اقدامات دولت «دونالد ترامپ» در تضاد با نظم بین المللی پایانی ندارد و واشنگتن در ادامه سیاست‌های یکجانبه و اقدامات خارق العاده خود این بار مقام ارشد دیوان کیفری بین‌المللی را تحریم کرد.
دیوان کیفری بین‌المللی سال ۱۳۹۸ با بررسی ادعاهای مربوط به جرایم جنگی در افغانستان به وسیله نیروهای آمریکایی موافقت کرد و همان زمان دولت ایالات متحده به شدت با آن مخالفت کرد.
از آغاز به کار دولت ترامپ در آمریکا مجموعه اقدامات یکجانبه‌ای از سوی کاخ سفید به اجرا در آمده است که باعث برهم خوردن نظم بین المللی چند دهه‌ای شد که واشنگتن پس از جنگ جهانی دوم برای تثبیت آن هر کاری را انجام داد. از طرف دیگر این رفتار مقامات آمریکایی نارضایتی و در برخی مواقع نفرت جهانی را از کاخ سفید ایجاد کرده و این کشور را در جهان منزوی ساخته است.
پشت کردن به توافقات مهم بین المللی همچون توافق‌های زیست محیطی و سپس خروج از توافق هسته‌ای ایران در کنار خروج از برخی سازمان‌های بین المللی موجب بدبینی شدید نسبت به سیاست‌های واشنگتن حتی در بین متحدان آمریکا شده است. تداوم و تکرار این خط مشی موجب اتحاد تلویحی کشورهای جهان حداقل در ظاهر شده است که نمونه آن را در چند هفته اخیر در شورای امنیت سازمان ملل و در مورد برقراری دوباره تحریم‌ها علیه ایران شاهد بودیم.
نوبت دشمنی کاخ سفید با دیوان کیفری بین المللی رسید
تابه حال برخی معاهدات بین المللی و نهادهای زیرمجموعه سازمان ملل طعم سیاست‌های تند کاخ سفید را چشیده‌اند. به تازگی دولت آمریکا تهدید خود را اجرایی کرد و اینبار وزارت خزانه‌داری این کشور «فاتو بنسودا» دادستان کل دیوان بین‌المللی و «فاکیسو موچوچوکو» رئیس بخش قضایی دیوان را تحریم کرد.
دادستان کل دیوان در سال ۲۰۱۷ از قضات این دیوان خواسته بود تا تحقیقات درمورد جرایم جنایی نظامیان آمریکایی، کارکنان سیا و اقدامات نهادهای امنیتی و جرایم ضدبشری طالبان را در دستور کار قرار دهند. دیوان کیفری بین‌المللی نیز با این درخواست موافقت کرد.
تحقیقات دیوان در مورد جرائم در افغانستان به اقدامات نیروهای نظامی در این کشور از سال ۲۰۰۳ باز می‌گردد.
تعارض قدرت‌های جهان در سازمان ملل
جالب اینجا است که سازمان ملل متحد خود را برای برگزاری جشن هفتادوپنجمین سالگرد تاسیس آماده می‌کند و همزمان ضربه دیگری از سوی واشنگتن به نهادهای مهم بین المللی وارد آمده‌است. این گونه به نظر می‌رسد که دولت آمریکا با سیاست‌های یکجانبه خود جهان را به مبارزه می‌طلبد. شاید در آینده نزدیک سازمان ملل شاهد زورآزمائی بین قدرت‌های بزرگ برای شکل دهی به جهان آینده باشد.
اندیشکده «کارنگی» در تحلیلی عنوان داشت جهان در آشفتگی به سر می‌برد و همه‌گیری جهانی کرونا با تلاش برای بهبود شرایط و روابط اقتصادی همراه شده‌است. با این حال آمریکا موضوع یک منازعه مهم دیگر را به سازمان ملل کشانده که ظرفیت آسیب رساندن نه تنها به سازمان ملل بلکه نظم جهانی را دارد. طبق تحلیل فوق، این درگیری در حالی شکل گرفت که در ابتدا از آن توافق به عنوان یک موفقیت دیپلماتیک یاد می‌شد. توافق سال ۲۰۱۵ در وین موجب محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران شد و برای دوره‌ای مشخص فعالیت‌های هسته‌ای این کشور را محدود کرد.
