نخل، درخت چهار فصل

به گزارش ایرنا، درخت نخل سمبل پایداری، سخاوت و بخشندگی است، این روزها که فصل برداشت خرما از نخلستان‌های  بافق آغاز شده مردم مقیم و مجاور و حتی مالکان ساکن سایر نقاط کشور خود را به این شهرستان می‌رسانند تا از باغ‌ها و مزارع خویش، این محصول ارزشمند و صادراتی را برداشت کنند.

برای مردم بافق «نخل» بسیار قابل احترام است، تنها یک درخت نیست که در قدیم از آن ارتزاق می‌کردند بلکه ریشه در فرهنگ و باورهای مردمان این دیار دارد و میراث گذشتگان است که همواره از نسلی به نسل بعد منتقل می‌شود.

اهالی این شهرستان، بخشی از آداب، رسوم و باورهای اجتماعی خود را مدیون نخل می‌دانند و به وسیله آن، این فرهنگ و باورها را ماندگار و به ارث می‌گذارند.

نخل، اعتقاد، اقتصاد و اشتغالِ برخی از مردم بافق از قدیم الایام تاکنون بوده و هست و کمتر خانه و باغی پیدا می‌شود که نخل، کاشت اولیه آن نباشد زیرا این درخت کم ادعا و همیشه سبز است که پا به پای مردم این خطه در برابر گرما و تتد بادهای خاص این منطقه مقاومت می‌کند.

شباهت زیاد نخل به انسان

نخل شباهت زیادی به انسان دارد و شاید اشتراک درخلقت است، بنا به بیان رسول  اکرم که فرموده: «نخل از باز مانده گِل آدم آفریده شده است» و واحد شمارش نخل "نفر" است.

درخت خرما اگر رهایش کنی احساس غربت می‌کند، شاید همین وجوه شباهت است که نخلداران در هنگام آبیاری، هرس و برداشت محصول با نخل‌ها گفت و گو  و نغمه سرایی می‌کنند .

اگر هنگام جابجایی، سر نخل صدمه ببیند خشک می‌شود٬ چون در سر نخل ماده‌ای وجود دارد به نام"کَچ" که همانند مغز آدمی است، درخت نخل مثل آدم‌ها در آب خفه می‌شود و اگر آب از سر نخل بگذرد مرگ درخت خرما حتمی است.

سر هر درختی را اگر قطع کنند بیشتر شاخ و برگ می‌دهد به جز درخت نخل و اگر سر این درخت بریده شود خشک می‌شود و می‌میرد، مثل انسان و اگر چوب نخل را بسوزانیم هیچ زغالی ندارد مثل آدمی.

بسیاری از اصطلاحاتی که برای انسان به کار می‌رود، برای درخت خرما هم به کار می‌رود، برای مثال  مردم  بافق وقتی انسان بچه‌ای را به دنیا می‌آورد، می‌گویند زایمان کرده است و زمانی هم که درخت خرما در فصل بهار خوشه در می‌آورد همین اصطلاح را به کار می‌بَرند.

معمولا در ایام نوروز و روز ۱۳ بدر بعد از آنکه درختان خرما زایمان می‌کنند، مردم به طبیعت می‌روند و درخت خرمای نر که زایمان نکرده است را می‌کشند و از پنیر آن استفاده می‌کنند.

سر بریدن نخل جلوی پای مهمان ویژه

یکی از نخلکاران بافقی به گزارشگر ایرنا گفت: در فرهنگ مردمِ بسیاری از مناطق دیگر هنگامی که مهمان عزیز و ویژه از راه می‌رسد گوسفند قربانی می‌کنند، حال اینکه مردم این منطقه به جای گوسفند یکی از درختان نخل‌شان را سر می‌زنند و پنیر خرما را که در اصطلاح محلی به آن « دل» می‌گویند پیشکش مهمان می‌کنند.

حسین کارگران بافقی  با بیان اینکه هیچ‌چیزِ از درخت خرما دور ریخته نمی‌شود.افزود: خرما درون خودش یک دل دارد که داخل آن یک پنیر سفیدرنگ است و  وظیفه غذارسانی به شاخ و برگ را دارد و خوشه خرما کل مواد غذایی خودش را از آن می‌گیرد و دلِ خرما قابل خوردن و مقوی است.

