کشاورزی در قم باوجود داشتن آب‌وهوای گرم و خشک و محدودیت دسترسی به منابع آبی در همه حوزه‌ها از جمله بخش زراعی، باغی، دامی و شیلات فعال و پویاست و کشاورزان قمی با سخت‌کوشی، زمین سخت کویر را با کاشت انواع گیاهان و پرورش انواع دام، سبز و حیات‌بخش نگاه می‌دارند.
نکته قابل‌توجه در این رابطه، موفقیت کشاورزان قمی در تولید سطح بالای انواع محصولات خوراکی مورد نیاز مردم باوجود سختی‌های یاد شده است، بدین معنا که نه تنها کشاورزی در قم رونق دارد بلکه میزان تولیدات آن در بخش‌های مختلف به حدی است که علاوه بر تامین نیاز استان به سایر مناطق کشور و بازارهای بین‌المللی نیز صادر می‌شود.
به همین منظور و در سال جهش تولید مسئولان سازمان جهاد کشاورزی قم امید دارند با همکاری کشاورزان استان بتوانند میزان تولید محصولات کشاورزی قم را به بیش از یک میلیون تن در سال برسانند.
هم‌اکنون از مجموع بیش از ۱۴ هزار بهره‌بردار قمی در حوزه کشاورزی، یک هزار و ۱۰۰ تن بانوان هستند، همچنین میزان متوسط تولید بخش کشاورزی استان قم در سال برابر ۸۰۵ هزار تن در زمینهٔ محصولات زراعی، باغی، دامی و شیلات است.
بیشتر بهره‌برداران بخش کشاورزی قم را روستاییان استان تشکیل می‌دهند به‌نحوی‌که کشاورزی به‌تنهایی ۴۵ درصد اشتغال روستاییان در بخش‌های مختلف استان را به خود اختصاص داده است.
در همین رابطه خبرنگار ایرنا در گفت‌وگو با شماری از مسئولان حوزه کشاورزی قم از آخرین برنامه‌های در دست اجرا برای توسعه بیش‌ازپیش این حوزه مهم اقتصادی در استان اطلاع کسب کرد.
طرح تغییر الگوی کشت در قم با قدرت دنبال می شود
رییس سازمان جهاد کشاورزی قم در این خصوص با اشاره به تلاش مضاعف کشاورزی قمی برای تولید محصول، گفت: طرح تغییر و اصلاح الگوی کشت در این استان فراتر از پیش‌بینی‌های انجام‌شده، با قدرت ادامه می‌یابد.
عباس پورمیدانی بیان کرد: موضوع تغییر الگوی کشت در قم به دلیل تنش‌های محیطی اهمیت بسیار زیادی دارد و در چنین شرایطی لزوم استفاده از ارقام مقاوم به تغییرات آب و هوایی برای ادامه یافتن حیات کشاورزی استان امری ضروری است و بهره‌برداران این بخش باید نسبت به موضوع نوسانات دما و محدودیت منابع آبی، حساسیت لازم را داشته باشند.
وی افزود: نحوه کشت و نوع رقم، تاریخ کشت، تاریخ برداشت، دوره آبیاری، زمان استفاده از سموم و نوع کود، از جمله شاخص‌هایی است که اثر تغییرات دمایی و محدودیت منابع آبی استان باید مورد توجه کشاورزان باشد.
وی ادامه داد: الگوی کشت کنونی باید با توجه به تغییرات دمایی و محدودیت‌های آبی موجود تغییر کند و کشاورزان استان از روش‌هایی همچون کشت گلخانه‌ای برای تولید محصولات کم آب و مقاوم به تنش‌های محیطی استفاده کنند.
پورمیدانی گفت: سرمایه‌گذاری برای ترویج کشت‌های نوین و آموزش کشاورزان در این زمینه، منجر به کارایی بیشتر زمین‌های کشاورزی و استفاده بهینه از منابع آبی می‌شود.
