی و ساختمان و نصب و ۷۰ درصد تجهیزات واحد کاتالیست پتروشیمی لرستان ایرانی است و این واحد سبب اشتغالزایی مستقیم ۶۰ نفر شده است.
هفته گذشته (سوم شهریور) نیز پتروشیمی بوشهر با سرمایه‌گذاری ۱.۳ میلیارد یورویی افتتاح شد تا گام دیگری برای رسیدن به ظرفیت ۱۰۰ میلیون تنی تولید محصولات پتروشیمی برداشته شود.
فاز نخست این طرح با استفاده از توانمندی متخصصان داخلی و با وجود محدودیت‌های ناشی از تحریم‌های ظالمانه، در سال‌های ۹۸ و ۹۹ تکمیل شد و استفاده حداکثری از ارزش‌افزوده در زنجیره تولید؛ دارای زنجیره ارزش کامل با دریافت گاز ترش از بالادست و انجام شیرین‌سازی و تولید محصولات پتروشیمی در پایین‌دست و تأمین یوتیلیتی‌های مورد نیاز در داخل مجتمع با هدف کاهش قیمت تمام‌شده از ویژگی‌های طرح است.
فاز نخست پتروشیمی بوشهر سالانه حدود ۳۷۰ میلیون یورو برای کشور درآمدزایی خواهد داشت، همچنین این طرح در دوران بهره‌برداری برای ۱۵۰۰ نفر ایجاد اشتغال کرده است.
صرفه‌جویی ۳۰ میلیارد دلاری با تولید محصولی استراتژیک
با اجرای طرح مبتکرانه و همزمان با سال جهش تولید و با سرمایه‌گذاری ۴۵ میلیون دلاری، سالانه ۵۰ هزار تن نرمال هگزان در پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند تولید خواهد شد که با توجه به این که این محصول تاکنون از خارج کشور وارد می‌شده است، صرفه‌جویی سالانه معادل ۳۰ میلیون دلار برای کشور به همراه خواهد داشت.
این محصول که تولید آن از ۵ تیرماه آغاز شد، در صنایع پتروشیمی برای تولید گریدهای پلیمری و در صنایع غذایی (روغن کشی) کاربرد دارد.
نیاز صنایع کشور به محصول نرمال هگزان سالانه ۳۰ هزار تن است که با توجه به ظرفیت تولید ۵۰ هزار تنی این محصول، امکان صادرات سالانه ۲۰ هزار تن نرمال هگزان در کشور فراهم شده است که این امر در سال جهش تولید، گام مهمی در خودکفایی کشور در تولید فرآورده‌های نفتی به شمار می‌رود.
تامین برق برای برداشت نفت از میادین مشترک
همچنین نیروگاه غرب کارون و تجهیزات جانبی آن روز پنجم شهریور با دستور رئیس‌جمهوری از طریق ویدئوکنفرانس افتتاح شد. نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی غرب کارون در سه فاز به بهره‌برداری می‌رسد که هم اکنون دو فاز آن تکمیل شده و فاز بخار نیز به سرعت در حال تکمیل است.
در حال حاضر از این نیروگاه ۳۰۰ مگاوات برق برای استفاده در میادین غرب کارون شامل یادآوران، آزادگان شمالی و تلمبه خانه غرب کارون تولید می‌شود.
برای بهره‌برداری از نیروگاه غرب کارون ۳۱۵ میلیون یورو هزینه شده است. اهداف اجرای طرح احداث نیروگاه غرب کارون به ظرفیت ۴۹۲ مگاوات، احداث پست‌های برق ۴۰۰ و ۲۳۰ کیلوولت جهت برق رسانی به میادین نفتی غرب کارون، احداث ۱۵۰ کیلومتر خط انتقال برق ۲۳۰ و ۴۰۰ کیلو ولت، احداث ۲۰ کیلومتر خط لوله انتقال آب و احداث تصفیه خانه مناسب جهت تأمین آب نیروگاه و احداث ایستگاه تقلیل فشارگاز جهت تامین گاز نیروگاه است.