اگرچه ایالات متحده از ماه می‌سال ۲۰۱۸ از این توافق خارج شد و ایران هم اقداماتی را در قبال آن انجام داد، برجام به حیات خود ادامه داد. اما این پرسش اکنون مطرح است که تا چه زمانی این شرایط ادامه پیدا می‌کند؟
به نوشته کارنگی، در یک سال گذشته در واکنش به فشار حداکثری که واشنگتن به راه انداخت، تنش‌هایی در منطقه به وجود آمد؛ حال دیپلماسی - یا هر آنچیزی که آمریکا به عنوان دیپلماسی می‌شناسد- به بزرگترین تهدید برای توافق فوق تبدیل شده‌است.
مدتی قبل ایالات متحده نتوانست موافقت اعضای شورای امنیت را در تمدید نامحدود تحریم ایران، که قرار است اواسط اکتبر لغو شود، کسب کند. تنها جمهوری دومینیکن به آمریکا رای مثبت داد اما چین و روسیه با آن مخالفت کردند و دیگر اعضای شورای امنیت هم رای ممتنع دادند. فرانسه، آلمان و بریتانیا پیش از آن پیشنهاد داده بودند تا توافقی موقتی با هدف جلوگیری از افزایش بی‌ثباتی در منطقه حاصل شود تا دلیلی برای خروج ایران از توافق هسته‌ای را ایجاد نکند.
با اینکه به نظر نمی‌رسید شرایط خیلی حاد باشد اما واشنگتن از ابزار تهدید دیگری استفاده کرد که آن هم بند حل اختلاف ( مکانیسم ماشه) توافق بود. این سازوکار باعث می‌شود همه تحریم‌های سازمان ملل متحد که پیش از توافق سال ۲۰۱۵ علیه ایران برقرار بودند، بدون امکان اسفاده اعضای شورای امنیت از حق وتو، بار دیگر اجرایی شوند. به نوشته رسانه‌های غربی ولی با توجه به خروج ایالات متحده از توافق، همه دیگر امضاکنندگان آن به مشروعیت این اقدام آمریکا اعتراض دارند. با این وجود به گفته «مایک پومپئو» وزیر امور خارجه آمریکا، کشورش با جدیت اصرار دارد که‌این مسیر را دنبال کند.
سیاست آمریکا بی‌توجهی دولت کنونی به قوانین و نهادهای بین المللی را بار دیگر اثبات می‌کند. این رفتار از خروج سریع آمریکا از توافق اقلیمی پاریس شروع شد و به خروج از یونسکو و شورای حقوق بشر سازمان ملل رسید و سپس به خروج از برجام و پایان دادن به همکاری کاخ سفید با سازمان بهداشت جهانی در میانه‌های شیوع جهانی کرونا منتهی شد.
طبق تحلیل کارنگی، واقعیت باید گفته شود؛ کار زیادی را نمی‌توان در زمینه ممانعت از برنامه واشنگتن انجام داد جز آنکه نسبت به پیامدهای احتمالی درگیری میان قدرت‌های بزرگ هشدار داد. چین و روسیه از مخالفت با ایالات متحده استفاده می‌کنند تا خود را به عنوان حافظان چندجانبه‌گرایی در جهان نشان دهند. تهران هم پایان این ممنوعیت(تحریم تسلیحاتی) را به عنوان یکی از معدود مزایای باقیمانده از برجام می‌بیند. اجرای مکانیسم ماشه دلایل کافی برای توقف همکاری با بازرسان بین المللی و از سرگیری کامل برنامه‌های هسته‌ای را به تهران می‌دهد.
به اعتقاد تحلیلگران ایالات متحده با ترفندهای حقوقی تلاش دارد دیگر قدرت‌های جهانی را گول بزند اما این بدنه سازمان ملل است که باید از تضعیف اقتدار خود بترسد. این نکته‌ای است که حتی از نگاه انتقادی «جان بولتون» مشاور امنیت ملی سابق دونالد ترامپ دور نبود.
اندیشکده آمریکایی فوق تاکید دارد انتظار می‌رود اوج مسابقه میان قدرت‌های جهان تا پیش از انتهای ماه سپتامبر یعنی زمانی که رهبران کشورهای جهان در هفتادوپنجمین سالگرد تاسیس سازمان ملل گرد هم جمع می‌شوند، رخ بدهد. اگر آمریکا خود را نسخه به روزشده امپراتوری روم باستان تصور می‌کند، باید این ضرب المثل لاتین را چراغ راه خود قرار دهد که می‌گوید «مراقب هدیه‌هایی باش که دشمنانت (خارجی‌ها) به تو می‌دهند». رئیس جمهوری ایالات متحده با فعالسازی سریع مکانیسم ماشه و نابود کردن توافق هسته‌ای، بی رحمانه به اقداماتی به عنوان منافع آمریکا متوسل می‌شود که گذشته از اثرات آن بر ایران، جامعه جهانی را هم به زانو در می‌آورد.