وی افزود: افزایش جمعیت در سالهای اخیر نیاز به استفاده از منابع آبی در بخش کشاورزی را برای تولید محصول بیشتر، ضروری کرده، در چنین وضعیتی، مدیریت سطح زیر کشت و استفاده از روش جدید در این زمینه برای پایداری بخش کشاورزی در استان کم‌آبی همچون قم، ضروری است.
وی ادامه داد: هم‌اکنون طرح‌های تغییر الگوی کشت با نظارت سازمان جهاد کشاورزی، حضور کارشناسان برجسته و مشارکت فعال بهره‌برداران در سطح اراضی کشاورزی در حال اجراست و قم به‌عنوان استان پیشگام در اجرای این طرح، برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را تدارک دیده که نقش موثری در بهبود عملکرد حوزه کشاورزی استان خواهد داشت.
کشاورزان قمی با روش‌های جدید تولید محصول آشنا می‌شوند
رییس سازمان نظام‌مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی قم نیز در این رابطه گفت: کشاورزان قمی به‌منظور تحقق راهبرد جهش تولید و عبور از کشاورزی سنتی در شرایط پرتنش محیطی قم، با روش‌های جدید تولید محصول آشنا می‌شوند.
عباس خرمی بیان کرد: هم‌اکنون در مناطق روستایی قم یک شبکه منسجم تبلیغی و عملیاتی فعال را به نام مراکز خدمات کشاورزی غیردولتی در اختیار داریم که بر اساس رویکرد جدید، فعال‌سازی و ساماندهی آن‌ها را به‌عنوان حلقه اتصال کشاورزان و کارشناسان دنبال می‌کنیم.
وی با اشاره به این‌که مناطق روستایی کانون حضور کشاورزان استان است، افزود: بر اساس این طرح از ظرفیت کارشناسی موجود برای انتقال هرچه بیشتر دانش روز در خط مقدم تولید استفاده می‌شود و کشاورزی مدرن و فناورانه در قم محقق خواهد شد، البته در رسیدن به این هدف نگاه ویژه و حمایتی مسئولان استان به بخش کشاورزی و اقتصاد آن اهمیت فراوانی دارد.
وی از کشاورزی مدرن به عنوان چرخ‌دنده‌های جهش تولید یادکرد و افزود: لازمه تحقق واقعی جهش تولید فاصله‌گیری از کشاورزی سنتی و رسیدن به خودکفایی برای حفظ امنیت غذایی به‌ویژه خودکفایی در تولید محصولات استراتژیک با بهره‌گیری از شیوه‌های علمی و فناورانه است.
خرمی با اشاره به این‌که تحقق جهش تولید نیازمند برنامه‌ریزی همه‌جانبه است، گفت: با حمایت مسئولان، بخش کشاورزی به‌عنوان یکی از پایه‌های مهم اقتصادی کشور همگام با سایر بخش‌های تولیدی تمام ظرفیت و توان خود را برای تحقق شعار سال و رفع موانع تولید به کار خواهد گرفت.
وی بیان کرد: تحقق جهش تولید در کشاورزی باعث فرصت‌یابی در توسعه فعالیت‌های مختلف اقتصادی و کاهش اثر تحریم‌ها می‌شود و به همین دلیل توجه ویژه مسئولان به این بخش و حمایت همه‌جانبه از آن، امری ضروری است.
کشت گلخانه‌ای برای رونق کشاورزی قم ضروری است
همچنین معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی قم در این راستا گفت: توسعه کشت‌های گلخانه‌ای به دلیل محافظت از گیاه در برابر تنش‌های محیطی و کاهش چشمگیر مصرف آب، راه حفظ کشاورزی در استان قم است.
محمدعلی سلامی بیان کرد: طی سالهای اخیر اقدامات خوبی برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در قم انجام‌شده است و اکنون تعداد قابل‌توجهی از کشاورزان استان، به این روش کشت روی آورده‌اند.
