با گذشت چند سال از تصویب طرح جامع شهری، همچنان اجرای این طرح در بلاتکلیفی قرار دارد و مشاوران طرح نتوانسته‌اند آنطور که باید رضایتمندی کامل مسوولان به ویژه شورانشینان را جلب کنند.
کلانشهر همدان بیش از ۵۷۷ هزار نفر جمعیت و پنج هزار و ۷۰۰ هکتار وسعت دارد و سرانه جمعیتی این شهر در هر هکتار ۹۳ نفر و سرانه این شاخص در کشور ۵۴ نفر در هکتار است.
طرحی برای خدمت بهتر
اجرای طرح جامع هر چند بلندمدت است اما در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، کشاورزی، تاسیسات، تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آن‌ها تعیین شده است.
اجرای طرح جامع هر چند بلندمدت است اما در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری و کشاورزی و تاسیسات و تجهیزات و تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آن‌ها تعیین شده است.همچنین در این طرح ضوابط مربوط به حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی، تهیه و تنظیم می‌شود و البته برحسب ضرورت، قابل تجدیدنظر خواهد بود.
به دنبال اجرای این طرح نیز باید طرح تفصیلی انجام شود که بر اساس معیارها و ضوابط کلی طرح جامع شهر، نحوه استفاده از زمین‌های شهری در سطح محلات مختلف شهر و موقعیت و مساحت دقیق زمین برای هر یک از آن‌ها و وضع دقیق و تفصیلی شبکه عبور و مرور و میزان تراکم جمعیت و تراکم ساختمانی در واحدهای شهری و اولویت‌های مربوط به مناطق بهسازی و نوسازی و توسعه و حل مشکلات شهری و موقعیت تمام عوامل مختلف شهری در آن تعیین و نقشه‌ها و مشخصات مربوط به مالکیت بر اساس مدارک ثبتی تهیه و تنظیم می‌شود.
در واقع این ۲ طرح مکمل یکدیگر هستند اما در عین حال از نظر روش کار، شیوه تهیه، مقیاس نقشه‌ها و نتیجه نهایی، تفاوت‌هایی با هم دارند.
طرح جامع شهری، به منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه شهر و تامین نیازمندی‌های آن، بر مبنای پیش بینی‌ها و اهداف توسعه شهری در یک دوره ۱۰ساله و بر اساس طرح جامع ناحیه تهیه می‌شود.
مزیت‌های طرح جامع شهری
طرح جامع شهری برنامه‌ای است که به صورت راهنما عمل می‌کند و خط مشی کلی سیاست‌های توسعه شهری را تعیین می‌کند.
در نقشه‌های طرح جامع شهری محل استقرار و توزیع کاربری‌های شهری عمده شامل کاربری‌های آموزشی، بهداشتی و فضای سبز، تراکم‌های جمعیتی، حدود حریم‌ها و محدوده‌های شهری (موجود و پیشنهادی) و مسیر توسعه آینده شهر توسط علایم و رنگ‌ها نشان داده می‌شود.
گزارش طرح جامع نیز حاوی اطلاعاتی درباره اوضاع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی شهر، ضوابط و مقررات کاربری اراضی، شبکه معابر و تاسیسات زیرساختی است.
در واقع این طرح نه تنها حریم شهری را افزایش می‌دهد بلکه منجر به تقسیم عادلانه امکانات، آبادانی شهر و برخورداری جمعیت شهری از خدمات بهتری می‌شود.
در واقع این طرح نه تنها حریم شهری را افزایش می‌دهد بلکه منجر به تقسیم عادلانه امکانات، آبادانی شهر و برخورداری جمعیت شهری از خدمات بهتری می‌شود.
معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی استان همدان نیز اوایل امسال از بازنگری طرح جامع ۱۱ شهر از استان که چشم‌انداز آن‌ها پایان یافته است، خبر داده بود.
مریم سمایی در این باره اظهار داشت: بازنگری طرح‌های جامع شهرهای همدان، اسدآباد، تویسرکان در سال جاری به تصویب رسید و ابلاغ طرح تفصیلی شهر بهار نیز در دستور کار قرار گرفته است.
معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی همدان اظهار داشت: بازنگری طرح‌های تفصیلی شهرهای همدان و اسدآباد در صورت تصویب اجرا می‌شود.
سمایی عنوان کرد: در طرح جامع همدان سه ناحیه شمالی، مرکزی و جنوبی تعریف شده که با برنامه‌ریزی صورت گرفته طرح عمرانی آن در حال اجرا است.
وی بیان کرد: طرح مجموعه شهری همدان سال ۸۷ مصوب و سال ۹۱ مطالعات آن آغاز شد و پس از ارائه به شورای عالی شهرسازی، مهرماه سال گذشته، همدان کلانشهر شد.
معاون شهرسازی و معماری اداره کل راه و شهرسازی همدان گفت: طرح جامع شهری وسیله‌ای برای سهولت تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری است که نقش هدایتی آن جنبه‌های با ارزشی دارد.
باید و نبایدهای کارشناسانه طرح جامع
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر همدان به باید و نبایدهای اجرای این طرح اشاره می‌کند و می‌گوید: مشکلات زیادی بر طرح جامع در دست تهیه شهر همدان وارد است که در صورت رفع نشدن این مشکلات، طرح پیشنهادی قابلیت تصویب را ندارد.
نرگس نوراله‌زاده افزود: براین اساس مدیریت ارشد استان بر اساس نامه‌ها و مطالبات شورای شهر قول داده تا زمانی که طرح به تأیید کارشناسی نرسیده باشد طرح پیشنهادی مصوب نشود.
وی بیان کرد: طرح جامع شهر همدان همانطور که می‌تواند برای رفع مشکلات آینده شهر نقطه قوتی باشد اما از سوی دیگر می‌تواند نقطه ضعف و آسیبی برای افزایش این مشکلات باشد.
نوراله زاده گفت: در این طرح حوزه ترافیک و وضعیت معابر نیازمند راهبرد مشخص در جهت رفع مشکلات ترافیکی شهر همدان در حال و آینده است ضمن اینکه ضوابط مربوط به محدوده بافت واجد ارزش فرهنگی تاریخی باید پیش‌بینی شود و ارایه ضوابط پهنه‌بندی در راستای برقراری عدالت اجتماعی و توزیع مناسب ثروت در اراضی شهری الزامی است.
نوراله زاده با بیان اینکه طرح جامع تا سال ۱۴۱۰ را ترسیم خواهد کرد، افزود: این طرح در سال ۹۵ شروع به کار کرد تا برای ۱۵ سال آینده شهر همدان تصمیم‌سازی کند اما تاکنون تحویل و ابلاغ نشده است.
وی با تاکید بر ضرورت توجه به بافت تاریخی همدان در اجرای این طرح گفت: همدان جزو ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی است بنابراین باید برای حفظ این محدوده ضوابطی تعریف شود که در قالب طرح جامع به آن تاکید شده اما در سال‌های اخیر شاهد تغییر بیش از ۹۰ درصد چهره محله، نوسازی خانه‌ها و تغییر ارتفاع آن‌ها هستیم و تنها ۱۰ درصد بافت قدیمی حفظ شده است.
همدان جزو ۱۶۸ شهر دارای بافت تاریخی است بنابراین باید برای حفظ این محدوده ضوابطی تعریف شود که در قالب طرح جامع به آن تاکید شده اما در سال‌های اخیر شاهد تغییر بیش از ۹۰ درصد چهره محله، نوسازی خانه‌ها و تغییر ارتفاع آن‌ها هستیم و تنها ۱۰ درصد بافت قدیمی حفظ شده است.
نوراله زاده با اشاره به الحاق سه روستا در طرح جامع شهر همدان خاطرنشان کرد: در این روستاها ضوابط طبق طرح هادی است و این درحالی بوده که اغلب درخواست‌ها برای پروانه ساخت به‌دلیل تکمیل شدن ساخت‌وساز در قالب روستاهای در خارج از محدوده روستا است و هم اکنون شهرداری نمی‌تواند برای آن‌ها ضوابطی تعریف کند چرا که تعیین تکلیف این مناطق مستلزم تدوین طرح تفصیلی شهری است.