وی ادامه داد: درخت خرما تنه بزرگی دارد که ما به آن کُنده می‌گوییم، بین کُنده و ته شاخه خرما که حالت شتر مانندی دارد، تورهایی به ظرافت چسبیده و دور تا دور درخت خرما را احاطه کرده که به آن لیف خرما می‌گویند، البته ما به زبان محلی به آن «سیس» می‌گوییم و از لیف خرما صنایع دستی درست می‌کنند و پادری هم می‌بافند.

یک کشاورز دیگر هم گفت:علاوه براینکه در ماه پایانی تابستان و اوایل فصل پاییز ، هزاران تن خرما در این شهرستان برداشت می‌شود، هنرمندان صنایع دستی از شاخ و برگ نخل انواع صنایع حصیری مانند: کلاه، طناب، انواع سبد، زنبیل، جارو و بادبزن می‌بافند.

محمدرضا غلامی پور ۸۰ ساله، مروری هم به گذشته کرد و ادامه داد: در روزگاری نه چندان دور تنه  این درخت ، سقف محکم خانه‌های مردم بافق بود و از شاخ و برگ و الیاف آن سایه بان تابستانی آرامش بخش درست می‌کردند.

وی خاطرنشان کرد: بر چوب سبز آن، آیــة الکرسی و ادعیّۀ دیگر می نوشتند(جریدتین) و درکفن میت قرار می دادند و هم اکنون نیزبرخی این رسم دیرینه را انجام می‌دهند، گویا قرار نیست رابطۀ انسان و نخل درهمین دنیا تمام شود و باهم آمده‌اند و با هم می روند.

نخل، متفاوت با دیگر درختان

نخل و نخلستان حکایت غریبی دارد که حتی بارور شدن نخل‌ها نیز با دیگر گیاهان متفاوت است شاید از این روست که دین اسلام برای نخل جایگاه و تقدس ویژه‌ای قائل است، درخت خرما یا نخل پیشینه‌ای چند هزار ساله دارد و در قرآن کریم ۲۱ مرتبه نام خرما و رطب ذکره شده که به شرح زیر ‌است.

بقره ۲۶۶ - انعام ۹۹ و ۱۴۱ - رعد ۴ - نحل ۱۱ و ۶۷ - اسرا ۹۱ - کهف۳۲ - مریم۲۳و۲۵ - طه ۷۱ - مومنون۱۹ - شعراء۱۴۸ - یس۳۴ - ق۱۰ - قمر۲۰ - رحمن۱۱و۶۸ - حاقه۷ - عبس۲۹.

آغاز برداشت خرما 

مدیر جهاد کشاورزی بافق گفت: برداشت محصول خرما با پیش بینی ۱۰ درصد افزایش تولید نسبت به سال ۱۳۹۸  از۲ هزار و ۲۵۰ هکتار نخلستان‌های بارور این شهرستان آغاز شد.

علی اکبر رحمتیان روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه پیش‌بینی می‌شود امسال هشت هزار تن خرما برداشت شود افزود: از مجموع سطح زیرکشت، ۶۰۰ هکتار از ارقام اصلاح شده و بقیه از نوع بومی است.

وی تصریح کرد: از مجموع سه هزار و ۲۰۰ هکتار سطح زیرکشت خرما، ۲ هزار و ۲۵۰ هکتار بارور و بقیه  نهال است.  

مدیرجهادکشاورزی بافق، ارقام تولیدی را بومی، کبکاب، زاهدی، پیارم و مضافتی ذکر کرد و یادآور شد: پا جوش ارقام اصلاح شده از برازجان بوشهر به این شهرستان منتقل و کشت شده است.

برداشت خرما در بافق از دهم شهریورماه آغاز می‌شود و تا پایان مهرماه ادامه دارد.

وسعت زمین‌های زیرکشت محصولات زراعی و باغی بافق، ۶ هزار و ۲۹۰ هکتار است که با ۱۱۷ حلقه چاه عمیق ، نیمه عمیق و ۱۲۰ رشته قنات، آبیاری می‌شود. 

مرکز شهرستان ۵۰ هزار نفری بافق در فاصله ۱۱۰ کیلومتری جنوب شرق شهر یزد قرار دارد.