وی افزود: کیفیت محصولات گلخانه‌ای تولیدشده در قم مرغوب است و کارشناسان سازمان جهاد کشاورزی بر نحوه فعالیت گلخانه‌های مستقر در مناطق مختلف استان به‌صورت مستمر نظارت می‌کنند.
وی ادامه داد: اکنون حجم تولیدات گلخانه‌ای در قم رو به افزایش است و برای مدیریت اقتصادی این روش کشت، باید بازارهای جدید برای فروش مناسب این محصولات ایجاد شود.
سلامی گفت: کشاورزی در قم با چالش‌های مهمی همچون سختی دسترسی به منابع آبی و تنش‌های آب و هوایی روبه‌روست که با کشت گلخانه‌ای می‌توان این شرایط را تحت کنترل قرارداد و محصولی باکیفیت را تولید کرد.
وی اظهار داشت: یکی از مشکلات همیشگی کشاورزان، داشتن استرس فراوان از تغییرات شدید دمایی و آسیب‌های ناشی از آن شامل گرمازدگی و سرمازدگی محصولات است که در روش کشت گلخانه می‌توان با مدیریت دمای محیط این مشکل را به حداقل رساند.
وی ادامه داد: البته برای توسعه کشت‌های گلخانه‌ای در قم باید به دنبال ایجاد گلخانه‌های استاندارد و دارای شرایط لازم برای تولید محصولات باکیفیت کشاورزی باشیم تا جایگاه آن در بازارهای ملی و بین‌المللی ارتقا یابد.
طرح الگوی کشت مصرف آب در کشاورزی قم را ۲۵ درصد کاهش می‌دهد
مجری طرح الگوی کشت سازمان جهاد کشاورزی قم نیز در این خصوص گفت: بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته اجرای این طرح میزان مصرف آب در بخش کشاورزی قم را حدود ۲۵ درصد کاهش می‌دهد که این میزان باوجود محدودیت‌هایی استان در بخش تامین منابع آبی بسیار قابل‌توجه است.
محمدحسین احمد پور بیان کرد: در شرایط عادی میزان مصرف آب در بخش کشاورزی قم سالانه حدود ۸۵۰ میلیون مترمکعب است که در گام نخست اجرای طرح تغییر الگوی کشت باید این میزان به ۶۰۰ میلیون مترمکعب برسد.
وی افزود: این میزان کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار چشمگیر است و نقش موثری در حفظ منابع آبی زیرزمینی استان و تقویت حجم سفره‌ها، خواهد داشت.
وی ادامه داد: اجرای طرح تغییر الگوی کشت در قم علاوه بر کاهش میزان مصرف آب، اهداف مهم دیگری را نیز دنبال می‌کند که ازجمله آن‌ها، فراهم شدن شرایط تولید حداقل ۵۰ درصد علوفه موردنیاز دامداری‌های استان درمزارع کشاورزی داخل قم است.
احمد پور گفت: قم یکی از قطب‌های دامپروری کشور است و تولید علوفه موردنیاز دام در داخل استان، نقش مهمی در کاهش هزینه فعالان این حوزه و رونق یافتن بیش‌ازپیش آن خواهد داشت.
وی بیان کرد: هدف دیگر اجرای طرح الگوی کشت در قم، تلاش برای پایداری محیط‌زیست استان است، ما در این طرح به دنبال آن هستیم که سطح زیر کشت استان را با مدیریت حجم مصرف آب و سایر نهاده‌ها حفظ کرده و با تقویت پوشش گیاهی از بلند شدن گردوخاک در اثر افزایش بیابان‌ها جلوگیری کنیم.
وی ادامه داد: همچنین در این طرح ارتقا درآمد پایدار کشاورزان قمی و حفظ اشتغال موجود در بخش کشاورزی استان را با استفاده از همه ظرفیت‌های سازمان جهاد کشاورزی دنبال می‌کنیم.
گزارش: محمد جنابان