وی با بیان اینکه در این طرح تنها برای روستای قاسم‌آباد که در محور توسعه شهر همدان قرار دارد قواعدی درنظر گرفته شده، گفت: برای روستاهای الحاقی نظیر حسن‌آباد و علی‌آباد و نیز شورین که در افق ۱۴۱۰ در محور توسعه شهر همدان قرار می‌گیرند، تکلیف مشخص نیست.
عضو شورای اسلامی شهر همدان با انتقاد از بی توجهی در نحوه مرتفع‌سازی در طرح جامع شهری گفت: با وجود سختگیری‌های صورت گرفته از سوی شورا و شهرداری برای حفظ فضای اکوسیستمی شهر همدان در مناطقی همچون بلوار ارم و حیدره، در طرح جامع بخشی از مرتفع‌سازی به این مناطق اختصاص یافته که جای تعجب دارد.
حقوق شهروندی رعایت شود
رییس کمیسیون حقوقی و رسیدگی به شکایات مردمی شورای اسلامی شهر همدان نیز رعایت حقوق شهروندی در اجرای طرح جامع شهری را خواستار شد.
روانبخش افزود: اجرای این طرح باید با دقت بالا، مطالعه دقیق و استفاده از کارشناسان خبره انجام شود تا ضمن رعایت حقوق شهروندی، نقاط ضعف و قوت مشخص و در راستای انجام مناسب طرح اقدام شود.
وی بیان کرد: همچنین باید مشخص شود که برای گسترش محدوده طرح جامع شهری، اعتبار برای اجرای طرح‌های عمرانی و تملکی از چه منابعی تامین خواهد شد و باید به گونه‌ای باشد که مشکلات مالی ایجاد نشود.
رییس کمیسیون نظارت، بازرسی و امور اداری شورای اسلامی شهر همدان نیز در این باره گفت: نگرانی اعضای شورا این است که مشاور طرح جامع نتوانسته تاکنون طرح را به موقع و بدون اشکال به شورا ارائه دهد.
سید مسعود عسگریان با بیان اینکه مشاور طرح جامع باید تمامی جوانب را در تدوین طرح دیده باشد، افزود: منتظر پیشنهاد و برنامه مشاور طرح پیرامون ورودی‌های شهر همدان هستیم تا مشخص شود آیا قابلیت اجرا داشته و اینکه منافع مردم و مدیریت شهری نیز در آن گنجانده شود.
رییس مرکز مطالعات و پژوهش‌های شورای اسلامی شهر همدان نیز گفت: همیشه در تهیه طرح‌های توسعه و عمران یا جامع شهر در همدان به دلیل نبود دقت و یا مشاوران درجه چندم دچار مشکل می‌شویم.
ابراهیم مولوی افزود: طرح جامع هر شهر به عنوان یک سند بالادستی توسعه، باید تمامی جوانب را برای عمران و آبادانی شهر مورد نظر قرار داده و با بررسی و مطالعه وضع موجود و تحلیل داده‌ها نسبت به ارایه راه‌حل‌های پیشنهادی برای توسعه پایدار و متوازن شهر اقدام کند.
وی اضافه کرد: نقشه کاربری اراضی پیشنهادی طرح جامع شهر باید برای افق‌های ۱۰ ساله و بالاتر رشد و توسعه شهر، فضاها و اراضی ذخیره فریز شده وجود داشته باشد تا از گرانی زمین و مسکن در بازه‌های زمانی متعدد جلوگیری شود.
مولوی بیان کرد: همچنین پهنه‌های خاصی در این طرح برای احداث ساختمان‌های با ارتفاع بیشتر و بلندمرتبه‌سازی لحاظ شود تا خط افق ساختمان‌های شهر دچار به هم ریختگی و اغتشاشات بصری نشود.